«Kafe bat hartzea gastu gehigarri bat da niretzat»

Duela hamasei urte istripu bat izan zuen Oihana Jauregik. 30 urte zituen; ordutik, desgaitasun fisiko bat dauka. «Gogorra da: osasuntsu zaude eta, bat-batean, bizitza aldatzen zaizu». Haren ustez, elbarriak «ikusezinak» dira. Hori dela eta, bere bizitza aktibismora bideratzen du. «Asko kostatzen da indarra ateratzea eta aurpegia ematea; baina, ikusten ez dena existitzen ez denez, hemen gaudela erakutsi behar dugu».

Ikusi gehiago:Bazterketa sozialera kondenatuak

Jauregik ez zuen hezur bat ere hautsi istripuan. «Fisikoki ez zitzaidan ezer nabaritzen, baina nire lesioak nerbioetakoak dira». Diagnostikatzeko «zailenak» diren lesioak izan zituen Jauregik; eta, emakume izanda, «are gehiago». Diagnostikorik doienak istripua gertatu eta 11 urtera egin zizkioten. «Kasualitatez, artatu ninduten mediku guztiak gizonak ziren, eta ez zidaten kasurik egin». Zoru pelbikoan lesio bat zeukan: «Ezin nintzen ibili ere egin». Gogoratu duenez, gizonek esaten zioten asko kexatzen zela eta emakumeak «oso konplikatuak» zirela. Minaren Unitatean, sendagile emakumezko batekin egin zuen topo. «Hark egin zidan diagnostikoa».

Profesional hark neuroestimulagailu bat jarri zion. Bi ditu orain: «Bizkarrezur-muinean mozketa txiki bat daukat, eta korronte elektrikoa ematen dit nerbioan; horrekin funtzionatzen dut». Gurpil aulkian egongo litzateke bestela. «Zorionekotzat» jo du bere burua, mugitu daitekeelako. Leku guztietara autoz joaten da. Eta taka-takarekin mugitzen da. Istripuaren ondorioz, kalte ordain bat jaso zuen Jauregik, eta «ia guztia» osteopatetan eta masajeetan gastatu zuen, «osasuna ahalik eta gehien errekuperatzeko». Psikologoarengana ere joaten da, osasun mentala zaintzea «behar-beharrezkoa» baita.

«Hau eramatea ez da batere erraza; burua eta ideiak oso argi eduki behar dira, bizitza nola antolatu jakin, eta horrekin guztiarekin zoriontsu izan». Gero eta laguntza gehiago behar baitu Jauregik. Horregatik azpimarratu du buru osasuna zaindu beharra. Eta zoriontsua dela nabarmendu du: «Gaur egungo gizartean ez da erraza hori esatea; baina bizitzen ikasten duzu. Zoriontsu izateko, lan pertsonal handia egin dut».

Desgaitasunen bat dutenek diru sarrera urriak jasotzen dituztela salatu du Jauregik; eta horrek pobretzen dituela. Alokairu sozial batean bizi da bera; eta horrela ez balitz, ezingo litzateke bakarrik bizi. Lanerako ezintasun erabatekoa aitortua eduki aurretik, diru sarrerak bermatzeko errenta jasotzen zuen: 600 euro hilean. «Horrekin ezinezkoa da». Familiak laguntzen du batzuetan: «Behar dudana eskatzen diet bakarrik». Ezintasun absolutua eman ziotenean, 710 euro inguru kobratzen hasi zen. Pentsioak igotzearen ondorioz, gaur egun 860 euro jasotzen ditu. Diru horrekin alokairua ordaintzen du, baita gasa, argindarra eta behar duen laguntza guztia ere. Besteak beste, eskuak mugiarazteko eskumuturrekoak asko erabiltzen ditu; eta fisioterapeutarenera ere joaten da. Pobrezia hori andreek pairatzen dute gehienbat. Jauregik inguruan dituen lagun guztiek elbarritasunen bat dute; egoera ekonomiko oso larrian bizi dira. «Kafe bat hartzea gastu gehigarri bat da niretzat».

Gizarte inklusiboagoa

Goiz altxatzen eta goiz oheratzen da Jauregi. Gauerako makina bat dauka; hamar ordu egon behar du hari lotuta. Goizetan, amarengana joaten da. Bera eta neba-arrebak txikiak direnetik, amak eritasun bat dauka, eta mendekotasun bat du. «Ordu asko igarotzen ditut ama laguntzen». Etxera bueltatzen da gero, etxez etxeko laguntza jasotzeko. «Fisikoki dena egiten laguntzen dit, eta psikologo lana ere egiten du».

Udan bizitza soziala dauka, baina neguan nahiago du etxean geratu, hotzak kalte egiten diolako. «Errutinazko bizitza da, nire gorputzak eskatzen baitit; gauzak ordenatuta edukitzeak ematen dit gaitasuna egunerokoari aurre egiteko». Aste bukaeretan, lagunekin geratzen da. Eta bileretara ere joaten da: Elkartu desgaitasun fisikoa dutenen Gipuzkoako federazio koordinatzaileak antolatutako bileretan hartzen du parte, eta Donostiako Emakumeen Etxeko desgaitasuna duten emakumeen ahalduntze taldean ere bai. «Gizarte inklusiboago baten alde borrokatzen naiz; irisgarritasunaren eta desgaitasunen bat duten andreen alde».

Ahalduntze taldea oinarrizkoa izan da Jauregiren errekuperazio psikologikoan. Emakumeek euren arazoak kontatzen dituzte bertan: «Indarra hartzeko eta bizitzan aurrera jarraitzeko oinarri bat izateko biltzen gara». Bertan «errespetatua» eta «ulertua» sentitzen da. Ez da berdin gertatzen, ordea, gizartean. Horregatik da hain beharrezkoa borrokatzea: «Oso zentratuta nago aktibismo lanean, ez gaituztelako pertsona normal bezala ikusten».

Herritar askok modu «paternalista» batean tratatzen dituztela uste du. «Ez omen gara gai ezer egiteko; eta ez da horrela. Gure mugak ditugu, baina funtzionatzen jarrai dezakegu». Gizarteari «enpatia» eskatu dio. «Segundo batean inguru guztia aldatzen da: bakartuta geratzen zara». Bizitzak gauza «gogorrak» dituela onartu du Jauregik, baina «politak» ere bai. «Hemen gaude, eta hemen jarraituko dugu».