Bigarren Mundu Gerran faxismoaren kontra jardun zuen Gernika batailoiak, eta, gaur, hari omen egiteko ekitaldi bat egin dute Gernikan bertan. Han, Eusko Jaurlaritzako lehendakari Imanol Pradalesek gogora ekarri du AEBetako presidente Donald Trumpek hartu berri dituen erabakiek zer-nolako artegatasuna eta ezinegona sortu duten mundu osoan, eta nabarmendu du «harresiak» eraiki nahi dituztenen kontra egin behar dela. Esan du «diskurtso populista eta autoritarioak» alde batera utzi beharrekoak direla oro har, funtsean «indartsuenen legea» gailentzea izaten baitute helburu. Gogoratu du Gernika batailoiak justu horren aurka jardun zuela: «Bakearen alde egitea garesti ateratzen da. Hala zen orain dela laurogei urte, Gernika batailoiak borroka egin zuenean, eta hala da orain ere».
Egungo ataka zailean hartu beharreko erabakiek nolakoak izan behar duten esan du Pradalesek. «Europak batuta erantzun behar du, gerraren aldeko diskurtsoetan eta zentzurik gabeko alarmismoan erori gabe, baina neurriak hartuta askatasuna, segurtasuna eta sortzetiko balioak babesteko», azaldu du. Bide horretan, uste du aintzat hartu behar direla Gernika batailoiak utzitako ikasbideak. Gogora ekarri du antolatzeko gaitasuna erakutsi zuela egoera aski larrian, Francoren diktaduraren urterik gordinenetan, 1945ean, «totalitarismoaren kontra egiteko». «Euskadin gerra galdu ondoren ere, gure herriak demokrazia eta giza eskubideak defendatzen jarraitu zuen Europan». Han borrokan jardun zutenen gorazarre gisara, «bakean, oparotasunean eta demokrazian» bizi den Europa hori irmo defendatu beharra dago aurrerantzean ere, esan duenez.
Gogora institutuko zuzendari Alberto Alonsok ere parte hartu du ekitaldian. Hain justu ere, ekitaldia Gogora-k antolatu du, Gernika-Lumoko Udalarekin lankidetzan. Alonsok ere adierazi du eremu askotan «gorroto mezuak» ozentzen ari direla gaur egun, eta horren arriskuaz ohartarazi du. Nabarmendu du batailoi hartan ikuskera politiko aski ezberdinak zituzten pertsonak elkartu zirela, baina batzen zituzten balioen sendotasunari erreparatu zietela.
Batailoia erbesteko Eusko Jaurlaritzak abiarazi zuen, eta Kepa Ordoki izan zen buruzagia. EAE-ANVko partaidea zen, baina batailoian kide izan zituen beste hainbat ildo politikotako pertsonak. Alemaniako tropen kontra borrokan jardun zuten Frantzian, Pointe de Graven. Espainiako errepublikanoek sortutako batailoi batek ere jardun zuen han: Libertadzen haren izena.
Oroitzeko izenak
Gernika batailoiko bost pertsona hil ziren borroketan, eta 35 zauritu. Eusko Jaurlaritzak gaur berriz zabaldu du bataila hari buruzko informazioa. Bost hildakoak gogora ekarri ditu: Felix Iglesias Mina, Atarrabiakoa; Juan Jose Jausoro Sasia, Alonsotegikoa; Antonio Lizarralde Garamendi, Durangokoa; Antonio Mujika Arrizabalaga, Donostiakoa, eta Prudencio Orbiz Uranga, Villabonakoa.
Borrokalarien hainbat ondorengo izan dira ekitaldian: Txomin Arruti, Gotzon Arrutiren iloba; Joserra Atorrasagasti, Jokin Atorrasagastiren semea; Koro Mujika, Antxon Mujikaren iloba. Ekitaldian parte hartu dute, denera, Gernika batailoiko kideen beste hogeita hamar senidek. Gernikako alkate Jose Maria Gorroño, Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburuorde Ricardo Ituarte Azpiazu, eta Ertzaintzako zuzendari Victoria de Jesus ere han izan dira, eta Eusko Legebiltzarreko hainbat ordezkari, tartean lehendakaria, Bakartxo Tejeria.
