Ipar Euskal Herriko lurralde kolektibitatearen bidean, Batera plataformak herritarren mobilizatzeko dinamika aurkeztu du. Goizean egin dute prentsaurrekoa Batera-ren talde eragileko Nicolas Blainek, Euskal Herriko Laborantza Ganberako Francis Poineauk, AEK eta Euskal Konfederazioko Ihintz Olidenek eta Sylvianne Alaux Frantziako Asanblea Nazionaleko diputatu sozialista ohiak. Lehen biek proiektuaren jatorria, bilakaera eta etorkizuna aipatu dituzte; besteek, berriz, lekukotasuna ekarri dute, nork bere esperientziatik azalduz kolektibitate horren beharra.
2017an Euskal Hirigune Elkargoa sortu zelarik, Batera-ren berezko galderari emaniko erantzuna zen: kolektibitatea gehiegi eskatzea zelako, «ezezko borobila» jaso zuten, eta Euskal Elkargoaren proposamena egin zuen Pirinio Atlantikoetako garai hartako prefetak. Batera-ko kideek proposamena onartu bazuten ere, helburu lehena ez zuten burutik atera; horrekin itzuli dira oraingoan.
Ipar Euskal Herriko ezagupen instituzionalari «jauzi kualitatiboa» emateko garaia dela uste dute: Batera-ren birfundaziorako Biltzar Nagusia eginen dute maiatzaren 10ean, Ezpeletako Patronatuaren gelan (Lapurdi), 09:00etan; lurraldeko herritar, hautetsi eta eragile guziak bertan parte hartzera gomitatu dituzte.
Batera plataforma bera berritzen duten bezala, herritarren dinamika ere berritu nahi dute; bai eta antolaketa, partaideak, eta instituzioen aldarrikapena bultzatzeko bide orria ere.
Gaurkotik abiaturik
«Ez dugu dena desegin nahi», azaldu du Blainek. Euskal Elkargotik saltoa egitea espero dute, Lyon eskualdean (Frantzia) eratu duten kolektibitatea adibide harturik: departamenduko eskumen guztiak dituen egitura bat da haiena. Haien hitzetan, zehazkiago, «autonomia, eraginkortasuna eta demokrazia indartua uztartzen dituen» instituzio bat da, «inspirazio iturria Ipar Euskal Herriarentzat».
Hala ere, helburua dena desegitea ez den bezala, Lyongoa erabat kopiatzea ere ez da izanen. «Tarte batez nolako eredua nahi dugun zehaztu beharko dugu». Kontsideratzen dute Euskal Hirigune Elkargoa sortu izana «lehen urratsa» izan zela; ordu arte, Ipar Euskal Herriaren ezagupen instituzionalik ez zen izan Frantziako Iraultzatik geroz. Baina, zortzi urteko ibilbidearen ondotik, bilana argia dute: «Euskal Elkargoak ez du baliabide eta gaitasun nahikorik lurraldearen eta bertako biztanleen beharrei erantzuteko».
Batera plataforma 2002ko abenduan sortu zelarik, lau aldarrikapenek bultzaturik sortu zen: euskararen koofizialtasuna, Euskal Herriko Lanborantza Ganbera ofizial bat, Ipar Euskal Herriko unibertsitatea, eta departamendua. Ordea, lau helburuetarik bakarra ere ez da bete, eta erronka berriak agertu dira azken urteetan: klima larrialdia, etxebizitzaren merkatua eta justizia soziala aipatu dituzte, batez ere. Haien ustez, gaur egun, «tokiko erabakiak hartzeko ahalmen murritzak eta baliabide ekonomiko eskasak politika publiko anbiziotsuen gauzatzea oztopatzen dute».
Ziklo elektorala
«Mementoa da», erran dute. Heldu den urtean herrietako bozak izanen dira, 2027an Frantziako presidentetzakoak eta departamenduetakoak; «ziklo elektoral trinko bat» abiatzera doa, hots, baliagarria izanen zaiena agian beren proiektuaren defenditzeko.
Lurralde kolektibitatea, hain zuzen, proiektu beharrezkotzat dute hainbat eragilek. Ihintz Oliden AEK-ko langilearen ustez, «Euskal Elkargoak dituen baliabideak baino gehiago» behar dituzte, euskarari dagokionez adibidez: «Gauza gutti lortu ditugu azken urteetan, eta trabak etengabeak izan dira».
Sylviane Alaux ere mintzatu da, 2012 eta 2017 artean diputatu baitzen, kolektibitatearen aldarria bidean zela, Euskal Elkargoa plantatu aitzin. Haren ustez, «Elkargoa etapa bat izan zen, baina oraino anitz dago egiteko». Kortsikako kasua oroitu du: «Uharte bat delako, aparteko kasu bezala aipatu izan da, baina Lyonen egin dutenaz geroz, ezintasunik ez da gehiago: berdintasunez jokatu behar lukete». Batera-ren garaiko kolektibitate galdea «originala» izan zen, haren iritziz: «Gaur egun, berriz, ezinbestekoa».
