Begi bat Eliseora begira eta bestea finantza merkatuetara. Horrela egongo dira gaur Frantziako alderdi politikoetako buruzagi asko, Emmanuel Macronen hurrengo urratsak zein izango diren ez ezik ikusi beharko baita zer erantzuten dioten merkatuek krisi politikoari, biak ala biak lotuta daude eta. Oraingoz, bare daude: arrisku saria pixka bat jaitsi da, eta Parisko burtsa igotzen ari da.
Baina egun batean gertatzen dena baino garrantzitsuagoa da zer gertatuko den hurrengo asteetan. Izan ere, merkatuak urduri daude Frantziarekin, haren kontu publikoak kezkatzeko modukoak baitira. 2023an uste baino handiagoa izan zen defizit publikoa, baina aurten, txikitu beharrean, handitu egin da, eta %6,1era iristekoa da.
Zulo hori estaltzea izan zuen lehentasuna Michel Barnierren aurrekontu proiektuak, baina Batasun Nazionalak ez du horretarako proposatutako neurri gogorren babesle gisa azaldu nahi izan, eta horrek erorarazi du gobernua. Barnierrek agindu zuen gastu murrizketen bidez kontrolatuko zuela defizita, baina, azkenean, zerga igoeretan oinarritutako aurrekontu proiektua aurkeztu zuen; zentsura mozioa eragozte aldera, lehen ministroak zenbait arlotan atzera egin arren, ez zen nahikoa izan Marine Le Penek aurrekontua onartzeko.
3,28
Frantziaren zor publikoa, bilioi eurotan. Frantziako azken gobernuak ez dira gai izan defizita kontrolatzeko, eta, horren eskutik, zor publikoa BPGaren %113ra iritsi da. Dirutan, 3,28 bilioi euro zor ditu Frantziako Errepublikak.
Baina Barnierren aurrekontuko neurri horiekin izan ala beste batzuekin izan, hurrengo gobernuak ere heldu beharko dio kontu publikoak onbideratzeari, baldin eta ez badu nahi merkatuak izutzea eta prezio ordainezina eskatzea Frantzia finantzatzearen truke. Hori gertatu zen 2010eko hamarkadan Greziarekin, Irlandarekin eta Espainiarekin, eta orduko ondorio guztiak ez dira erabat ordaindu.
1970eko hamarkadaren amaieraz geroztik darama Parisek urtez urte defizita eragiten, eta, horren ondorioz, Frantziaren zor publikoa aurten BPGaren %113ra iristekoa da. Zenbaki osoetan, 3,28 bilioi euroko zor publikoa, «kolosala» Barnierrek bere aurrekontua justifikatzeko erabili zituen hitzen arabera. Zor horren interesak ordaintzeak 51.000 milioi euroko kostua du; aurrekontuaren sail handienetan bigarrena da, hezkuntzaren ondoren, eta baliabide oso garrantzitsuak kentzen dizkie beste gauza batzuei.
Grezia fidagarriagoa da Frantzia baino
Frantziak defizita ezin kontrolatzearen ondorioz, finantza inbertitzaileek gero eta interes handiagoa eskatzen dute haren zorra erostearen truke. Udazken hasieran, Frantziaren arrisku sariak Espainiarena gainditu zuen, eta aste honetan, berriz, Greziarena. Hau da, beste era batera esanda, merkatuek uste dutela Frantziari dirua uztea arriskutsuagoa dela Greziari uztea baino.
Alemaniaren zorrarekiko aldeak neurtzen du herrialdeen fidagarritasuna, arrisku saria deitutakoa, eta 90 puntura iritsi zen joan den astean, kopururik handienera 2012az geroztik. Gaur arratsaldean 79 puntuan dago, atzotik sei puntu galdu ondoren.
Egia da zenbaki horiek oso txikiak direla 2010eko hamarkadaren hasierako euroaren krisian ikusitakoarekin konparatuta. Frantziaren arrisku saria bera 200 puntura iritsi zen 2012an, baina Mario Draghiren hitzek eta EBZren zor erosketa masiboek sukar hori 20-30 puntura jaitsi zuten aldi luze baterako.
Besteak, egonkor
Egia da, orduan ez bezala, izua ez dela zabaldu, eta kontuak orekatzeko arazo gehien duten euroguneko kideen sariak egonkorrak direla. Italia da, Frantziarekin batera, gehiegizko defizita izateagatik Europako Batzordearen espedientea irekita daukan beste herrialdea, baina haren arrisku saria, behera egiten ari da aurten: 167 punturekin hasi zuen urtea, eta 114 puntuan dago gaur.
Gainera, kontuan hartu behar da arrisku saria igotzeak praktikan ez duela ekarri Frantziak diru gehiago ordaindu behar izatea bere zorraren truke. Izan ere, azken hilabeteetan EBZk interes tasak jaitsi ditu, eta, horrekin batera, euroguneko estatu kideek diru gutxiago behar dute beren burua finantzatzeko. Duela urtebete %3,5eko interesa ematen zuen hamar urteko bonuak orain %2,9koa ematen du, arrisku saria handitu arren.
Baina horrek ez du esan nahi arazorik ez dagoenik. Izan ere, arrisku sari horrek esan nahi du Frantziak bere auzoak baino gutxiago baliatu ahal izango duela interes tasen jaitsiera, eta gorabehera politikoen menpe egongo dela krisi politikoa gainditu eta gobernu egonkor eta eraginkor bat aurkitu arte. Gaur-gaurkoz, aukera horrek oso urruna dirudi, eta kostu ekonomikoa handitzen du.
