«Dirua da nagusitu, eta iduri luke gero eta gehiago onartua dela hori»

Ekain hondarretik, bi hilabetez, Senpereko Olha etxaldea okupatu zuten Lurzaindiak, ELBek, Ostiak eta espekulazioaren kontrako Senpertarren kolektiboak, Donibane Lohizuneko Telleria familiak 1,3 milioi euroan erostea salatzeko. Saferrek 650.000 euroan estimatuak zituen etxettoa eta 50 hektarea lurrak. Telleriaren Adam saltegiaren aitzinean ekintzak eginik, agorril bukaeran utzi zuten okupazioa, Baiona eta Donibane Lohizuneko bideak oztopatuz. Senpereko taldeko Olivier Bibensek (Heleta, 1978), Lurzaindiko Martin Lemairek (Les Lilas, Frantzia, 1988) eta Ostiako Jeanine Beiriek (Kanbo, 1953) parte hartu dute okupazioan eta mobilizazioetan.

Senpereko okupazioa beharrezkoa zen? Eta zer ekarri du?

OLIVIER BIBENS: Bai, beharrezkoa zen, eta beharrezkoa da. Erakusten du prest garela halako salmenta bat geldiarazteko; bertzeei erakusten die prest garela sartzeko holako okupazio batean.

JEANINE BEIRIE: Alde negatibo bakarra ikusten diot: salmenta egin dela. Erran nahi du dirua baldin baduzu eskubide guztiak badituzula; herriaren kontra, jendearen kontra, laborarien kontra joaten ahal zarela. Pentsa daiteke saltzaileak eta erosleak ez dutela erantzukizunik. Dirua da nagusitu, nagusitzen, eta iduri luke gero eta gehiago onartua dela hori. Ez dugu lortu salmenta geldiaraztea, baina ahalkea ez da gure aldean; ez gara gu lotsatuak. Lotsa besteek dute: saltzaileak, eta, bereziki, erosleak.

Zer ondorio atera duzue?

BIBENS: Bilana zein den? Pixka bat Arbonan bezala: uzten gaituzte sartzen. Eta itxoiten dute gu aspertzea. Egoera usteltzera utzi eta gure kabuz partitzea itxoiten dute. Okupazioak hor du muga. Nahiz eta delitua izan, uzten gaituzte barnean egoten.

BEIRIE: Gero, salmenta egin da, baina herriak ez du dena galdu. Bi hilabetez jendea bildu dugu. Batzuetan, jende asko. Etxea ez da sekula hutsik egon. Etxaldetik ere atera gara informatzeko. 13.000 eskuorri banatu ditugu; ez da gaizki. Sentitu dugu jendea hasten zela kontzientzia hartzen, eta azkartzen ari da; ez bakarrik gazteen artean. Belaunaldi guziak hunkiak dira, eta ikusten dute dirudunek Euskal Herrian diruarekin dena erosten ahalko dutela, hemengo jendeak ez duela etxerik erosten edo alokatzen ahal.

Gora diren prezioengatik?

BEIRIE: Eta klima aldaketak leku guzietan duen eragina ikusiz. Janari larrialdia ere gero eta gehiago kontuan hartu beharko dugu. Uste dut bi hilabete horietan gauza horiek landu ditugula jendeekin mintzatuz.

MARTIN LEMAIRE: Senperekoarekin ontsa dena da laborariak pixka bat gibelago egon direla eta utzi dutela jendeei toki gehiago.

BEIRIE: Bai, baina ez zen beharbada egokiena. Batzuetan, Ostiakoak sentitu gara doi bat utziak.

BIBENS: Ene iduriko, gaia laborarien gain utzi dugu, laborantza zelako.

LEMAIRE: Pertsonalki, Arbonarekin desberdintasun handi bat sentitu dut: Arbonan baziren lur biziki ederrak lantzeko. Senperen oihana zen nagusi, eta ziren lurrak etxetik urrun ziren; ez zen argi laborantzako zer balio zuen. Laborariek kostaldeko etxe arazo gisa ikusi dute hori.

Senpereko kolektiboa eta Ostia dira egon nagusiki, beraz?

LEMAIRE: Gazte eskasa sentitu dut, bilkuretako jendeen adina ikusita.

BEIRIE: Ene belaunaldiko betiko militanteak baziren zuen belaunaldikoak baino gehiago.

BIBENS: Hori segur.

Erran da eroslea bertakoa izateak jende franko uzkurtu dituela.

BEIRIE: Erosleak ezagunak dira Donibane Lohizunen: hori izan da konplikatua.

BIBENS: Tokiko euskal munduko jende anitz, ikastolaren hurbilekoak, ez ditugu ikusi.

BEIRIE: Donibane Lohizuneko militante anitz ez ditugu ikusi. Ez berdeak, ez abertzaleak —ezkerreko edo eskuineko—. Politikariak Arbonarat joan ziren; hor, ez dira agertu.

BIBENS: Politikariek ez dute etorri nahi, bai baitakite bestela guk dugula egutegia eta tempoa inposatzen. Nahi lukete atxiki erritmoaren jabetza. Okupazioarekin ez dute nahi gure gibeletik ibili.

BEIRIE: Elkargoan kostaldekoak dira manatzaileak. Eta ez dira langile xume batzuk.

BIBENS: [Jean-Rene] Etxegarai erdian da, inguruan edo Errepublikanoak edo abertzaleak dituela. Abertzaleek erraten dute: “Edo ni edo Errepublikanoak”; eta Errepublikanoek: “Edo ni, edo abertzaleak”. Hortik du itsasontzia atxikitzen. Noiz arte?

Preseski, zergatik Etxegarai ez da sartu auzi horretan, Arbonakoan sartu bazen?

BIBENS: Lurralde hauteskundeak ziren orduan; eta Arbonan [erosleak] kanpotarrak ziren. Errazago zitzaion kontra izatea. [Isabelle] Pargade ere presentatu zen lurralde bozetan, eta Etxegarairen hurbileko [Joseba] Erremundegi ere hor zen. Ez zen Senaturako bozen ber pisua, beharbada. Eta Arbonan politikariak sartu zirelarik dantzan, errazago izan zen.

BEIRIE: Baina espekulazioa da katastrofikoa! Badakigu etxe bat edo etxalde bat milioi batean, bian edo hiruan saltzen delarik prezio guziak gora joaten direla. Norentzat izanen da gure herria laster? Dirudunentzat bakarrik? Lur eta etxe guziak salduak izanen direlarik, izanen direa oraino manifak autodeterminazioa edo independentzia aldarrikatzeko?

Jendea usatzen ari da?

BEIRIE: Bi urtez prezioak gora joan dira, eta orain milioi batentzat ez zara mugitzen. Etxe arrunt bat milioi bat kosta da, orain. Kanbon ikusten dut apartamentuak zenbatean saltzen diren: 300.000 euroan baduzu sukalde bat, gela bat eta komunak, hirugarren estaian, igogailurik gabe. Jendea usatu da, bai.

BIBENS: Entzun dugu: “Hola da! Prezioak holakoak dira”. “Eta, oraino, merkea da, zeren eta badira bi hektarea pentze, bi hektarea laku eta oihana”. Milioi bat eta erdi hainbeste lurrekin onargarriagoa da, omen. Lurrak diru balio bat du, orain. Baina, laborariarendako, lurra laneko tresna da.

BEIRIE: Eta Arbonari konparatuz, uste dut parean ditugunek asko ikasi dutela handik.

Saltzaile, erosle eta notarioek diozu?

BEIRIE: Erantzukizuna saltzaileak du —erosleak ere bai, bistan da—, eta notarioak joko horretan sartuak dira; haiek ere, diruarentzat.

Salatu duzue balizko laborantza egitasmo batekin beztitu zuela erosleak Olhako tratua?

BEIRIE: Badakigu Telleria familiak [Adam saltegiko jabeak] ez duela laborantza proiekturik. Zeren eta Donibane Lohizunen badira proiektu batzuk: itsas hegia gibelka ari da.

BIBENS: Pentze horiek erosiz [Olhakoak], eta itsas hegiko etxeak arriskuan izanez, sortzen du etxerik gabeko gune bat, Ahetzeri datxekiola; beraz, gune hori eraikigarri bilakatzen ahalko da hamar urte barne. Eta Akotzeko ekonomia eremua ere mugituko litzateke gune horretara.

BEIRIE: Beraz, egun batez milioi hori errekuperatuko du, segur. Espero dut aski luzaz biziko naizela ikusteko. Min egiten didana da nola jendea ez den konturatzen holako gauzak ez direla gehiago onargarriak.

Senpereko espekulazioaren kontrako taldea indartu da?

BIBENS: Lehenagotik hasiak ginen. Izan zen Ibarrune auzoko etxe salmenta baten salaketa. Olharekin berpiztu da taldea, eta espero dugu berriz abiatuko garela.

Jendea usatu dela diozue. Nola ikusten duzue segida?

BEIRIE: Nahi eta nahi ez mugimendua segitu beharko dugu. Olharekin ikasi dugu guk ere gure ekintzak azkartu behar genituela. Parean ditugunak biziki determinatuak dira: dirua, legea, dena beren alde dute, iduriz. Baina guk nahi dugu gure lurra salbatu. Ondoko hilabeteetan, gure determinazioa erakutsi beharko dugu, gure ekintzak azkartuz. Prest direnek atorra busti beharko dute. Sentitzen dugu jendea hurbiltzen. Pentsatzen dut kopurua handituko dela, gazteak ere borroka horretan sartuko direla. Ez dugu beste hauturik

BIBENS: Zailtasun handiz ari gara doi-doia hizkuntza atxikitzen. Orain, lurralderik gabeko euskal populua izateko baldin bada…

LEMAIRE: Duela bi aste, ELB Gaztek artikulu bat idatzi du Laborari-n pixka bat gure kontra. Gure azken ekintza ez dute ulertzen; diotenez, ez da deus atera ez Arbonatik, ez Senperetik; ez dugula deus irabazi. Haiek prest direla egiazko borroka azkarragoan sartzeko, eta borrokan sartzen badira, irabazteko izanen dela.

Laborantza arloaz harago, funtsezkoena ez ote da herritar talde guziek bat egitea?

BEIRIE: Egia da beti dugula iduripena laborarien eremuan sartzen garela.

BIBENS: Espekulazioarekin, laborariak, ikastola munduko jendeak, marinelak… denak Euskal Herrian bizi gara, eta badugu lokari hori: denak herri berean bizi gara, eta denen arazoa izan behar litzateke. Euskaltzale guziek behar genuke batu.

LEMAIRE: Segur da urrunago joan behar dugula eta erradikalago izan. Confederation Paysanne sindikatuak, bere garaian, sortu zuen Faucheurs Volontaires [Epaile Boluntarioak]. Legez ahal bezain urrun joanak ziren [transgenikoen aurka], blokeo bat ikusi zuten, eta beste zerbait sortu zuten, ondoan. Nahi zuena sartzen ahal zen, eta ibili zen.

BIBENS: Dena den, sindikatuak momentu batez kokatuak dira legezkotasunarekin. Gizarte zibila da hori leherrarazten ahal duena.

LEMAIRE: Lurzaindia ezin da urrunago joan. Beharrezko tresna da, eta, orduan, ezin da urrunegi joan, sos publikoak eta funtzionamendua galduko bailituzke. Eta Lurzaindia ezin da desagertu; anitz galduko genuke.

BIBENS: Gizarte zibilak politikariak mugiarazi behar ditu. Etxegarai bati galdegin behar zaio nola izan daitekeen Euskal Herriko Laborantza Ganberaren abokatua egun batez eta Aldayrena beste egun batez. Zango zabaltze handia egiten du, beti.

LEMAIRE: Falta da tresna bat etxebizitza eta lur eraikigarrien salmentetan: notifikazioak. Laborantzan bada. Edozein laborantza lur saldua bada, badakigu, notarioa behartua baita jakinaraztera. Informazioa gerla da. Informazioa bildu behar da. Aipatu izan dugu barrandari lana egitea bakoitzak bere herrian, afera bat atera orduko zerbait egiteko.

BEIRIE: Laborari gazteekin biltzeak balio luke.