Hamar urte igaro dira Bilbao Bizkaia Kutxa banku fundazio bilakatu zutenetik. «Behartu egin gintuzten, eta gu ez ginen arazoa», gogoratu du Xabier Sagredok (Trapagaran, Bizkaia, 1972), Bilboko Kale Nagusiko bere bulegotik. Hala ere, sinetsita dago hamar urteotan erabaki zuzenak hartu dituztela, eta horren eredu da fundazioaren gaur egungo egoera: Iaz 52 milioi euro bideratu zituen gizarte ekintzara, eta aurten 100 milioi inbertituko ditu hiru enpresetan.
Banku fundazioaren hamargarren urteurreneko ekitaldien aurkezpenean zera esan zenuen: «Aurreko berak gara, baina beste jantzi batekin». Zer esan nahi zenuen?
Espainiako Kongresutik zetorren lege batek behartu gintuen aurrezki kutxa izateari utzi eta banku fundazio bihurtzea. Nik esan nahi nuena zen aurrezki kutxak bere garaian banku negozioa eta gizarte ekintza uztartzen zituela eta orain muina berbera dela. Nola? Orain guk ez dugu banku negozioa egiten, baina gure partaidetzapeko finantza erakundearen bitartez egiten dugu, Kutxabanken bitartez. Enpresetan inbertitzen ari gara, eta garai hartan baino gizarte lan handiagoa egiten dugu.
Ez zarete bankua, baina gauza batzuetan bankuek bezala jokatzen duzue. Inbertituz, adibidez.
Banku fundazio gisa, gure helburua ahalik eta gizarte ekintza handiena egitea da, eta hori lortzeko gure inbertsio nagusia Kutxabanken dugu, baina beste inbertsio zorro bat sortu dugu. 4.700 milioi euro dauzkagu inbertituta euskal enpresetan. Eta hortik datozen dibidenduetatik elikatzen dugu gizarte ekintza. Horregatik aldarrikatzen dugu itzal handiko eragile ekonomikoa, finantzarioa eta soziala garela.
Jendeak ezberdintzen al du BBKren eta Kutxabanken artean?
Ez, eta gure errua da. Urteurren honetan euskal gizarteari azaldu nahi diogu guk gizarte ekintza egiten dugula eta bankua gure partaidetzapekoa dela. Alegia, bankua fundazioarena dela, eta ez fundazioa bankuarena. Jakin dezan guk ez dugula banku lanik egiten, banku jarduna Kutxabankena dela. Eta guk Kutxabanken zati bat dugula [akzioen %57 ditu BBK-k], baina baita beste enpresa batzuena ere.
Uste zabaldua da BBK-k Kutxabank kontrolatzen duela. Egia al da?
Ez. BBK-n gobernantza ekintza garrantzitsu eta profesionala egiten dugu. Egia da batzar orokorrean gehiengoa dugula bertara iristen diren proposamenak onartu ala ez erabakitzeko, baina guk erabateko independentzia ematen diogu administrazio kontseiluari haiek kudeatu dezaten bankua.
«Euskal gizarteari azaldu nahi diogu bankua fundazioarena dela eta ez fundazioa bankuarena. Jakin dezan guk ez dugula banku lanik egiten, banku jarduna Kutxabankena dela»
Erabatekoa?
Erabatekoa. Horren froga da ekainetik aurrera guk hiru eserleku izango ditugula administrazio kontseiluan, orain baino bat gutxiago. Hamasei kide ditu guztira, eta gaur egun kontseilari independente gehiago daude banku fundazioenak baino [BBK-k, Kutxak eta Vital Kutxak zazpi dituzte guztira]. Erregulatzaileak begi onez ikusten duen banaketa bat da, eta horrek erakusten du bankuari eman nahi diogun independentzia. Akziodun bezala egiten dugun zaintza bakarra da ez dadila desbideratu guretzat funtsezkoak diren gaietan.
Banku fundazio bihurtzeaz hitz egiten duzun aldiro, saminez mintzo zarela dirudi.
Ni aurrezki kutxen alde nago. Uste dut aurrezki kutxetan egon diren arazoak beste toki batzuetan ere egon izan direla, eta haien errua gehiago izan dela kudeatzaileena, pertsona juridikoena baino. Alemanian laurehun aurrezki kutxa baino gehiago daude, eta nirekin bat datoz. Zerbait eraldatzera behartu gintuzten, arazoa gu ez ginen arren.
Saminarena? Hamar urte hauetan guk esandakoak ekintzekin berretsi ditugu. Jende guztiak esaten zuen bankuari eustea ezinezkoa izango zela, eta guk beste bide batetik jo genuen. Bere garaian, bankuak arazo handiak zituen: batetik, ospearen aldetik, eta bestetik, finantza krisiari loturikoak. Bankuak Euskadin segi zezala eta krisitik atera zedila nahi genuen, eta lortu dugu. Bankua ordukoa baino askoz hobea da orain.
Gero inbertsioa dibertsifikatzeko eskatu ziguten, bankuaren menpe bakarrik ez egoteko, eta hala egin genuen; datuak hor daude. Eta, azkenik, gizarte ekintza dago. Garai hartan, 30 milioi euroko gizarte ekintza egiten genuen, eta, orain, 52 milioi ingurukoa da. Gurea arrakasta eredu bat izan da, nire ustez zaindu egin behar dena.
Nola erabakitzen da gizarte ekintza? Non? Zenbat?...
Erakunde publikoek zer jorratu ezin duten ikusten dugu, eta hor sortzen ditugu proiektuak, umiltasunez. Bi lanabes ditugu, aurrekontua eta gizarte inpaktuarena. Behar bat detektatzen dugu, proiektu bat sortu, eta inpaktua kalkulatu. Guk irabazi asmorik gabeko mila erakunderi laguntzen diegu; 10.000 adinekok eta 55.000 boluntariok hartzen dute parte gure ekintzetan. Bizkaitar guztiek, batez beste, urtean hiru aldiz egiten dute topo gure proiektuekin. Kirolean gaude, osasunean... Eta uste dut gehiago ikusarazi beharko genituzkeela.
Gizarte ekintzaz luze mintzatu zara, bankuen ospe arazoak aipatu dituzu... Bihotza falta izan al zaie bankuei?
Ni banku jardunetik nator, han hasi nintzen. Uste dut bihotz falta baino gehiago, kudeaketa jardun batzuk egon zirela... ez dakit nola deskribatu, baina bai ez errepikatzeko modukoak. Nik bankuetako langileak defendatzen ditut. Ni gaur egun Laboral Kutxa den horretan hasi nintzen, eta nik uste dut bankuan lan egin izan dugunok bezeroari zerbitzu onena ematen saiatu izan garela beti.
Zuri eginiko kritiketako bat izan zen ea fundazio bateko presidenteak soldata izan behar zuen ala ez.
Banku fundazioaren patronatuak ulertzen du ni bezalako pertsona baten zerbitzu exekutiboak nahi dituela, eta, edozein lanetan bezala, zerbitzu horiek ordainduak izan behar dutela. Fundazioek langileak dituzte, eta langile exekutibo edo ez-exekutibo izan, funtzioen araberakoa da. Fundazio honetako langileek egin ditugun funtzio exekutiboak ikusita, ez nireak bakarrik, langile guztienak, esango nuke entitate honi arrakasta handia eman diogula eta merke atera gatzaizkiola.
«Fundazio honetako langileek egin ditugun funtzio exekutiboak ikusita, ez nireak bakarrik, langile guztienak, esango nuke entitate honi arrakasta handia eman diogula eta merke atera gatzaizkiola»
Kutxabank burtsara atera ez izana mugarri bat izan zen. Nola baloratzen duzu orain?
Deustuko Unibertsitateak ikertu zuen kasua, eta esan zuen burtsara ez ateratzeagatik 2.000 milioi euro aurreztu dizkiogula Kutxabank talde osoari. Horrek argi uzten du erabakia zuzena izan zela.
Eta etorkizunean? Bankuak itsututa daude handiago bihurtzearekin.
Hori baloratu behar duena bankua da, ez gu. Guk operazio korporatibo baten eskaintza baloratuko genuke. Iritzi pertsonal bat emango dut: gure tamainako banku batzuk arrakasta handia izaten ari dira, eta beste handiago batzuk, ez.
Anton Arriola Kutxabankeko presidenteak euskara eta atzerriko langile kualifikatuak lortzeko arazoak uztartu zituen, gerora esanikoak leuntzen saiatu bada ere. Zer iritzi duzu zuk?
Polemiketan sartu gabe, BBKn euskararekin dugun konpromisoa irmoa dela nabarmendu nahi dut. Euskal kulturaren alde proiektu asko bultzatzen ditugu: bertsolari txapelketak, Durangoko azoka, Ibilaldia... Euskararen presentzia handiago batean aldeko apustua egiten dugu. Gure fundazioan euskara lan hizkuntza da, oinarrizkoa, eta gure ekintzekin erakusten dugu euskara lehentasun bat dela guretzat.
Euskal kulturaren alde egiten duzuela diozu, baina BBK Live jaialdian ia ez du tokirik.
Gu hor babesle gara. Last Tourrek antolatzen du. Guk ez dakigu musikaz, eta ez gara sartzen hor. Baina guk euskal musikaren aldeko apustua egiten dugula agerikoa da; lehen aipatu dizkizudan horietan ez ezik, ETSren lau kontzertuetan ere egon gara, eta hamargarren urteurrenaren harira kontzertu berritzaile batzuk antolatzen ari gara.
Enpresen akziodun bilakatzeko estrategia sendotzeko asmoa plazaratu zenuten, 4.700 milioitik 7.000ra iristeko. Nora ari zarete begira?
Lau arlo nagusi ditugu. Aurrenekoa, naturala, bankuak eta aseguruak. Bigarrena, deskarbonizazioarena: energia, industria... Hirugarrena, teknologia berriak. Eta, gero, arlo sozialarekin harreman estuagoa duena: bio-a, osasuna... Horietan bilatzen ditugu inbertsioak.
Nork deitzen du nor? BBK-k enpresa, edo alderantziz?
Bietakoak daude. Lagundu dezakegula ikusten dugunean, guk hartzen dugu ekimena, eta beste batzuetan, enpresek deitzen gaituzte gure interesa ezagutzeko.
Non inbertitu badago Euskal Herrian? BGAEek esan zuten ez dutela eskaintzarik jasotzen.
Eskaintzarik egon ala ez, sartzen ari garen garai honetan ekonomiaren hainbat sektore mugitu egin beharko dira. Arrazoi asko daude: handitzeko, nazioartera zabaltzeko, akziodunen artean mugimendu handiak dituztelako, eta familia enpresetan ondorengotza arazoak dituztelako. Zikloak daude; batzuetan eragiketa asko egon ahalko dira, eta beste batzuetan ez. Nik uste dut garrantzitsua dela lurrarekin identifikatuak egotea eta eskari horri erantzuteko prest egotea.
«Kanpoko enpresa batean inbertitu eta hona ekar badezakegu enplegua, hazkundea eta abar hemen sortu ditzan, hortik aurrera euskal enpresa bat gehiago da»
Enpresen errotzean inbertitzea gizarte ekintza da?
Euskal Herriko enpresa batean inbertitzen duzunean eta hazten laguntzen diozunean, edota zure akzio zati horretatik kudeatzaileei esaten diozunean: «Guk zuengan sinesten dugu, betiere aberastasuna, enplegua eta abar hemen sortzen jarraitzen baduzue». Eragin fiskala sortzen duzu, eragin soziala, enplegua... Beraz, gizarte ekintza ez dakit, baina inpaktu positiboa bai.
Egoitza soziala Euskal Herrira ekar dezaketen enpresak ere aipatu zenituen helburu gisa. Zergatik?
Herrialde erakargarria badugu, zergatik egon behar dugu errotzeko aukeran bakarrik pentsatzen? Zergatik ez kanpokoak erakarri? Guk kanpoko enpresa batean inbertitu eta hona ekar badezakegu enplegua, hazkundea eta abar hemen sortu ditzan, hortik aurrera euskal enpresa bat gehiago da.
Talgorekin hori egitea da asmoa, helbidea Euskal Herrira ekartzea. Zertan da eragiketa? Pradales lehendakariak bizpahiru asteko kontua izango zela esan zuen, eta asko ari da luzatzen kontua.
Zintzoa izango naiz: guk ekintzez bakarrik hitz egiten dugu. Negoziazioetan, beste pertsona bat dago mahaiaren beste aldean, eta hari errespetua zor zaio. Negoziazioetan onena diskrezioa da. Bere garaian esan zen aurreakordio batera iritsiak ginela, eta hor utziko nuke.
Talgoren eta CAFen arteko elkarlana? «Bi auzi ezberdin dira. Guk errespetu handia diegu akziodun garen enpresen kudeatzaileei. Horietako batean, gainera, aurreakordioa dugu bakarrik»
Zergatik onartzen duzue Sidenorren eskaintza? Zer esan zizun Jose Antonio Jainagak?
Ez naiz solasaldi pribatuetan sartuko. Guk bi galbahe egiten genituen sartu ala ez erabakitzeko: lehenbizi, eragiketa errentagarria iruditzen zitzaigun ala ez, eta, gero, inpaktu soziala aztertzea.
Eragiketa ixten bada, BBK pisu handiko akziodun izango da CAFen eta Talgon. Ikusita Talgok ekoizpen arazoak dituela, iritsi ezinda dabilela, bien elkarlanerako zubi izan zaitezkete?
Ez naiz hor sartuko. Guk errespetu handia diegu akziodun garen enpresetako kudeatzaileei. Gainera, burtsan kotizatzen duten bi enpresa dira, eta ikuspegi profesionaletik ezin dut horren inguruko baloraziorik egin. Bi auzi ezberdin dira, eta batean, gainera, aurreakordioa dugu bakarrik.
