Billabesetako lan gatazkak ez du etenik, lanuzteek ere ez, eta erabiltzaileek lanuzteen ondorioak nabaritzen dituzte. TCC Moventis enpresak ematen du Iruñerriko autobus garraioko zerbitzua, eta bertako langileek Iruñerriko Mankomunitateari eskatu diote esku har dezala lan itunaren negoziazioaren korapiloa askatzeko. Hamabost hilabete daramatzate lan itunaren negoziazioa ez aurrera ez atzera dela. «Esku hartu behar du», uste dute langileek, «haiek jarri baitzuten uste osoa agindutakoa betetzen ez duen enpresa batean».
Lan ituna ez da gatazkaren arrazoi bakarra. Langileek bi urte daramate salatzen autobusen egoera kaskarra dela eta enpresak ez dituela egiten beharrezko mantentze lanak. Iruñeko Mankomunitateak TCC Moventis zigortu berri du, ez dituelako bete kontratuan zehaztutako gutxienekoak, IAT ibilgailuen azterketa teknikoari dagokionez: 30.000 euroko zigorra ezarri dio, bere borondatez egindako IATen %21 soilik gainditu dituelako —53tik 11—, eta gutxienez %75 gainditu behar dituela dioelako kontratuan. Zigor hori arina da; larriak milioi eta erdi euro artekoak izan daitezke. Mankomunitateak hilabete eta erdiko epea eman dio enpresari autobusak konpontzeko. Konponduko ez balitu, 3.000 euro ordaindu beharko lituzke gainditu gabeko IAT bakoitzeko.
Iruñerrian zerbitzua ematen duten billabesa guztiek dute IAT gainditua. Hala ere, legeak ezarritako azterketetatik eta epeetatik kanpo, borondatezko azterketak egiten dituzte, arazoen prebentzio gisa. Halakoetan huts egin dute nabarmen. Gainera, autobus batek borondatezko IAT gainditzen ez badu, ezin du zerbitzurik eman, ezta legez dagokion IAT gainditua badu ere.
David Campion Iruñerriko Mankomunitateko presidenteak esan zuen «abisu bat» eman nahi izan ziotela enpresari, autobusak hobeto zaintzeko. 160 autobus dira guztira. Gainditu gabeko IAT kopurua enpresaren utzikeriaen ondorio dela salatu zuen Campionek. Mankomunitateko presidenteak emandako datuen arabera, gainditu gabeko IATen %57tan arazo arinak izaten dira, eta egunean bertan konpontzen dituzte; %33, hurrengo egunean; eta %10, geroago. Hala ere, Campionek zerbitzuaren kalitatea goraipatu zuen, esanez ez dela «hain gaizki egongo», herritarrek azken urteetako balorazio onena eman baitiote hiri garraioari udalaren bizi kalitateari buruzko inkestan.
Gastatu gabeko dirua
Hala ere, orain mankomunitateak hori esan badu ere, langileek egotzi diote bi urtean ukatu egin duela autobusen egoerari buruzko arazoa zegoela. «Garraio zuzendariak esan zuen enpresa batzordea mantentze lanen datuak faltsutzen ari zela, lan itunaren negoziazioan presioa egiteko», salatu dute langileek ohar batean. «Orain geure buruari galdetzen diogu ea zer esan behar duten orain». Beste galdera bat ere egin dute: «Zer gertatu da azken urteetan autobusen mantentze lanetan gastatu ez den diruarekin? Jakina, enpresak kostuak aurreztu ditu, eta arriskuan jarri du hiri garraioaren 47 milioi erabiltzaileen, gidarien eta bidean ibiltzen diren gainerako pertsonen segurtasuna».
Iruñerriko Mankomunitateak TCC Aventis zigortu du, baina isuna txikia iruditzen zaie langileei: zehaztu dute TCC Aventis multinazional baten adarra dela —Moventis—, eta multinazional horrek iaz 1.100 milioi euroko fakturazioa izan zuela.
Langileek mankomunitateari ohartarazi diote enpresak, «mankomunitatearekin sinatutako baldintzak betetzen ez dituen bezalaxe, ez dituela betetzen langileen lan eskubideak ere, eta lan baldintzak egunero murrizten dituela, kontzesio honen bidez negozioa egiten jarraitzeko». Iruñerriko Mankomunitateak autobus garraioaren zerbitzua eskaini zuenean, TCC Moventisen eskaintza %14 merkeagoa izan zen, langileen batzordearen arabera.
