Europak Espainia zigortu du Otegiren adierazpen askatasuna urratzeagatik

Europako Giza Eskubideen Auzitegiak Espainiako Gobernua zigortu du: Arnaldo Otegi ezker abertzaleko kideari 23.000 euro ordaindu beharko dizkio, haren adierazpen askatasuna urratzeagatik.

Espainiako Auzitegi Gorenak urtebeteko kartzela zigorra ezarri zion Otegiri 2005ean, «erregeari irain larria» egiteagatik. Hain zuzen, 2003an Euskaldunon Egunkaria itxi ondoren bertako arduradunek salatutako torturen erantzule izatea leporatu zion Otegik Juan Carlos Borboikoari.

Atzo argitara emandako ebazpenean, Estrasburgoko Auzitegiak adierazi du espetxe zigor hura, «printzipioz», Europako legediaren aurka doala: «Diskurtso politikoaren testuinguruan egindako arau-hauste batengatik ezarritako espetxe zigorra ez da bateragarria Giza Eskubideen Europako Hitzarmeneko hamargarren artikuluak bermatzen duen adierazpen askatasunarekin».

Espainiako legediak erregeari irainen aurrean babes berezia aitortzen dion arren, Estrasburgoko Auzitegiaren arabera «gobernua edo botere exekutibo, legislatibo edo judizialeko beste edozein organo hedabideen kritikarako objektu bihur daiteke», eta ez du «beste pertsonek baino babes handiagoa» jaso behar.

Epaimahaiaren ustez, adierazpen askatasuna «gizarte demokratiko baten funtsezko oinarria, eta haren garapenerako oinarrizko baldintza» da, eta agintariei gehiegizko boterea emateak hura urra dezake. Halaber, adierazpen askatasunak ez du «kaltegabeak edo neutralak» diren ideietarako bakarrik balio; «iraingarriak, harrigarriak edo kezkagarriak» direnak ere errespetatu behar dira, «aniztasuna, tolerantzia eta irekitasun politikoa» eskatzen badute.

Kasu honetan, Otegiren adierazpenak Euskal Herriarentzako interes publikokoak direla iritzi dio Estrasburgoko Auzitegiak, eta ez diotela Espainiako erregearen bizitza pribatuari edo ohore pertsonalari eraso egiten, haren betebehar instituzionalari baino ez diotelako kritika egin.

Bestalde, ebatzi du torturei egindako erreferentziek «nahikoa lotura» badutela Martxelo Otamendi Egunkariako zuzendariak emandako tortura testigantzekin.

Auziak 2003ko otsailaren 26an du oinarria. Egunkaria itxi eta bost egunera, Espainiako erregea Bilbon izan zen, Juan Jose Ibarretxe orduko lehendakariarekin batera zentral elektriko bat inauguratzeko. Otegiri prentsaurreko batean horri buruzko iritzia eskatu ziotenean, «lotsagarria» zela erantzun zuen: «Nola da posible Espainiako erregearekin argazki berean agertzea, bera denean Espainiako armadako buruzagi gorena, hau da, torturatzaileen erantzulea?». Juan Carlos Borboikoari, legez, «indar armatuen botere gorena» dagokio; hala dio Espainiako Konstituzioak, eta Estrasburgok ez du gezur edo irainik ikusi alde horretatik. Otegi 2009ko urriaz geroztik behin-behinean preso daukate.

Zigorra onartuko dute

Espainiak onartu eta bete egingo du Estrasburgoko Auzitegiak ipinitako zigorra; hala adierazi du Espainiako Gobernuko Justizia ministro Francisco Caamañok, Jose Luis Rodriguez Zapatero presidentearekin eta Botere Judizialeko hainbat kiderekin bildu ondoren. Dena den, ebazpena aztertuko dutela jakinarazi dute, «hasiera batean oso orekatua» iruditu zitzaielako Espainiako auzitegiek emandako epaia –Otegi espetxeratzekoa–.

Ezker abertzaleak, berriz, pozez hartu du berria: haren ustetan, «arretaz» ari dira nazioartean jarraitzen «Euskal Herrian ematen den eskubide urraketa». Prentsa ohar baten bidez aditzera eman dute Espainiako Gobernuak nazioarteko adierazpen horiek kontuan izan behar lituzkeela, ebazpenak berretsi duelako Espainiak ez dituela «Europako zein nazioarteko estandar demokratikoak» betetzen.

Ezker Batuko Mikel Aranak ere positibotzat jo du epaia, erregearen «zigorgabetasunarekin amaitu» duelako. Europako Auzitegiak «orain arte espainiar Estatuko auzitegiek egin ez dutena egin du: adierazpen askatasuna defendatzea, iraungitako instituzio baten defentsaren aurretik».

IUko Gaspar Llamazaresen ustez, auzi honek «akatsetatik ikasteko» balioko du, argi utzi duelako «denak ez duela balio demokrazian». Sorturen legeztatze prozesuan Otegiren aldeko epaia kontuan hartzeko ere eskatu du.

Espainiako justiziak ez zuen Otegiren aurka egin gehiegizko adierazpen askatasunagatik, ezker abertzaleko buru izateagatik baizik; hori da ERCko idazkari nagusi Joan Ridaoren iritzia. Legedia komenigarritasun politikoen arabera erabili izan dela eta epaia «zuzenketa garrantzitsua» izango dela ere esan du.

PPk Otegiren jarrera «oso larria» izan zela eta Espainiako auzitegien alde jarraitzen duela esan du, baina ez duela epaia onartu «beste aukerarik».