«Iparraldea galdua izateko arriskua dago»

Frantziako Estatua osatzen duen mapa berriak Ipar Euskal Herrian nola eragiten duen azaldu dio BERRIAri Eneritz Zabaletak (Baiona, 1984). Baionako Unibertsitateko Zuzenbide irakaslea da, eta Zuzenbidean doktoretza egiten ari da. Prefetak egin proposamenak eta mapa berriak duten lotura ere izan du mintzagai.

Zer ondorio ekarriko dizkio mapak Ipar Euskal Herriari?

Lehenik, prozedura berretsi arte itxoin behar da. Gobernuak prozedura bi zatitan moztu du. Lehenik mapa marraztu, geruzak berriz marraztu, eskualde handiagoak sortzeko. Bigarrenik, abendutik aurrera eskualdeak edukiz beteko dituzte, eskumenekin eta abar...

Gaur egun, mapak eragindako ondorioak aipa daitezke soilik. Ipar Euskal Herria egun baino handiagoa den terreno batean itoa izanen da. Eskualdeek kezka handiagoak izanen dituzte, baita lurralde gehiago kudeatzeko ere. Urruntasuna eraginen du eskualdearen eta Ipar Euskal Herriaren artean. Gobernuaren borondatea eskualdeei are eta eskumen gehiago ematea da. eta horrekin Ipar Euskal Herria, organo gisa, galduagoa izateko arriskua dago.

Eskumen horiek abenduan bozkatukoak dira, beraz?

Bai hori da; abendutik goiti, eskumenak biltzen dituen NOTRe legea aztertzen hasiko dira. Behin eskualdeak handituz gero, bigarren jokaldia horiek elikatzea izanen da, mamitzea. Abenduan, mamitze horretan, bi fase izanen dira. Lehenik, eskualdeak elikatuko dituzte, estatuko edo departamendu mailako eskumenak emanez. Bigarren jokaldian, berriz, EPCI deitzen diren horiek indartuko dituzte —herri elkargo eta beste—. Azken horiek berriz egituratuko dituzte, eta ondoren eskumenez elikatuko dituzte. Horiei ere departamenduko eskumenak emanen zaizkie, edo herrienak. Horren arabera, jakinen dugu nor ahuldu nahi den eta nor indartu.

Baina honako hau gobernuaren asmoa da. Ikusi beharko da zer ateratzen den eztabaida parlamentarioan.

Zenbat iraun dezake eztabaida horrek?

Ez du uste martxoa aitzin ezer jakinen dugunik. Momentu honetan dena dira galderak. Eztabaida garrantzitsua da, eta denbora hartuko du. Eskualdeen eztabaida udan hasi zen, eta azaro bukaeran gara. Nik uste eskumenentzat denbora bera beharko dela: bost sei hilabete barru jakinen dugu zertan garen.

Prefetak egindako proposamenak non sartzen dira eztabaida horretan guztian?

Prefetak egin zituen proposamenak herri elkargoen geruza horietan kokatzen dira bereziki. EPCI edo herrien arteko kooperazioa deitzen den horretan kokatzen da. Abenduan aztertzen hasiko den NOTRe lege horren helburu nagusi bat da. Bi daude: bata eskualdeak indartzean datza, eta bigarrena, herri elkargoen mapa bukatu eta horren antolaketa eta eskumenak eta abar eraldatu. Lege horrek EPCIak handituko ditu, eta eragina izanen dute hemengo hamar herri elkargoetan.

Proposamenak ildo horretan doazela ikusirik, legeak zer dioen itxoin beharko dugu proposamen horien edukia, funtzionamendua eta abar zehazteko.

Bada modurik bertan eragiteko?

Hautetsien Kontseiluak plantan eman duen azterketaren helburua prefetaren proposamenak hobetu eta lurraldeari zer komeni zaio aztertzea da. Parlamentarien artean talde bat osatzeko helburua dago, eta adituek azterketaren emaitzak parlamentariei helaraziko dizkiete identifika ditzaten dituzten beharrak.

Lurralde elkargoko kolektibitatean ez bezala, estatuak proposamen batzuk egin ditu. Aldi honetan parlamentariek legitimitate handiagoa dute gobernuarekin hitz egiteko.