Sistemaren ertzak azaleratzen

Iparrorratz bat. Itsasoratu ezinean dabilen barkuarentzat. Edo labirintoan nora ezean galduta dagoen horrentzat. Edo tunelaren bukaeran argia ikusten ez duenarentzat. Edo, zergatik ez, denborale lazgarri batetik ihes egin guran ari denarentzat. Edo kapitalismoaren atzaparretatik burua altxatu ezinda dauden gazteentzat, azken boladan haize ufada zakarren jomuga bilakatu diren horientzat: emantzipatzeko ezintasunak direla, prekaritatea dela, frustrazioa dela, konformismoa dela... Geroari heldu ezinda, «hil edo biziko egoeran» daude ehunka lagun. Baina iluntasunean ere bada argi printzarik, bada begiak zabaltzeko betarik: kapitalismoak gazteak «pikutara» bidaltzen dituen artean, hauspotzen hasi da alternatiba sozioekonomikoen olatua; marrazten ari dira sistemaren zirrikituak. Eta horren erakusle da, justuki, Gure kabuz ala hil dokumentala; gazteen presazko oihua.

Topatu gazte proiektu komunikatiboaren eta Ernai antolakundearen abaroan sortu dute ikus-entzunezkoa sei gazte prekariok, kapitalismoaren logikatik kanpo bestelako ereduak badirela sinetsita. Onintza Rojasek, Itsaso Zubiriak, Eneritz Arzallusek, Lander Arretxeak, Xalba Ramirezek eta Iraitz Salegik jakin-minez hartu zuten joan den apirilean egitasmoari ekiteko lema. Bazeuzkaten horretarako motibo aski. «Orain arte hartutako bide ugari ez dira gai izan krisialdiari aurre egiteko, ez bizi baldintzak hobetzeko, ez eta taxuzko proposamenak egiteko ere», esplikatu du Ramirezek.

Galdera ikur horietatik abiatuta jo dute erantzun bila, erroetara, eta alderik alde zeharkatu Euskal Herri osoa, autogestioan oinarrituta bide propioa urratzen ari diren ekinbideak ezagutzeko. Eta ez dira esku-hutsik itzuli: lana, hezkuntza, etxebizitza, elikadura burujabetza, kontsumoa, artisautza, zaintza, finantzak, jaialdiak, kultura... Bizitza eredu berrien eraikuntzan parte hartzen duten orotariko proiektuen lagin batekin egin dute topo, Ramirezen hitzetan, ez dagoelakoan alternatiba bat eta bakarra. «Homogeneotasuna ez da existitzen. Autogestioa da proiektu guztiak lotzen dituen haria», ohartarazi du Ramirezek.

Alternatibak eraikitzeko gazte mugimenduak mahai gainean jarritako debatearen lekukoa hartuta ondu dute lana, eta gogoeta bultzatzeko bokazioa dauka, Ramirezek zehaztu duenez: «Gazteok egina da, gazteon ikuspegitik. Gazte mugimenduaren esku uzteko tresna gisa jaio da; behar historiko bati erantzuten dio». Eta ezin zitekeen bestela izan. «Egun, egoera ekonomikoa delako gazteon buruhaustea. Autonomia irabaztea, eta bitartekoen jabe egitea dagokigu bizitzaren alor orotan».

Iritzi politiko argi batez atondu dute ikus-entzunezkoa. «Kapitalismoak prekaritatea dakar: kolektibotasun oro desegin, eta indibidualismoa areagotzen du, kulturak akabatuta. Egungo sisteman, bizia dago jokoan». Hori gainditu eta kolektibotasuna berreskuratzeko, alternatibak abiatzeari premiazko deritzo Ramirezek. «Egin dezakegun okerrena ez da hurbildu ere egingo kapitalismoaren ekintza txikienera», dio dokumentalean elkarrizketatuetako batek. Ados dira egileak: «Bada garaia inoren zain egon gabe bide berriak urratzeko». Bideoak hondar alea jartzea espero dute. Ez soilik eztabaidarako abiapuntu gisa. «Baita proiektuak elkarrekin saretzeko ere».

Gerora lantzen den horrek aberasten du dokumentala; Ramirezek dioenez, ez baita erabat koherentea. «Badaude talkak». Gazte mugimenduak, oro har, berezkoa du dozenaka egitasmo abian jartzeko gaitasuna. Ekuazio horretan, premia pertsonalak baztertzen dira maiz, autogestioa aisialdira mugatuta. «Zenbait esparru borroka eremu kontsideratzen ez diren arren, herri mugimenduek ere alternatibak susta ditzakete».

Aurreneko saioa, Donostian

Ramirezen aburuz, gaztetxe logikak arlo denetara hedatzea da gakoa: «Klase gatazka batean bizi gara: gure eremuak sendotu behar ditugu, eta sare berriak josi, nahikoa indartsuak direnak erasoei aurre egiteko; adi egotea dagokigu». Auzolaguntza bidez finantzatu dute lana, eta espero gabeko harrera jaso ondoren, bihar aurkeztuko dute, 19:00etan, Donostiako Guardetxean: solasaldia, luntxa eta kontzertuak egongo dira. Abendutik urtarrilera, gainera, herriz herri ibiliko dira; hogei saio inguru dituzte lotuak.