Gipuzkoako Foru Aldundiaren aurrekontuaren erdia Zainketa eta Gizarte Politiketako Departamentuari dagokio, eta datorren urtean proportzio berean izango dela nabarmendu du Maite Peña foru diputatuak (Errenteria, Gipuzkoa, 1975). Aurreratu duenez, zenbait proiektu berri garatuko dituzte. Bat narriadura kognitiboa dutenentzat izango da, prebentzioa lantzeari begira, eta beste bat buru osasunarekin lotutakoa. Indarkeria matxistari aurre egiteko proiektuak ere izango dituzte; haren biktimentzako arreta integraleko behin betiko zentroa urtea bukatu baino lehen irekiko dute Donostian, esaterako.
Gipuzkoako pobreziari eta bazterketari buruzko azken inkestaren arabera, Gipuzkoako biztanleen %85,6 ongizate egoeran daude. Ehuneko horretatik kanpo bizi diren gipuzkoarrak nola bizi dira?
Aurten datu positiboak izan ditugu, baina horrek ez du esan nahi pertsona asko ere egoera larrian ez daudenik. Aurreko inkestan, pobrezia arriskuan zeudenen datua txarra zen. Aurten asko hobetu da, eta horrek esan nahi du atera ditugula arrisku horretatik. Martxan jartzen ari garen politikak emaitzak ekartzen ari dira. Kontua da pobrezia larrian daudenak %0,5 gehiago direla. Gaizki pasatzen ari dira, eta laster aurkeztuko dugun inklusio plan berrian proiektu zehatz batzuk ditugu haientzat, ahaztu gabe pobrezia arriskuan daudenei ere lagundu behar diegula.
Aldundiaren 2024-2027 aldirako plan estrategikoaren arabera, Gipuzkoaren lehen erronka kalitatezko zaintza eta arreta bermatzea da. Gaur-gaurkoz, gipuzkoar guztiek bermaturik al dute arreta hori?
Nik uste dut baietz. Gipuzkoan dugun sistema indartsua da, eta datu onak ditugu. Estalduraren aldetik datu onenak dauzkagu, eta zerbitzuak kalitatezkoak dira. Horrek ez du esan nahi zer hobetzeko ez daukagunik, eta horretan ari gara. Trantsizio batean gaude, eta zerbitzuetan zentratutako eredu batetik pertsonengan zentratutako batera pasatu nahi dugu. Hori egin dezakegu estaldura ona daukagulako, tresna onak ditugulako, gizartea kohesionatuta dagoelako, entitateek indarra daukatelako, eta lidergo publikoa daukagulako. Pertsonek erabaki behar dute zer nahi duten eta zer ez duten nahi. Haien parte hartzea sustatu behar dugu, aurrea hartzea eta komunitatearekin lotutako zerbitzuak bultzatu nahi ditugu. Trantsizio horretan gaude bete-betean. Hori, daukagun eredua hobetzeko. Inoiz baino jende gehiagori ematen diogu arreta: 31.000 laguni. Eta gorantz doa.
Arreta pertsonan oinarrituta egoteak zer esan nahi du benetan?
Joango naiz harira, ez dut galduko, baina testuingurua jartzeko, lerro bat daukagu adinekoei etxean ematen zaien arreta indartzeko. %85ek hala nahi dute, eta gure helburua hori lortzea da: %85 etxean artatuak izatea, eta ondo artatuta, noski. Orduan, etxean ematen diren baliabide eta zerbitzu guztiak indartu behar ditugu, malgutu eta egokitu. Bestetik, martxan jarri ditugu Zaintza HerriLaben moduko proiektuak. Erabiltzailea gizarte zerbitzuetara joan beharrean, kontrakoa egin dugu: gizarte langilea joaten da adinekoen etxera, eta han baloratzen da zer-nolako ingurua duen, zein nahi duen eta zeintzuk diren lehentasunak. Horren arabera antolatzen da arreta sistema osoa, anbulatorioarekin, gizarte zerbitzuekin, foru aldundiko zerbitzuekin eta komunitatean daudenekin. Iruditzen zaigu hori dela bidea, hau da, eraldatu behar dugu gaur egun daukagun arreta sistema.
Adinberri ere horrekin lotuta dago?
Adinberriren eraikina ez da martxan jarri, baina estrategia eta ekintza pila bat martxan daude. Denek baldintza batzuk betetzen dituzte: pertsonalizazioa bultzatzen dute, komunitatea —ezinbestekoa—, aurrea hartzea eta berrikuntza. Guretzat funtsezko tresna da prebentzioa bultzatzeko.
Sindikatuek eta mugimendu feministak salatu izan dute arreta ezin dela kalitatezkoa izan pribatizatuta baldin badago. Horrekin bat zatoz?
Niri iruditzen zait kontakizun hori ez datorrela bat Gipuzkoan daukagun errealitatearekin. Gipuzkoan plazen %90 publikoak dira, eta lidergo publikoa dugu politika publikoak eta baldintzak ezartzeko orduan eta ikuskaritzan. Gipuzkoan kalitate ona ematen da. Urteko 365 egunetan eta eguneko 24 orduetan pertsonekin aritzen gara lanean. Beti egongo dira arazoak, baina konpontzen dira. Horretarako dago erakunde publikoa, hori bermatzeko.
Posible izango litzateke noizbait zahar etxe guztien jabetza foru aldundiak bere gain hartzea?
Nik ez dut sinisten sistema horretan. Gipuzkoan daukagun sistema ona da. Betidanik horrela izan da, agintean egon dena egon dela. Daukagun eredua emaitza onak ekartzen ari da, eta horrekin jarraitu behar dugu. Hamasei egoitza ditugu Kabian sartuta, beste batzuk pribatuak dira, beste batzuk guztiz publikoak. Hori lortu dezakegu lidergo publikoa daukagulako eta plazen %90 publikoak direlako. Gure helburua zera da, kalitate estandarrak hobetzea egoitza guztietan.
Aldundiak azpikontratatutako enpresa baten eta haren langileen artean lan gatazka bat baldin badago, aldundiak esku hartu hartu beharko luke hori bideratzeko?
Ez da gure eskumena. Hitzarmena langileen ordezkariek eta enpresek adostu behar dute, baina gu beti egon gara prest zubi lana egiteko. Guretzat garrantzitsuena ematen den arreta da. Gatazka baldin badago, arreta kaltetua izan daiteke.
Lan baldintza txarrek ere kalte egiten diote arretaren kalitateari, ezta?
Nik uste dut kalitatezko langileak ditugula, eta beraiek ere lehenetsiko dutela pertsonen ongizatea. Egongo dira aldarrikapenak, normala den bezala. Hori errespetatzekoa da, eta ulertzen dut, baina sinisten dut lehentasuna erabiltzaileen ongizateak izan behar duela, baita arretaren kalitateak ere. Horretarako, ikuskaritza dago.
Aurreko astean LAB sindikatuak adierazi zuen asmoa duela datorren urtean herrialdeko hitzarmenaren negoziazioari ekiteko. Horri nola helduko dio aldundiak?
Aldundia hor ez da sartuko. 2015. urtean iritsi ginen diputaziora, eta ordutik hona lan baldintzak ia %25 hobetu dira. Nik ez dut esango onak edo txarrak diren; beti behar dugu gehiago. Ardura eskatzen diet alde guztiei, erdigunean daudenak pertsonak direlako. Datorren urtean hitzarmenaren negoziazioa zabaltzen bada, espero dut ahalik eta azkarren jartzea ados, denon lehentasuna delako arreta hobetzea eta eredu berrira sartzea, ahalik eta distrakzio gutxienekin eta ahalik eta ondoen.
Mugimendu feministak antolatuta, greba feminista orokorra egin zuten iazko azaroan. Zaintza sistema publiko-komunitario baten beharra nabarmendu zuten. Bat zatoz aldarrikapen horrekin?
Daukaguna publikoa da, eta komunitatea indartzen ari gara. Publikoa esaten dugunean, horrek zer esan nahi du? Prestazio zuzenak publikoa izan behar duela? Hori ez da Gipuzkoan daukagun eredua eta errealitate bat. Nik uste dut hori diskurtso politikoan bakarrik dagoela. EH Bilduk esaten du prestazioak publikoa izan behar duela, baina, beraiek kudeatzen dituzten zerbitzuetara joaten bazara, prestazio zuzen publiko bat ere ez dago. Ez dago alternatibarik, jasangarritasunaren ikuspuntutik. Iruditzen zait daukagun sistema kolaboratiboa ona dela.
Zaintza eredu berri bat defendatzen ari zara, eta LAB sindikatuak eskatu zizuen oraingo zaintza eredua errotik aldatzeko. Eredu beraz ari zarete?
Nahiko antzekoa da praktikan. Ez dago alternatibarik, nahiz eta beraiek tematu eta publikoki esan «publikoa, publikoa eta publikoa». Nik ez dut esaten publikoa ez denik posible. Nik esaten dut daukaguna publikoa dela: hori argi geratu dadila. Daukaguna publikoa da.
Mugimendu feministak leporatu izan dizue ikuspegi komunitarioa modu abstraktuan erabiltzen duzuela. Ulertzen duzu kritika?
Termino horiek ez dira errazak azaltzen. Komunitarioa zera da, komunitatean ditugun zerbitzu guztiak eta sare komunitarioa erabiltzea.
Zainketen Aldeko Euskal Ituna egin zenuten otsailean Eusko Jaurlaritzak eta Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako aldundiek. Akordio instituzional horretatik harago, beharrezkoa ikusten duzu gainontzeko eragileekin herri itun bat adostea Osakidetzari buruz egiten ari diren moduan?
Horren aldekoak gara. Joan den legealdian saiakera egin genuen, iruditzen baitzait adostasun zabal bat bilatu behar dugula zaintza aurrera ateratzeko eta Gipuzkoa abangoardian kokatzeko. Ez dut uste praktikan hainbesteko alderik dagoenik. Azpimarratu behar dugu amankomunean duguna.
Badaude elementuak?
Praktikan, bai.
