«Hona etorri baldin bagara, gehiago ezin dugulako etorri gara. Hau laguntza eskaera bat da. Ezin dugu gehiago. Ezin dugu jarraitu adingabeak horrela artatzen. Ezin diegu arreta on bat eman gu horrela baldin bagaude». Azahara de la Torre Riosen hitzak dira. Esku hartze sozialean lan egiten du, adingabeak artatzen. Nola dauden argi eta garbi esan die Nafarroako Parlamentuko Eskubide Sozialetako, Ekonomia Sozialeko eta Enpleguko Batzordeko kideei. Parlamentariei.
Batzordeko ordezkariek esku hartze sozialeko langileen egoeraren berri jakin nahi izan dute, eta langileek parez pare jarri diete zentroetako egunerokoaren gordintasuna. Berez, batzordeko kideek jakin nahi zuten adingabeak artatzen dituzten langileen egoera zertan den, baina langileek hasieratik esan diete deskribapena esku hartze sozialeko arlo osora zabal daitekeela, «egoera antzekoa baita sektore guztian».
Norekin lan egiten dute? «Sistema kapitalistak, inposatutako araudi batekin bat ez datozelako, tuka kanporatzen dituen horiekin», azaldu die Julen Ardanaz Elsok parlamentariei. Gehitu du gazte horiek zapalduta daudela, eta esku hartze sozialak aukera ematen diela gizartean integratzeko eta garatzeko.
Erasoak, ohiko
Egoera gogorra da. «Erabiltzaileok eta langileok babesik gabe gaude», salatu du Sara Legarda Egea esku hartze sozialeko langileak. Datuak eman ditu: langileek batez beste eraso bat erregistratzen duten egunero, eta iradoki du erregistratu gabeak gehiago izan daitezkeela. Hitzezko erasoak eta fisikoak, objektuak botatzea... «Langileek ohikotzat hartzen dituzte erasoak, baina ez luke hala izan behar».
Zentro bateko urtarrileko datuak eman ditu —ez du zehaztu zeinetakoak diren—: hitzezko 61 eraso, 56 eraso fisiko, 47 salaketa kalte materialengatik, eta sei objektuak botatzeagatik. Uste du gainerako zentroetako datuak antzekoak izango direla. Adibide zehatzak eman ditu De la Torre Riosek: «Langileok eraso fisiko larriak jasan ditugu: erabiltzaile batek lepotik heldu eta ia itotzea, hiltzeko mehatxuak egitea eta beste hainbat eraso». Batzuetan, langile bakarra egoten da erabiltzaileekin, bai erabiltzaileen etxean, bai zentroetan. Parlamentariei esan die nahi badute hurrengo batean azalduko dizkiela eraso gehiago, «xehetasun guztiak emanda». Gehitu du halako erasoak izanda ere ez dela neurririk hartzen.
«Paradoxa da babesa behar duten pertsonak babesgabeago daudela zentroetan, etxean baino»
AZAHARA DE LA TORRE RIOSEsku hartze sozialeko langilea
Adingabeentzako Oinarri zentroko (Elkano, Eguesibar) egoera aipatu dute zehazki: lau sute izan dira zortzi hilabetean, langile batek entzumena galdu du lan istripu batengatik... «Sistemaren eraginkortasun faltaren beste adibide bat da: ez da gai erabiltzaileen premiei erantzuteko, eta arriskuan jartzen du langileen osasuna», esan die De la Torre Riosek parlamentariei. «Gainera, paradoxa da babesa behar duten pertsonak babesgabeago daudela zentroetan, etxean baino. Ezin da hala izan».
Baina, erasoak jasanda ere, «langileok erabiltzaileen osasuna zaintzen dugu une oro». Horren adibide gisa kontatu du behin baino gehiagotan atera izan dituztela erabiltzaileak balkoiren batetik, kalera jauzi egiteko mehatxua egin eta gero. «Langileek arriskuan jartzen dute beren bizitza adingabeen bizitza salbatzeko; guztia ematen dugu gure lanaren alde, eta guk geuk aukeratu dugu lan hori».
Langileak gaixoaldian
Legarda Egeak ohartarazi die egoera horrek eragina duela langileengan eta erabiltzaileen prozesuetan: «Baliabideak gehiago erabiltzen dira unean-unean suak itzaltzeko, esku hartze on bat egiteko baino». Salatu du mutualitateek ez dizkietela lan istripuak aintzat hartzen, eta talde batzuetan hiru langiletik bi baino gehiago daudela gaixoaldian.
Artatzen dituzten gazteen soslaia aldatu egin da. Gero eta gehiago dira «soslai terapeutikoa» dutenak, hau da, esku hartze sozialaz gain osasun laguntza ere behar dutenak.
«Zer gertatu behar du edo noraino iritsi behar dugu egoera alda dadin?»
MAITANE ERRO CINCAEsku hartze sozialeko langilea
Sistema goitik behera aldatu behar dela uste dute esku hartze sozialeko langileek. Errealitatea erakundeen aurretik doala esan die Ardanaz Elsok, errealitatea aldatu dela, baina esku hartze sozialeko sektorea ez. «Zer gertatu behar du edo noraino iritsi behar dugu egoera alda dadin?», galdetu die Maitane Erro Cinca esku hartze sozialeko langileak.
Zerbitzu publikoaren alde
Luzera begira sistema goitik behera aldatu behar da, langileen arabera. Badituzte proposamenak. Badakite sistema ezin dela egun batetik bestera aldatu, denbora eta dirua behar direla, baina parlamentariei eskatu diete langileen ahotsa entzuteko eta aintzat hartzeko. Elkarrekin lan egiteko esparruak sortzea nahi dute, «egoeraren diagnostiko egokia egin ahal izateko».
Zerbitzua publiko bihurtzea ere nahi dute. Nafarroako Gobernuak zuzenean kudeatu dezala esku hartze soziala, gaur egun arlo horretako enpresentzat lan egiten duten langileak subrogatuz.
Esku hartze sozialeko sistema berriro planteatu bitartean, Nafarroako Gobernuari eskatu diote, besteak beste, sor dezala laguntza terapeutikoa behar duten adingabeentzako zentro bat, «egungo baliabideekin ez baitzaie arreta egokia ematen»; baita esku hartze sozialeko bigarren lan ituna sina dezala ere.
Bukatzeko, Erro Cinca mintzatu zaie parlamentariei: «Beldurrik gabe joan nahi dugu lanera».
