Muga zerga «politak» iragarriz, munduko beste herrialdeak kikildu nahi izan ditu Donald Trumpek, baina, oraingoz, interpelatuek ez dute azaldu men egiteko asmorik. Are gehiago, merkataritza gerra «galtzaileen arteko gerra» dela nabarmendu arren, prest azaldu dira protekzionismoari protekzionismo gehiagorekin erantzuteko. Ondorengo aste eta hilabeteetan ikusiko da horrek zehazki zer ekarriko duen.
Ikusi gehiago
Zer egingo du EBk?
Oraingoz, itxaron. Europako Batasuna erantzuteko prest dago, baina ez du negoziatzeko atea itxi nahi. Financial Times-ek argitaratu du Batzordeak lau asteko tartea emango diela negoziazioei, eta, fruiturik ematen ez badute, orduan erantzungo duela. Hori bai, apirilaren 13rako espero dira Bruselaren lehen zigorrak, Trumpek altzairuari eta aluminioari jarritako tarifei erantzuteko sortutakoak. EBren barruan gogor erantzuteko prest daude gobernu batzuk, baina moderazioa aholkatzen ari dira galtzeko gehien dutenek, eta denak ari dira beren intereseko gaietan salbuespenak lortu nahian. Frantziak ardoaren eta edari alkoholdunen industria babestu nahi du, Italiako luxuzko produktuen egileak, Espainiak txerrikiena...
Zer egingo du Txinak?
Txinak muga zergak bertan behera uzteko eskatu dio Trumpi, eta ohartarazi hala egin ezean neurriak hartuko dituela bere ekonomia babesteko. Martxoan %10eko eta %15eko muga zergak ezarri zizkien AEBetako nekazaritza produktuei, eta oinarrizko mineralen esportazioei ere kontrol zorrotzagoak ezarri zizkien. Horrekin erantzun zion Trumpek orduan jarritako %20ko tarifa bati. Horri gehitu behar zaio orain jarritakoa, %34koa. Txinak adierazi du protekzionismoaren aurka dagoela: «Merkataritza gerra batean inork ez du irabazten».
Eta Euskal Herrian?
Euskal Herrikoa, oro har, ekonomia esportatzailea da, eta AEBak dira bazkide handienetan laugarrena: 2.500 bat milioiren esportazioak egiten dira. Kezka agertu du Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariak, bereziki makina-erremintari, autogintzari eta nekazaritza produktuei dagokienez. Pradalesek Bruselari eskatu dio «irmo, inteligentziaz eta neurri berean» erantzuteko, eta gaineratu du Jaurlaritza haren «eskutik» joango dela arlo honetan. Erantsi du premiazko bilera egingo duela Industriaren Defentsarako Taldearekin batera, etor daitekeenari aurre egiteko zer tresna erabili aztertzeko eta adosteko. Nafarroako Gobernuak ere beren produktuak AEBetara esportatzen dituzten enpresei laguntzak ematea aztertuko du hurrengo egunotan. «Tokiko ekoizpena bermatu behar dugu, gure industria politikaren barruan», esan du Mikel Irujo Industria kontseilariak. Maria Txibite Nafarroako lehendakariak ere «irmotasuna» eskatu dio Bruselari, eta jakinarazi du astelehenean gobernua elkartuko duela kalteen eragina zenbatekoa izan daitekeen aztertzeko.
Euskal enpresek laguntzak jasoko dituzte Madrildik eta Paristik ere. Espainiako Gobernuak kontingentzia plan bat ondu du muga zergen ondorioei aurre egiteko: 14.100 milioi euro mobilizatuko ditu askotariko sektoreei laguntzeko, eta lanpostuei eusteko RED tresna aktibatuko du, COVID-19aren pandemian egin moduan.
Eta merkatuek?
Burtsek galerak izan dituzte, baina batez ere AEBetakoek: %5 galtzen ari ziren arratsaldean. AEBetan konpainia teknologikoek hartu dute kolperik gogorrena; Applek 250.000 milioi dolarren balioa galdu du egun bakarrean, hornitzaile asko dituelako tarifek gogor zigortuko dituzten herrialdeetan, hala nola Txinan, Taiwanen eta Hego Korean. Europan, berriz, esportatzaileak dira galtzaileak. Dolarra ere ahuldu da.
Noiz jarriko dira indarrean?
Mundu osoko inportazioei jarri dien %10eko muga zerga orokorra larunbatean jarriko da indarrean. Herrialde jakin batzuei hortik gora jarritakoak, berriz, hilaren 9an.
Badago salbuetsitako produkturik?
Bai. AEBek menpekotasun handia duten produktu batzuen gaineko muga zerga gehigarririk ez dago. Horien artean daude botikak —Irlandaren eta Indiaren pozerako—, kobrea —Txileren pozerako—, erdieroaleak —berri ona Taiwanentzat—, eta egurra.
Nola kalkulatu ditu Trumpek bere muga zergak?
Trumpek %20ko muga zerga orokor bat jarri die EB Europako Batasunetik AEB Ameriketako Estatu Batuetara doazen produktuei. Zergatik %20koa?
EBk AEBetako produktuei jartzen omen dien %39ko tarifaren erdia dela argudiatu du Trumpek, baina hori ez da egia. Hasteko, batez besteko muga zerga erreala %1etik gertuago dago, eta, izatekotan, gainontzeko kostuak AEBetako produktu bat EBn merkaturatzeko kostuak izango lirateke —BEZa, egile eskubideak eta tarifak ez diren beste muga guztiak—.
Baina, egiazki, Trumpen taldeak muga zergak kalkulatzeko beste formula bat baliatu duela erakutsi dute ekonomistek: AEBek herrialde edo bloke batekin (EB) duen merkataritza defizita hartu, AEBek handik egindako inportazioekin zatitu, zenbakiak borobildu, eta zati bi egin, «AEBak eskuzabalak direlako», Trumpen hitzetan. EBren kasuan, 235.571 milioiko defizita dute AEBek, eta 605.760 milioi inportatu zituzten. Bien arteko zatiketaren emaitza, %38,8 (%39 borobilduta), eta hor erdibiturik eta borobilduta: %20.
Txinaren kasuan, %34koa atera zaio formula magiko horrekin, baina horri gehitzen bazaio azkenaldian jarritako besteak, guztira %54ra iritsiko da muga zerga.
Bitxiak eta mingarriak
Kasu bitxi batzuk ere badaude: Saint Pierre eta Mikeluneko produktuek %50eko muga zerga ordainduko dute. Zergatik? Iazko uztailean AEBetako inportatzaile batek 3,4 milioi dolar balio zuen itsaski kargamentu bat erosi zuen Frantziaren menpeko Ternuako kostaldeko uhartedi txiki horretan. Baina urte osoan Saint Pierre eta Mikeluneko herritarrek soilik 100.000 dolar inportatu zituztenez AEBetatik, defizit komertziala %99koa da, eta horrek ekarri du %50eko muga zerga.
Bitxikeriekin jarraituz, Heard and McDonald uharteko produktuek %10eko muga zerga izango dute. Baina bada arazo bat: Australiaren menpeko uharte horietan, Indiako ozeanoaren erdi-erdian, bi hankako bizilagun bakarrak pinguinoak dira, eta, hortaz, ez dute ezer esportatzen. %10eko muga zerga dagokio, beraz, hori baita AEBek superabita daukaten herrialdeetako produktuei jarri diena.
%50eko tarifa ordainduko dute, berriz, Lesothoko produktuek, eta kasu horretan kaltea izugarria izan daiteke. Izan ere, azken urteetan Afrika hegoaldeko herrialde txiki hori (2,3 milioi biztanle) jeans galtzen ekoizle handia bihurtu da, eta han kokatu dira Levi's, Wrangler eta Timberland. Oso herrialde pobrea izanik, AEBetarako sarbide librea lortu zuen AGOA itunaren bitartez, baina orain, %50eko muga zergarekin, industria osoa hondoratuko den beldur dira.
