«Argindarrak ere badu muga bat Hendaia eta Irun artean»

Frantziako Energiaren Agentziak baiezkoa ematea besterik ez zaie falta Enargia kooperatiba ofizialki martxan ezarri, eta Ipar Euskal Herriko etxeetara %100 berriztagarria den energia saltzen hasteko. EDF utzi eta Enargiarekin engaiatzea proposatuko diete herritarrei Alternatibako desafioen baitan. Beste arlo batzuen gisara, energia herritarren esku izan behar dela uste du Iban Lizarralde (Arrasate, Gipuzkoa, 1975) kooperatibako kideak.?

Zergatik da beharrezkoa energia burujabetza lortzea?

Abagunea berezia da, batez ere argindarraren inguruan. Alde batetik, merkatua liberalizatu da, eta, beste alde batetik, teknologia anitz aldatu da azken 5-10 urteetan. Energia berriztagarria benetan merkatu da, eta lehiakorra da ekonomikoki. Sistema ere deszentralizatzen ari da; berak bakarrik aurkitu ditu muga eta arazo anitz, eta, gaur egun, Frantziako edo Belgikako sistemek arazoak dituzte; batez ere, sistema zentralizatua delako. Hori guztia kontuan hartuta, guk I-Enerren urrats bat gehiago ematea erabaki genuen: berriztagarria izateaz gain, herritarren esku izan behar dela energia. Ikusten dugu azken bizpahiru urteetan Total bezalako enpresa batek nola aldatu duen estrategia eta nolako inbertsioak egiten ari den berriztagarrietan. Baina kontrola haien esku gelditzen bada, ez dugu zinez sistema aldatzen.

Europako liberalizazioa aipatu duzu. Zer aldatu da azken urteetan?

Aldaketa nagusia izan da energiaren katea hiru zatitan banatu dutela: argindarraren kasuan, ekoizpena, banaketa eta hornidura. Poliki-poliki liberalizatzen ari dira; lehenik ekoizpena, orain hornidura, eta, oraingoz, banaketa estatuko monopolio bat da. Bi espazio berri horiek okupatu ditugu: ekoizpena I-Enerrekin, eta orain hornidura Enargiarekin. Ipar Euskal Herrian enpresa bat sortzea erabaki genuen, kooperatiba gisa, eta gardentasun guziz hornituko ditugu gure etxebizitzak, dendak eta enpresak. Hori izan da apustua eta apustu horren izena da Enargia; energia eta ene argia arteko hitz jokoa da. Enargiak argindarra eskainiko du, eta gure apustua da %100 berriztagarria izatea, bertakoa, eta prezioetan gaur egun EDFk dituenaren antzekoa.

Liberalizazioa zerbait baikor gisa aurkeztu duzu. Kontrajarria izan liteke ezkerreko ikuspegitik.

Kontrajarria ez dut uste energia arloan bakarrik denik. Frantzia hartzen badugu, ezkerreko pertsona askok badute tendentzia hori, merkantziaren arlotik kanpo egon behar diren arlo guziak estatuak kontrolatu behar dituela. Anarkista batek ere erranen dizu, estatuak ahalik eta rol gutxien badu hobe dela. Kontraesana baino gehiago, nik erranen nuke badela eztabaida bat. Estatuak zer beharko lukeen kontrolatu, eta ea ez den hirugarren esparru bat, kooperatiba gisa funtzionatzen duten enpresa txikiek kudea dezaketena. Egia da badirela gero eta aditu gehiago alde horretatik doazenak: atera ditzagun merkatuaren logikatik hainbat arlo, eta izan daitezela herritarrek zuzeneko kontrola duten arloak. Energiaz harago doan eztabaida bat da. Oreka bat aurkitu behar da: zer nolako kontrola nahi dugu? Zer nahi dugu herritarrek kontrolatzea?

Nola funtzionatuko du Enargiak?

Erabiltzaile batentzat biziki erraza da. Enargiari erran behar dio aldatu nahi duela eta guk eginen ditugu gestio administratibo guziak. Ondoko faktura Enargiaren izenean jasoko du.

Nola bermatu energia berriztagarria izanen dela?

Erabiltzailearen etxera iristen den elektroiak ez du kolorerik, ezin da jakin nondik datorren. Sistema ulertzeko: sarea bakarra da, eta Enedisek kudeatzen du; berak banatzen du elektrizitate guzia. Putzu handi bat izango balitz bezala da, ekoizleek hornitzen dutena. Guk ekoizleei erosi eta erabiltzaileei saltzen diegu. Eta horrek du garrantzia: berriztagarrian ari direnei erosten dietenen kopurua handitzen bada, merkatu parteak irabaziko dituzte, eta sarean gero eta energia berriztagarri gehiago izanen da. Gure kasuan, helburua da Ipar Euskal Herrian kontsumitzen den energia guzia berriztagarria izatea, eta bertan ekoiztea.

I-Enerren elektrizitatea salduko duzue?

Oraingoz I-Enerrek ez du aski ekoizten; beraz, beste enpresa batzuengana jo beharko dugu. Noizbait posible izanen da. Bi faktore daude: euskal herritarren kontsumoa kontrolatzea da lehena, eta sortzeko dugun gaitasuna, bigarrena, oraingoz nahiko murritza dena, eolikoekin edo hidraulikarekin proiektuak egin nahi ditugunean traba anitz ditugulako gure aitzinean.

Bada aski energia berriztagarri denentzat?

Oraingoz, bai. Epe motzera, ez dago arazorik. Bihar ikusten badugu Enargiak sekulako arrakasta duela eta bat-batean 5.000 erabiltzaile heldu direla, hori kudeatzeko gai gara eta badago berriztagarri aski horri erantzun bat emateko. Baina horrelako mobilizazio handi bat bada, erran nahi du finantza gaitasun handi bat ere izanen dela berriztagarriak diren proiektuak garatzeko, eta inbertsioak egiteko.

Goiener enpresarekin harremana duzue aspaldi. Euskal Herri osorako kooperatiba bat sortzeko aukerarik eta borondaterik badago?

Borondatea bai, badugu. Aspalditik aipatzen dugun gaia da. Momentuz Europatik heldu diren arau eta legeei begira gaude. Eta hor badago faktore garrantzitsu bat: sarea. Urteetan zehar estatu bakoitzak bere sarea garatu du, eta ondorioz, argindarrak ere badu muga bat Hendaia eta Irun artean. Biharko egunean posible izanen da beste mota bateko loturak egitea alde batetik bestera, eta lotura fisiko horiez gain, lege aldetik ere Europak dio erraztuko dela, eta, beraz, nahiko epe laburrean posible izanen dela Goienerren eta Enargiaren artean harreman sendoagoak eraikitzea.

«Zinez» engaiatzera deituak