35 urte igaro dira Kimberle Williams Crenshaw akademiko eta irakasle estatubatuarrak intersekzionalitate terminoa sortu zuenetik. Horrela definitu zuen: «Fenomeno bat azaltzen duena nolako zapalkuntza pairatzen duen edo nolako pribilegioak dituen gizabanako bakoitzak kontuan hartuta zer kategoria sozialetakoa den». 35 urteren ondoren, askoren ahotan dabil terminoa. Ekintzaile antirrazisten iritziz, baina, «edukiz hustu» dute kontzeptua. Horren inguruan hausnartu zuten atzo bost emakumek Bizkaia aretoan.
Bilboko Zinema Ikusezinaren Nazioarteko Jaialdia hasi aurretik –urriaren 10etik 17ra egingo dute–, Migrazioak, identitatea, elkarbizitza eta antirrazismoa uda ikastaroa antolatu dute EHUk eta KCD gobernuz kanpoko erakundeak. Chaimaa Boukharsak Afrocolectiva komunikabidearen sortzaileetako batek gidatuta, «gurutzatzen» diren indarkeriez hitz egin zuten atzo Carla Davies Mujeres Con Voz elkarteko presidenteak, Hajar Samadi Bidaya elkartearen sortzaileak, Daniela Becerra LGTBI mugimenduko aktibistak eta Tamara Claveria Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkarteko presidenteordeak. Gaur da ikastaroaren bigarren eta azken eguna.
«Gaur egun, intersekzionalitatearen kontzeptua guztiz manipulatuta dago», nabarmendu zuen Boukharsak. Eta bat etorri zen Claveria: «Gizarte mugimenduek ez ezik, erakundeek eta akademiak ere intersekzionalitatea desegin dute». Are gehiago, orain «modan» dagoen kontzeptu bat dela uste du Daviesek. Berriz indarra hartzeko, «terminoaren jatorria» lantzeaz aritu ziren. «Garrantzitsua da ikustea zer esperientzia mota azaltzen dituen tresna horrek», erantsi zuen Samadik.
Pauso bat harago jo zuten Becerrak eta Boukharsak. «Intersekzionalitatearen terminoa ez da desegin; horretaz jabetu dira», esan zuen Becerrak. Eta Boukharsak gehitu: «Hori estraktibismo epistemikoa da. Askotan bizi izan dugu hori: hegoaldeko herriek sortutako hainbat kontzeptuz eta errealitatez jabetu, eta esanahiz hustu dituzte. Hori lapurreta bat da; ezagutzari aplikatutako kolonialismoa».
Hainbat errealitatek gurutzatzen ditu mahai inguruko emakumeak. Onartu zutenez, batzuetan ez dira eroso sentitu «feminismo hegemonikoan», ez dituztelako kontuan hartu euren errealitateak. Samadiren arabera, feminismoak kontuan hartu beharko lituzke emakume arrazializatuen borrokak: «Feminismoak besarkatu egin behar ditu aniztasunak, gu horren parte senti gaitezen». Besteak beste, espazio feministetan migrazio legeari eta arrazakeriari buruz hitz egiteko proposamena egin zuen Boukharsak.
«Emakume migranteak honelakoetan baino ez gara egoten neurriz gain ordezkatuta: delitugileak baldin bagara, beti bezala biktimak baldin bagara, edo senarrak beti zapaldutakoak baldin bagara»
CHAIMAA BOUKHARSAAfrocolectiva komunikabidearen sortzaileetako bat
«Diskurtso feminista hegemonikoa eurozentrismotik sortua da», azpimarratu zuen Boukharsak. Eta adibide moduan aipatu zuen «gizon zuriek» emakume migratzaileei erasotzen dietenean hori ez dela komunikabideetan agertzen: «Emakume migranteak honelakoetan baino ez gara egoten neurriz gain ordezkatuta: delitugileak baldin bagara, beti bezala biktimak baldin bagara, edo senarrak beti zapaldutakoak baldin bagara. Ordea, gizon zuriaren zapalketaren biktima garenean, ez da horretaz hitz egiten». Kritikatu zuen «ikusezinak» direla arrazakeriaren aurkako hitzaldiak ematen dituztenean, edo emantzipazio proiektu propioak sortzen dituztenean.
«Diskurtsoaren kontrola»
Bost emakumeek argi utzi zuten jasaten duten arrazakeriari aurre egiteko «diskurtsoaren kontrola» euren esku izan behar dutela. «Guk badugu gure ahotsa», nabarmendu zuen Mujeres Con Voz elkarteko presidenteak. «Ez dugu emakume arrazializatuon arazoei buruz hitz egiten, historikoki gure jakintza eta ezagutzak ezabatu dituztelako», kritikatu zuen Boukharsak. Hori dela eta, «objektu» izateari utzi eta «subjektu politiko» izatearen beharra nabarmendu zuen Claveriak.
Izan ere, Boukharsak adierazi zuen ez dutela euren kide arrazializatuek jasaten dituzten zapalkuntzen berri, «begi zurietatik» kontatuak izan direlako beti, eta horrek elkarren arteko aurreiritziak eragin dituelako. Konponbidearen parte bat da «elkarrekin» hitz egiten hastea eta aliantzak egitea. Espazioak okupatzea, espazio propioak sortzea eta identitatea berriro definitzea ere proposatu zuten.
Afrocolectivaren sortzaileak gogoratu zuen arrazakeria ez dela «soziala», baizik «sistemikoa eta instituzionala». Horri aurre egiteko, «pribilegio sozialak dituzten» herritarrei dei egin zien, horiek «pertsona arrazializatuen eskura» jar ditzaten. Era berean, aipatu zuen «egungo sistema» ezin dela erreformatu, «suntsitu» baizik. Eta Samadik borobildu zuen: «Uste dut arraza sistema horren mehatxu nagusietako bat gazteria kontzientea dela».
