Ostreopsis ovata, berez eremu tropikaleko mikroalga bat, urtez urte ari da ugaritzen euskal kostaldean. EHUko Ibai Ekologia ikerketa taldeak mikroalga horrek Kontxako badian (Donostia) zer dinamika duen aztertu du, eta ondorioztatu mikroorganismo horiek gehiago hazten direla Ondarretan Kontxan baino. Ikertzaileek diotenez, mikroalga horietako espezie batzuk pertsonentzat toxikoak izan daitezkeen arren, «ugari egoteak ez du esan nahi bainatzea arriskutsua denik».
Ostreopsis-a sakonera txikiko uretan bizi da. «Genero horretako espezieetako batzuk toxikoak dira, eta honako sintoma hauek eragin ditzakete: eztula, sukarra eta larruazaleko narritadurak, baita arnas arazo arinak ere». Jatorri tropikalekoak diren arren, ozeanoak berotzearen ondorioz, haien hazkunderako habitat egoki bihurtu dira beste zenbait eremu, hala nola euskal kostaldea.
2007an atzeman zuten mikroalga hori lehen aldiz Bizkaiko golkoan. Ikertzaileek azaldu dutenez, orduan «noizean behin baino ez ziren agertzen, baina, gaur egun, ohikoa da mikroalga horiek masiboki loratzea gure kostaldean», udan, batez ere. Gaineratu dute, hala ere, ez dela alarma sortzeko modukoa. «Ez dute zertan arazorik sortu, baina 2020an erregistratu ziren lehenengo intoxikazio kasuak, Lapurdin, eta 2021ean, Donostian».
«Genero horretako espezieetako batzuk toxikoak dira, eta honako sintoma hauek eragin ditzakete: eztula, sukarra eta larruazaleko narritadurak, baita arnas arazo arinak ere»
EHU-KO IBAI EKOLOGIA IKERKETA TALDEA
Lapurdin, esaterako, 2021eko abuztuko lehen astean agertu zen mikroalga hori, ugari, eta itxi egin zituzten Miarritze, Bidarte, Getaria eta Donibane Lohizuneko hondartzak, segurtasunagatik. Bainua hartu zuten batzuek erreakzio epidermikoak eta gripe moduko baten sintomak garatu zituzten. Dena dela, surflariek emana zuten lehendik abisua. «Surflari anitzen deiak errezibitu ditugu; azkurak eta hats hartzeko arazoak aipatu dizkigute», azaldu zuen orduan Victor Pachon Euskal Herriko eta Hego Landetako Ingurumenaren Defentsaren Elkarteen Kolektiboko (CADE) kideak.
Uda hartan bertan, irailaren lehen egunetan, Donostian azaldu ziren bainua hartu eta azkura zuten herritarren kasuak. Orduan Zurriolako hondartzan detektatu zituzten alga horren ezohiko kopuruak.
Nola eta zergatik hazi den
Kezka horretatik abiatuta, EHUko fitoplankton laborategiko lantalde batek azterlan bat egin du Kontxako badian Ostreopsis alga ugaritzeari buruz: «Bi tokitan aztertu dugu haren presentzia: Ondarretako mendebaldean eta Kontxako ekialdean. Helburua zen jakitea nola garatzen den bi lekuetan, eta detektatzea zerk eragin duen mikroalga hori Donostian hainbeste haztea», azaldu du Yago Laurenns Balparda ikertzaileak.
Azterlanak erakutsi du Ostreopsis-a ugariagoa dela Ondarretan, eta egileek ondorioztatu dute substratu motagatik dela: «Laginak hartu ditugun bi puntuak nahiko antzekoak dira tenperaturari, korronteari, haizeari eta gazitasunari dagokienez». Substratuak bereizten ditu, ordea: Ondarretako hondoa hainbat tamainatako arrokaz estalita dago erabat; makroalga ugari daude bertan, eta horiexek dira Ostreopsis-ak hazteko gogokoen duen lekuetako bat. Kontxaren ia hondo osoa, berriz, harea da; arroka eta makroalga gutxi daude. Ondorioz, «substratua ez da hain egokia Ostreopsis alga garatzeko».
Ikusi gehiago
Ez da alga horri buruz Euskal Herrian egin den lehen ikerketa. Mugaz gaindiko Euskal Itsasbazterra Interes Zientifikorako Taldeak iazko apirilean abiatu zuen alga horri buruzko ikerketa bat Lapurdiko, Gipuzkoako eta Bizkaiko 11 hondartzatan. Euskal Hirigune Elkargoa, Pirinio Atlantikoetako Departamendua, Gipuzkoako Foru Aldundia eta zientzia erakundeak biltzen ditu talde horrek, eta Europako 1,4 milioi euroko laguntza lortu zuen hiru urteko ikerketa egiteko.
