«Psikologiaren alorrean ez dago argi zein den lana topatzeko bidea»
Irene Zubieta Psikologoa
Iazko ekainaz geroztik psikologoa da Irene Zubieta bilbotarra, eta master bat ikasteari ekin zion ikasturte berrian. «Lehen, gradua bost urtekoa zen; orain, laukoa da, baina tranpa egiten dute: masterra egitera behartzen zaituzte». Azaldu duenez, ezinbesteko baldintza da psikologiaren alorrean lan egiteko. Graduarekin soilik ez dela nahikoa izaten dio. Ezarritako bideari jarraitu dio orain arte gazte bilbotarrak, eta hemendik aurrerako bideak kezkatzen du gehien. «Dena da zalantza erraldoi bat nire buruan. Ez dago argi zein den lana topatzeko bidea».
Gaur egun praktika ez-ordainduak eta masterreko eskolak tartekatzen ditu. 600 orduko derrigorrezko praktikak egin behar ditu, eta lekua unibertsitateak aukeratzen du. «Psikologiaren alorrean ez dut inoiz lanik egin. Graduan nenbilela klase partikularrak ematen nituen. Aurten ez naiz denera iristen». Azaldu du ordukako lanak egiteko aukera bakarrik ematen dituztela ikasketek. Bitartean, familiak ematen dion laguntzari esker egin dezake aurrera. «Zorionez, gurasoak ditut. Etorkizunean, gustatuko litzaidake nire formakuntza nik neuk ordaindu ahal izatea».
«Zortea badugu, gaixoaldi luze luze bat ordezkatu dezakegu, baina beti behin-behinean»
Maitane Egiluz Erizaina
22 urte ditu Maitane Egiluz Bilboko Ibarrekolanda auzoko gazteak, eta erizaina da ikasketaz. Unibertsitatetik irten bezain pronto hasi zen beharrean; ez luzerako, ordea. «Egun, erizainek gradua bukatu ondorengo egunean dugu lana, uda garaia delako». Azaldu du erizain gazteei «beteranoek nahi ez dituzten lanak» ematen dizkietela. Oro har, oporretan egiten du lan, eta gainerakoan «deiaren zain» igarotzen ditu egunak. «Zortea badugu, agian gaixoaldi luze bat ordezkatu dezakegu, baina beti behin-behinean». Gazte eta emakume izatearren bizitakoaz ere mintzo da; mesfidantza nabari du: «Neska eta gaztea naiz, eta badira nik euren beharrak ase ditzakedala sinetsi nahi ez dutenak. Gizon zaharrak dira gehienak».
Etorkizunari begira, aukera bakarra ikusten du: «Gure kasuan, lan egonkorra topatzeko bidea argia da: oposizioetara aurkeztu eta lanpostua lortzea». Aipatu du erizainen kasuan puntu gehien esperientziaren bitartez lortzen dela, eta horrek «ezezkorik ez ematea» dakarrela. «Badakite baietz esan behar diegula, edozein dela eguna, ordua edo arloa». Espezializaziorako medikuek baino askoz aukera gutxiago dituztela azaldu du Egiluzek; baina, era berean, edozein sailetan lan egiteko prest egon behar dutela.
«Zeure buruari prezioa jarri behar diozu maiz, eta jendeak emaitza soilik baloratzen du»
Laura Freijo Diseinatzailea
Diseinua ikasi du Laura Freijo gazteak EHUko Arte Ederren fakultatean. Ikasten ari zela hasi zen diseinu lanetan. «Auzoan, Deustun (Bilbo), hasi nintzen herri mugimendurako bideoak, kartelak eta abar egiten. Asko ikasi dut, baina gehiegizko erreferentzia ere izan naiz, fabore moduan eskatzen dizute». Egoera horretan esperientzia hartu du, eta ateak ireki dizkio. «Sorkuntzaren munduan ezinbestekoa da muturra sartzea, jendeak ezagut zaitzala». Zenbait arazo espezifiko salatu ditu: «Sormen lanetan oso ohikoa da kontraturik gabe lan egitea; diru guztia beltzean mugitzen da. Gainera, sarritan ez dira prozesuen denborak errespetatzen». Eskarien exijentzia maila handiegia dela uste du, eta ezjakintasun handia dagoela sormen lanen atzeko lanaren inguruan. «Zeure buruari prezioa jarri behar diozu maiz, eta jendeak emaitza bakarrik baloratzen du, ez horraino iristeko egindako bidea». Aitortu du beldurrez esan izan duela inoiz zenbat kobratu nahi duen. «Gaizki sentitu naiz 50 orriko aldizkari bat egiteagatik 600 euro eskatzeagatik. Gero esan didate oso gutxi dela».
«Garbi ikusi nuen tailerreko lanean ez nuela pasatu nahi nire bizitza guztia»
Mikel Iriarte Ikaslea
Mikel Iriartek (Azpeitia, Gipuzkoa, 1995) garbi zeukan ingeniaritzarekin lotutako ikasketak egin behar zituela. Horregatik ikasi zuen Prozesu eta Produktu Berrikuntzan Ingeniaritza Gradua, Elgoibarren. Duala da gradu hori, ikasketekin batera praktikak bideratzen ditu. «Ikastearekin batera dirua lortu nahi nuen». Graduaren bigarren urtean hasi zen lanean enpresa batean. Praktikez gain, lana ere eskaini zioten, lanaldi erdian. Egoera, ordea, ez zen ideala Iriarterentzat: «Garbi ikusi nuen tailerreko lan horretan ez nuela egon nahi nire bizitza guztian». Lanean jarraitzearekin batera, Irakasleen Prestakuntza masterra ikasten hasi zen EHUn. Egun, lanaldi partziala ere utzia du masterreko praktikak egin ahal izateko. «Saskibaloi entrenatzaile jardun naiz, eta garbi daukat oso gustuko dudala gazteekin tratuan ibiltzea». Oraindik praktikak bukatzea eta master amaierako lana falta zaizkio titulua lortzeko, baina ez dauka batere garbi zein izango den hurrengo urratsa: «Bizitza osorako lotu aurretik probatu nahi ditut beste lan batzuk».
«Lehenengo lan gisa oso interesgarria izaten ari da udalean itzultzaile izatea»
Irati Fernandez Itzultzailea
Hendaian (Lapurdi) bizi da Irati Fernandez, eta EHUko Itzulpengintza eta Interpretazioko gradua amaitu zuen iaz. Itzultzaile moduan ari da egun Miarritzeko (Lapurdi) Udalean, baina bestelako lanak egin zituen ikasten ari zen bitartean: «Kanpin batean egiten nuen lan udan, hilabete batez. Horretaz gain, klase partikular batzuk ere eman nituen». Ikasketak amaitu gabe zituela aurkeztu zen lanpostura: «Azken urtean ikusi nuen itzultzaile baten bila ari zirela, lanaldi partzialean lan egiteko, eta aurkeztea erabaki nuen». Lanerako hautatu zuten Fernandez: «Kontratu mugatua zen, urtebetekoa, eta lanaldi partzialekoa. Dagoeneko urtebete igaro da lanean hasi nintzenetik, eta kontratua berrituko didate beste urtebeterako, hasierako lan baldintza berberekin». Bi egun eta erdiz egiten du lan astean, eta udaletxean dagoen itzultzaile bakarra da. Etorkizunera begira beste lan bat bilatzea espero duela dio, baina oraingo lana «aberasgarria» izan dela: « Itzulpengintza ikasketak bukatu eta itzultzaile moduan lan egitea ez da erraza. Lehenengo lan gisa oso interesgarria izaten ari da, oso lotuta dagoelako nik egindako ikasketekin».
«Dirua irabazten nuen, baina oso lan neketsua zen. Ezin nituen gustuko ditudan gauzak egin»
Izar Amundarain Ikaslea
Ikasketak eta lana uztartzea lortu du Izar Amundarainek (Arribe, Nafarroa, 1997). EHUko Giza Nutrizioko eta Dietetikako azken urtea amaitzen ari da, eta iazko irailean hasi zen Leitzako (Nafarroa) taberna batean lanean asteburuetan, zerbitzari moduan: «Dirua irabazten nuen, baina oso lan neketsua zen. Ezin nituen gustuko ditudan gauzak egin». Diru «erraza» zela dio, baina arazoak izaten zituela ikasketekin jarraitzeko. Urtebete geroago utzi zuen lan hori, «unibertsitatean zentratzeko». «Ez nuen bi gauzak egiteko denborarik». Gaur egun, bi lan egiten ditu: batetik, nutrizionista moduan aritzen da, eta, bestetik, Tolosako (Gipuzkoa) jatetxe bateko zerbitzaria da. «Nutrizionistaren lana etxetik egin daitekeen lan bat da, eta nik dudan bizi estiloarekin nahiko ongi moldatzen naiz». Egun erdiz egiten du lan jatetxean: « Horrek denbora uzten dit gustuko ditudan gauzak egiteko eta nire erara antolatzeko». Irakaskuntzako masterra egingo du datorren urtean, eta argi du hezkuntzarekin eta osasunarekin lotura duen lan bat bilatu nahi duela.
«Ez dut inor ezagutu erdi mailako heziketa zikloarekin zuzenean lana aurkitu duenik»
Aitor Lasagabaster Heziketa Zikloko ikaslea
Ikasten segitu edo lanerako biderik motzena hartu. Bi aukera zeuzkan Aitor Lasagabasterrek (Oñati, Gipuzkoa, 1999) Derrigorrezko Bigarren Hezkuntza bukatu bezain pronto. Bigarrena aukeratu zuen. Batxilergoa ikasi ordez, Erdi Mailako Heziketa Zikloan sartu zen, lanerako bidea errazteko asmoz. Maila horretako ikasketek, ordea, ez daukate horren etorkizun garbia: «Ez dut ezagutzen inor erdi mailako tituluarekin zuzenean lana aurkitu duenik».
Goi mailako ikasketei ekin behar izan zien merkatuan lekua aurkitzeko; hala ere, zortea izan zuen. Izan ere, lana aurkitu zuen Ulma Forja kooperatiban. Nabarmendu du goi mailako titulua «derrigorrean» eskatzen dutela bertan lan egin ahal izateko.
Goizez ikasi eta arratsaldez lan martxari eutsiz jardun du azkenengo bi urteetan. «Ohitu arte gogorra egiten da, baina, gero, erraz eusten diozu egunerokoari». Arratsaldeetako lana kobratu egiten zuen behintzat, nahiz eta lanaldi erdia izan. Orain praktiketan dago, eta, bukatu arte, dohainik egin beharko du lan; izan ere, soldatapeko lana egiten zuen tokian ez diote onartu praktikak egintzat ematea aurretik egindako lanaren truke. Edonola ere, erdi bideratuta dauka etorkizuna enpresan bertan, jada bertan lanean bi urte daramatzala kontuan hartuta: «Ez dago ezer ziurrik, ordea; oraindik ez dakit».
«Biziki zaila da mundu honetan sartzea. Kezka anitz ditut; oso prekarioa da hasieran»
Ieltxu Ostolaza Intermitente izateko bidean
Ikuskizunen inguruko langileek lor dezaketen estatusa da intermitentearena; lanik ez dutenean oinarrizko lansaria bermatzen die administrazioak. Horretarako, urtean gutxienez 507 ordu deklaratu behar dituzte, ordainsaritan. «Biziki zaila da mundu honetan sartzea», aitortu du Ieltxu Ostolazak (Ahurti, Lapurdi, 1992). «Lehen urtea izanik, kezka anitz ditut; oso prekarioa da hasieran». Festibal batean lanean aritu ondotik sortu zitzaion gogoa;geroztik, eszena eta argi muntaketetan lan egin du, baita festibal ezberdinetako azpiegitura lanetan ere. Frantziako festibal bat baino gehiagotan aritu da. «Jendearekin hitz egin behar da, kontratuak atzeman... sare bat osatzea da funtsean». Eta Euskal Herrian beti ez da erraza, intermitente baten ordainsaria ez baitu edonork egiten ahal; enpresak ere ikuskizun estatusa behar du. «Euskal Herrian, beltzean ordainduta edo militantziaz egiten dira maiz lan horiek». Jende gutxik du intermitentziari buruzko informazioa, eta hori ere arazo bat da: «Tokiko langabezia bulegoetan ez dakite deus; Parisera deitu behar dugu aldiro, baina, han gutxienez badakite erantzuten».
