Duela astebete zabaldu zen berria: Espainiako Auzitegi Konstituzionalak erabaki zuen Bateragune auziko defentsak jarritako babes helegitea aztertuko duela lehenik, eta, beraz, horri buruz ebatzi artean ez dituztela Arnaldo Otegi, Arkaitz Rodriguez, Sonia Jacinto, Miren Zabaleta eta Rafa Diez berriz epaituko Espainiako Auzitegi Nazionalean. Zehazki, Konstituzionalak erabaki du behin-behinean etetea Espainiako Auzitegi Gorenak joan den abenduan Bateragune auziko epaiketa berriz egiteko emandako sententzia, Konstituzionalak babes helegitearen mamiaz eztabaidatzen duen bitartean.
Filtrazio bat izan zen hura, eta, orain, erabaki hori sostengatzeko argudioak eman dituzte magistratuek. Nagusiki bat eman dute: babes helegitea ebatzi bitartean akusatuak epaitzen badituzte, horiek babesgabe geratuko lirateke. Auzitegi Konstituzionalaren Lege Organikoaren 56.2 artikuluak dio botere publikoen jarduera bat bertan behera utzi behar dela hura gauzatzeak «kalte bat eragiten badio errekurtsogileari, babesaren xedea galaraz lezakeena». Magistratuen iritziz, horixe gertatuko litzateke Bateragunekoak epaituz gero babes helegitea ebatzi baino lehen.
Gainera, fiskalaren iritziaren kontra agertu da Auzitegi Konstituzionala. Hark eskatu zuen Bateragunekoek aurkeztutako babes helegitea baztertzeko, azalduta ez dagoela behar bezainbeste argudiatuta epaiketak akusatuei eragingo liekeen kaltea atzeraezina dela. Fiskalaren iritziz, kalte hori, existitzekotan, «zalantzazkoa» litzateke, epaiketa helegitea ebatzi aurretik egingo litzatekeelako eta, beraz, ez delako jakina epaiketa horretan Bateragunekoak zigortuko lituzketen.
Ez dator bat Konstituzionala: «Oraintxe bertan ezin da zehaztu auzitegi honek sententzia emango duen epaiketa egin aurretik. Baina, hain zuzen, horrexegatik ezin da baztertu, epaiketa ez bada eteten, eragin litezkeen kalteak gauzatu litezkeela».
Zigorrak beteta
Auzitegi Nazionalak 2011ko irailean zigortu zituen Diez, Zabaleta, Jacinto, Rodriguez eta Otegi, eta zigorrak murriztu zizkien Auzitegi Gorenak 2012an. Edonola ere, guztiek bete zituzten osorik espetxe zigorrak. Bost zigortuek denera 31 urte egin zituzten preso. Jacintok, Rodriguezek eta Zabaletak, seina urte, eta Otegik eta Diazek, ia sei eta erdi bakoitzak. Horrez gain, jardun publikoan aritzeko inhabilitazio zigorra ere jarri zieten.
2018ko azaroan Giza Eskubideen Europako Auzitegiak ebatzi zuen auzikoek ez zutela epaiketa inpartziala izan. Defentsak epaiaren berraztertze helegitea aurkeztuta, Gorenak zigorrak bertan behera utzi zituen 2020ko uztailaren 27an, baina fiskalak eskatuta, Gorenak epaiketa berriro egiteko eskatu zuen abenduaren 14an, aho batez. Hain justu, defentsaren argudio nagusietako bat da epaiketa berriro egiteak non bis in idem printzipioa urratuko lukeela, ezin baita herritar bat bi aldiz epaitu ekintza berarengatik.
