Hazketa itxita, erre eginen dute Iparraldeko errefusa

Bil Ta Garbi sindikatuak atzeman dio aterabidea Hazketa hondakindegiari. Zaborra han lurperatu ordez, erregai gisa erabiliko dute. 40.000 tona errefus erreko dituzte urtean, baina ez Ipar Euskal Herrian. Lizarra (Nafarroa), Zaragoza (Aragoi, Espainia) eta Benesse Maremneko (Landak, Okzitania) enpresetara eramanen dituzte hondakinak, eta han bilakatuko dituzte erregai. Handik, zementu, elektrizitate eta paper lantegietara eramanen dute erregai bilakaturiko zaborra, ikatz, petrolio edota gasaren partez erabiltzeko.

Ekainaren lehenean eginen dute aldaketa, eta orduan itxiko ditu ateak Hazparneko (Lapurdi) zabortegiak. Martine Bisauta Bil Ta Garbiko presidenteak azaldu duenez, lehenago itxi nahi zuten, baina ez dute modurik atzeman. Izan ere, iazko maiatzerako beharko zukeen hetsia zabortegiak. Hazketa 2010 elkarteak protesta ugari egin ditu urteotan hori eskatzeko. Urtebete geroago itxiko dute azkenean, eta Bil Ta Garbik 5,3 milioi euro ezarriko ditu Hazparneko gunea lehengoratzeko.

Errefusari atzemandako aterabidea egokitzat jo dute Bil Ta Garbiko kideek. Haien hitzetan, ez du gainontzeko erregai fosilek baino kutsadura handiagorik sortuko. Gainera, hondakinak lurperatzea baino %30 merkeagoa dela esan dute. «Etorkizunean diru iturri bilaka liteke errefusa erregai bilakatzen duten enpresei saltzea».

Lurperatuko dituzten hondakinak anitz gutxituko direlako poztu dira Bil Ta Garbin. Orain arte errefusa guzia lurperatzen bazuten ere, ekainetik landa %15 baizik ez dute eramanen zabortegira. Ipar Euskal Herrian errefusa botatzeko bi hondakindegi geldituko dira: Sarrikotapeko Mendixka hondakindegia (Zuberoa) eta Senpereko Zaluaga (Lapurdi).

Frantzian joan den udan bozkaturiko Trantsizio Energetikorako Legeak lagundu du zaborra lurperatzetik erretzera igarotzea. Izan ere, ahalik eta hondakin gehien «balioztatu» behar direla zehazten du PSk bultzaturiko legeak. Erregai gisa erabiltzea da «balioztatzeko» moduetako bat.

Bil Ta Garbik ez du zehaztu zein lantegik erabiliko duten erregai hori, baina eman ditu errefusa eraldatuko duten enpresen izenak. Euskal Herrikoa da bat: Lizarrako Chipala Medioambiente. Urtean 10.000 tona errefusa eramanen dituzte Ipar Euskal Herritik Lizarrara, eta zementu lantegietarako erregai gisa erabiliko dute. Bertze bi enpresak Euskal Herritik kanpokoak dira. Zaragozan dago bata: hara 20.000 tona eramanen dituzte, eta paper lantegietara bidaliko dute erregaia. Beste 10.000 tonak Benesse Maremneko Sitcom sindikatura bideratuko dituzte. Elektrizitatea sortzeko izanen da erregaia.

Sindikatuak, bateratzear

Ipar Euskal Herriko zaborrak biltzen dituzten Bizi Garbia eta Bil Ta Garbi egiturak elkartu eginen dituzte 2017an, eta zenbait aldaketa izango dira. Senperera eramaten zituzten hondakinak Baionako Canopiara bideratuko dituzte. Senpereko zabortegia gutxiago beteko da hala, eta sobera duten errefusa hara eramanen dute.