Karrantzara, ura kamioietan

Zerura begira bizi dira Karrantzan (Bizkaia) azken asteetan, baina ez hodeiek ekar dezaketenaren beldur, baizik eta eskean: ur premia larrian daude herrian. Uda lehorra eragin berezia izaten ari baita han, Raul Palacio alkateak (Karrantza Zabala) azaldu duenez: «Biztanle gutxi ditugu, 2.750 inguru, baina behi ugari, 12.000 gutxi gorabehera: ur asko behar dugu». Herria urez hornitzen duten bi urtegiak husten ari zirela ikusita, joan den astean ura Kantabriatik (Espainia) inportatzen hasi ziren, kamioiz: egunero 200.000 litro ekartzen ari zaizkie. Inguruko herrietako ur baliabideak ez jasotzea Bizkaiko Ur Partzuergoko kide ez izatearen ondorio dela salatu du alkateak, eta jarrera aldatzeko eskatu dio Bizkaiko Foru Aldundiari.

Herriaren ezaugarriak egiturazko arazoekin eta auzi politikoekin nahasten dira Karrantzan. Bizkaiko udalerri handiena da (138 kilometro koadro), eta bertan bizi dira lurraldeko esnetarako behien %80: ehun behitegi inguru daude herrian. Etxeetarako zein abeltzaintzarako ura bi urtegi txikitatik hartzen dute: Argañeda edukieraren %13 du betea, eta La Cerrojak, %32. «Hilabeterako ura dugu». Alkateak erantsi du Argañedakoak arazoak dituela martxan jarri zutenetik: «%43ra arte bakarrik bete daiteke; horrek esan nahi du uda guztietara iristen garela milaka metro kubikoko gabezia batekin».

Azken hilabeteetako lehorteak beste dimentsio bat eman dio buruhauste horri, eta udalak kanpora jo behar izan du ur bila. «Arazoaz ohartu ginenean, Bizkaiko Diputazioarekin eta eskualdeko alkate batzuekin bildu ginen: ura sobera zuten udalak Bizkaiko Ur Partzuergoan daude, eta, gu ez gaudenez, erantzun ziguten ez zigutela urik emango. Beraz, Kantabriara jo genuen. Ez gintuen ezustean harrapatu: 2019ko uda ere nahiko lehorra izan zen, antzeko kontsulta bat egin genuen, eta aldundiak erantzun ere ez zigun egin».

Eta hor dago arazo politikoa, Palacioren hitzetan: «Udal honek uko egin dio partzuergoan sartzeari —eta hamabi urte daramatzagu negoziatzen—, onartu ezin ditugun baldintzak jarri dizkigutelako». Batetik, herri barruko ur-saneamendu sarea egokitzea eskatu dio partzuergoak udalari: hamar milioi euroko inbertsioa. «Hondamen ekonomikoa litzateke herriarentzat: urtean lau milioi euroko aurrekontua dugu, eta %70 gastu finkoak dira». Bestetik, partzuergoaren tarifek ondorio larriak izan ditzakete lehen sektorean: «Aldundiak berak eskatutako txosten baten arabera, behitegien %70ek itxi beharko lukete, ur tarifa ordaindu ezinda. Ezin dugu halakorik onartu».

Azken asteetan gertatutakoa aztertuta, minduta mintzatu da alkatea: «Baztertuta sentitzen gara, eta eman ezin eta nahi ez dugun pauso bat ematera presionatuta». Haren ustez, ez du laguntzen udala herri plataforma batek gidatzea: «Hamar urtean ikusi dugu nola funtzionatzen duen sistema honek; badakigu gure independentziak prezio bat duela». Hortaz, jarrera aldatzeko eskatu dio aldundiari: «Uraren moduko zerbitzu oinarrizko batean, diputazioa derrigortuta dago lurraldeko udal guztiak teknikoki eta ekonomikoki laguntzera. Aldiz, bere erantzuna da: 'Karrantzari, ezer ez, partzuergoan sartu arte; ez bazarete sartzen, egin aurre ondorioei'. Nire ustez, bestela behar luke: hona hurbildu, gure berezitasunak eta beharrak aztertu, udalaren aukerak, eta horren arabera ezarri baldintzak. Bestela, gurea bezalako herri txikientzat, ezinezkoa da, bideraezina».

Eguneko 2.000 euro

Bitartean, ura gurpil gainean iritsiko da herrira. Eta horrek ere faktura gizenduko dio udalari: Kamioiak egunero 200.000 litro ur garraiatzen ari dira Kantabriako Ramales herritik Karrantzara, eta ur gehiago behar balute, Ampuerotik ere ekartzea hitzartua du alkateak. Eta egunero 2.000 euro ordaintzen ari da udala zerbitzu horren truke. Noiz arte? Ez du erantzunik Palaciok: «Ez dakigu zenbat, baina diru asko izango da. Denboraren araberakoa izango da, baina ez dago jakiterik hamar egun iraungo duen, hogei ala hilabete bat. Egoerak hobera egiten duen arte: noiz egingo du euria?».