04/08 sumarioko 35 auzipetuen artean Ipar Euskal Herriko bi bizilagun daude: Haizpea Abrisketa (Akize, Landak, Frantzia, 1978) eta Aurore Martin (Oloroe, Biarno, Frantzia, 1979). Baionan mintzatu dira BERRIArekin.
Urtarrilean epaitu eginen zaituztete, Madrilen. Zer interpretazio egiten duzue?
HAIZPEA ABRISKETA: Urtarrilean Madrilen iraganen den epaiketa, beste hainbat epaiketa bezala, epaiketa politiko bat izanen da. Dozenaka eta dozenaka militante epaitu izan dituzte beren lan politikoagatik, eta orain beste 35en txanda da. Gure ideia politikoak ekinbide ezberdinen bitartez praktikan ezarri nahi izateagatik epaituko gaituzte. Euskal Herrian den gatazka honi irtenbide bat ateratzeko lanean aritu gara, bide demokratiko eta baketsuak erabiliz eta estatuen kontraerranak azalaraziz. Estatuek, gatazka hau era demokratiko baten bidez konpontzen saiatu beharrean, errepresioa erabiliz erantzun dute, eta, dituzten tresna errepresiboen artean, judiziala erabiltzea aukeratu dute, euskal militanteak kriminalizatzeko.
AURORE MARTIN: Ez da gaur egun bake prozesuaren barruan itxoiten dugun urrats bat, eta kezkagarria da. Urtarriletik goiti auzi honetan epaituko dituztenak zuzendaritza politiko bateko kideak dira, bakegintzan ari den jendea.
Zer leporatzen dizuete?
ABRISKETA: Auziko kide guztiei leporatzen dieten gauza bera: Batasuna alderdia berrosatzea eta, ondorioz, erakunde «terrorista» bateko kide izatea. Eta alderdiko zuzendaritzako kide izatea, hori da guri leporatzen digutena.
MARTIN: Guk egindako ekinbideak ekinbide politikoak dira. Edozein alderdik duen aktibitate politikoa dugu, edo, bederen, guk ezagutzen dugun formatuan ari den alderdi baten aktibitateak: bilkurak, bulegoko kontuak, prentsaurrekoak, ekitaldi politikoak... Egindako ekinbide guztiak ekinbide publikoak dira, ez ditugu ukatzen; alderantziz!
Adierazpen askatasuna epaituko dutela diozue.
ABRISKETA: Gure adierazpen askatasuna gauzatzearen aurka doaz, gure ustez. Gure ideiak plazaratzea eta ideien alde lan egitea leporatzen digute, azken batean. Horretarako erabili ditugun bideak demokratikoak izan dira. Gure adierazpen askatasunaren eskubidea gauzatzea egozten digute. Funtsean, ezker abertzaleak Euskal Herria gatazka egoera honetatik atera eta beste agertoki batera pasatu nahi izana. Ezker abertzalea irtenbide demokratiko baten bila aritu da urteotan, eta hainbat proposamen egin ditu. Euskal Herria aintzat hartu duten proposamen politikoak dira, eta, ondorioz, Frantzia eta Espainiako estatuen egituraketak kolokan jarri ditu.
Zein da irtenbidea?
ABRISKETA: Bi estatuek onartzea hemen herri bat dagoela eta herri honek autodeterminazio eskubidea duela. Estatuek eskubideen gauzatzea onartuko balute, gatazka politiko hau gainditua litzateke. Ezker abertzaleak betidanik adierazi duen bezala, gatazka hau gainditzeko Euskal Herriko gatazkaren oinarria politikoa dela onartu behar da. Beraz, irtenbideak politikoa izan behar du.
Inoiz izan al da gertu irtenbidea?
ABRISKETA: 2005a, 2006a eta 2007a adierazgarriak izan ziren. Ezker abertzalea eztabaida oso aurreratu batera iritsi zen Espainiako Estatuarekin irtenbide bat bilatzeko. Ez zen lortu. Garai hura zigortzen ari da estatua; irtenbide politiko bat bilatzearen nahia zigortu nahi du, eta gatazkarik ez dagoela berretsi. Harentzat, gatazka politikorik ez badago ez da konponbide politikorik behar, baizik eta irtenbide judizial eta errepresiboak.
Zuek aipatutako prozesu hura bukatu bezain laster izan zen zuen aurkako operazioa.
ABRISKETA: 2007ko urrian Seguran operazio handi bat egin zuten, eta 25en bat militante atxilotu bilera batetik irtetean. Ni haien artean nago. Prozedura bat ireki zuten. Hamar mila euroko bermearen pean aske geratu nintzen, eta geroztik baldintzapeko askatasunean nago. Bi astean behin izenpetzera joan behar dut, horrek dakarren zama guztiarekin. Prozedura horretan, zitazioak jasotzen hasi ginen. Aurkezten naiz ni, baina Aurore ez. Erabakia bere mementoan hartu zen, orain dela hiruzpalau urte; tartean erabaki pertsonalak ziren. Horrek Auroren kasuan euroagindu bat gauzatzea ekarri zuen. Gaur egun Aurore ere baldintzapeko askatasunean dago.
MARTIN: Kontrastatutako erabaki bat izan zen ez aurkeztea zitazioetara. Bakoitzak bere arrazoiak izan zituen zitaziora agertzeko edo ez agertzeko.
Aurore, zure kasuan, Ipar Euskal Herrian izandako agerraldiek euroagindua deuseztatzeko eskatu zenuten. Zer deritzozu horri?
MARTIN: Honako hau atal juridikoa da, eta ni ez naiz abokatua; beraz, ez naiz gehiegi sartuko horretan, baina argi da Espainiako Justiziak bere eremutik kanpo dagoen erabaki bat hartu zuela, eta hori penagarria da. Baina ez nuke beste 34 auzipetuen artean nire kasua desberdindu nahi, denei gauza berak leporatzen baitizkigute. Ez dut nire euroaginduaren gaian sartu nahi, ez dut eremu edota parametro horretan sartu nahi; kezkagarria izan zela baino ez dut erraten, eta beharbada badela zer hausnartzeko. Bataila auzian jokatzen da; auzi bat iragatea da arazoa. Hori da arazoa, jakinda hemen [Ipar Euskal Herrian] gure aktibitatea oso onartua dela, hemen ere jendaurrekoa eta legezkoa dela.
Oraintxe bukatu da 28 gazteren aurkako epaiketa bat Madrilen; beste bat. Nola egin aurre egoera horri?
MARTIN: Gazteen auzia bukatuko da, eta beste bat abiatuko da, eta beste bat eta beste bat... Atal juridikotik haratago, prozedura zabal horien guztien inguruan jarrera fermu bat eta eskaera fermu bat lortu behar ditugu. Bide judizial horiek bukatzear dira, eta ez da zilegi. Horretan dugu borroka gaur egun, eta ez zehaztapen juridikoan.
ABRISKETA: Ezker abertzaleko militanteak epaituko dituzte gure auzi honetan ere. Gure ideiek Espainiako Estatuaren egituraketarekin talka egiten dute, eta estatuak ezin badio demokratikoki erantzun, horrek haren izaera antidemokratikoa azaleratzen du. Epaiketa hauek dira horren isla. Ezker abertzaleak beti adierazi du Euskal Herriak existitzeko eskubidea duela, nazio bat garela. Eskubideez ari gara, eta euskal herritarrek hala erabakitzen badute, proiektu politiko guztiak gauzatzeko eskubidea dute. Euskal Herriak daukan erabakitzeko eskubidea aldarrikatu da beti, eta horretara jarri dugu gure energia osoa. Erabakitzeko eskubidea ez onartzeak azkenean erakusten du zer-nolako gabeziak dituen estatuak, eta are gehiago horrelako epaiketekin.
Zuen kasuak oihartzun handia izan du. Frantses nazionalitatea duzuen bi herritar Espainian epaituko zaituztete.
MARTIN: Zaila da urrats errepresibo bati erantzutea. Baina asmatzen ari gara. Hau da, nik uste urrats horren aitzinean izaten ari den erantzuna elkartasunarena dela. Nahiz eta fase gogor bat izan, horrela segitzen badugu Euskal Herriaren aldekoa bilakatuko da urratsa. Nik esperantza dut, eta horretan ari gara. Auzi honen inguruan sortzen diren eztabaidak, arrangurak eta harremanak garrantzitsuak dira.
Elkartasuna jasotzeko ez ezik, zertarako dira garrantzitsu?
MARTIN: Eztabaida baterako espazioa zabaltzeko. Nik uste ildo horretan dauden adierazpen eta sostengu guztiak ongi etorriak direla. Hori horrela, Libre dinamika aipagarria da, biziki adierazle baita gaur egun, Euskal Herrian dugunarekin. Zenbateko gogoarekin ari garen bizitzen! Beraz, bai, gogorra da, baina auzi orokor honek beste bide batzuk irekitzen ahal ditu gure eztabaida espazioan. Ez dut erraten Frantziako eta Espainiako estatuen espazioan, gurean baizik, eta, gurea aipatzen dugularik, Euskal Herrian erran nahi dugu, gure eskubide politiko indibidualen garapenerako, gure proiektu politiko eta sozialerako. Eraso hauei heldutasun handiarekin erantzuten ari gara.
ABRISKETA: Elkartasuna garrantzitsua da, baina nik uste beste alderdiak ere ohartu behar direla ez dela soilik ezker abertzalearen kontrako eraso bat, denen aurkakoa baizik, baita politika egiteko eskubidearen aurkako eraso bat ere. Guztien aurka jo dezakeen eraso bat da. Gaur guri tokatu zaigu, baina bihar auskalo nori. Nik uste dut erantzukizuna dutela arduradun politiko orok auzi horretan inplikatzeko.
Haizpea, azken urteetan Bruselan egon zara. Horrek zertan baldintzatu zaitu?
ABRISKETA: Baldintzatzen du hemen, Bruselan edo edonon bizitzeak. Bruselan egoteak urruntasuna ematen dizu; alde onak eta txarrak ditu. Ni bezala beste hainbat egon dira urte askoan. Geroari begira baldintzatzen zaitu, zer lan eginen duzun, zure bizia nola aurreikusi...; dena epe motzera pentsatzen duzu. Zeure burua behartzen duzu epe luzera zerbait egiten, baina, aldi berean, aurre egiten uzten ez dizun ezpata bat duzu. Bi astean behin birgogoratzen duzun eguneroko borroka bat da. Hau da, sinatzera joan beharrak bi astean behin ohartarazten dizu zure bizitza ez dela zuk nahi duzun bezalakoa izanen. Uste dut auzipetu guztiok horrela bizi dugula. Norberak bere intimitatean edo bizitzan, egunero horrekin bizi beharra eta horri aurre egin beharra. Ez da gaurko ogia, atzokoa baizik. Euskaldunak horrela bizi izan gara aspaldi. Ez da normala, eta horretan dago, halaber, kanpokoen sostengua eta kanpokoen erantzukizuna. Dena da bat. Lehenago egon den guztiaren ondoren etorriko den guztia. Osotasunari aurre egin behar zaio. Erantzukizun politikoa denena da; egoera hau horretan egotearen erantzukizuna guztiok dugu. Hortik ateratzeko ere guztiok, eragile denek badute zer erran. Ez da normala XXI. mendean Europan horrelako egoerak izatea, eta horri erantzun behar diogu bakoitzak: gizarteak, arduradun politikoek... Bakoitzak bere mailatik.
