Belatzen oihuak erabat estali du usoen urruma Europako Banku Zentralean. Inflazioa %9,1era iritsi zen abuztuan, eta udazkenean zehar bi zenbakitara iristea espero denez, prezioen gorakadari interes tasen igoera handiekin erantzuteko ahotsak bakarrik entzuten dira. Ondorioz, interes tasa ofiziala 0,75 puntu igo zuen atzo banku zentraleko kontseiluak, %1,25eraino, 2011 amaieraz geroztik ikusi gabeko maila bat da, eta «aho batez» hartutako erabakia izan dela azaldu du Christine Lagarde EBZko presidenteak. Usoak belatz bihurtu ditu inflazioak.
Interes tasa ofiziala ez ezik —bankuek EBZri dirua eskatzeko ordaindu beharreko interesa—, handitu egin du gordailuen tasa ere. Hainbat urtez, gordailu horiei tasa negatiboa eman izan die EBZk, bankuek sobran daukaten dirua erabil zezaten maileguak emateko, eta ez etekin txiki bat sortzeko banku zentraleko gordailuetan. Uztailean %0n utzi zuen, eta gaurdanik %0,75ean izango da.
Igoera handi horiek inoizko handienak izan dira, «ezohikoak», Lagardek berak onartu duenez, baina erabat esperotakoak, batez ere Isabel Schnabel EBZko kontseiluko kideak «sakrifizioak» egin behar zirela esan zuenetik, banku zentraletako arduradunek Jackson Holen (AEBak) uda amaieran egiten duten topaketan.
«Moteltze esanguratsua»
Sakrifikatu beharrekoa hazkundea da, Schnabelek eta EBZko beste kideek uste baitute orain lehentasuna prezioak kontrolpera itzultzea dela, eta horiek jaisteko modurik onena kontsumoa jaistea dela, horrek lanpostuen galera ekar badezake ere. «Langabezia handituko da», onartu du EBZk. Energia krisia eta atzeraldi hotsak gorabehera, Euroguneko langabezia tasa %6,6ra jaitsi zen uztailean, inoizko txikiena, eta hainbat sektoretan —eraikuntza, ostalaritza, industriaren arlo batzuk...— langile faltaz kexu dira enpresak.
EBZk berak onartu du hazkunde ekonomikoak «moteltze esanguratsua» izan duela azkenaldian, energia garestia herritarren erosteko ahalmena higatzen ari delako. Enpresen jardunari dagokionez, ekoizpena trabatzen zuten enbutuak oraindik ez dira desagertu, nahiz eta arinagoak diren.
Bankuak uste du BPG barne produktu gordina ez dela haziko urteko azken hiruhilekoan eta 2023ko lehenengoan. Atzera egiteko aukera badagoela onartu du Lagardek, baina soilik gertatuko dela Errusiak energiaren iturria erabat ixten badu, eta euroguneko herrialdeek hornidura alternatiboa aurkitzen ez badute.
Bere iragarpen berrituen arabera, aurten %3,1 haziko da eurogunea, %0,9 2023an, eta %1,9 2024an. 2022ko datua lehen baino hobea da (%2,8), baina okerragoa hurrengo urteotakoa (%2,1 bietan).
Hurrengo igoera, urriaren 27an
Inflazioa, berriz, batez beste %8,1koa izango da aurten, %5,5ekoa 2023an, eta %2,3koa, berriz, 2024an. Prezioen igoeraren osagai nagusia energia da, baina elikagaietatik igaro ondoren, jada «beste produktu eta zerbitzu batzuetara zabaldu da». Ondorioz, azpiko inflazioa, energia eta elikagai freskoak aintzat hartzen ez dituena, %3,9koa izango da aurten, eta %3,4 eta %2,3 hurrengo bi urteetan.
Kopuru horiek «izugarri handiak» dira, eta oso urrun daude EBZk bere buruari jarritako %2ko helburutik. Horretara hurbildu ahal izateko «maila neutral» bateraino handituko ditu interesak, hots, ekonomia sustatu gabe hura moteltzen ez duen maila bateraino. «Oraindik oso urrun gaude».
Hurrengo mugimenduak hurrengo bileretan izango direla hitzartu dute EBZko kideek, urriaren 27kotik hasita. Noiz arte? Kazetarien galderei erantzunez, Lagardek aurreratu du gutxienez bi igoera izango direla eta gehienez lau. «Oraingo baldintzetan», zehaztu du. «Tasei buruzko erabakiak jasotzen ditugun datuen araberakoak izango dira, eta bileraz bilera erabakiko dugu».
Akatsak prebisioetan
Ikusteko dago interes tasa igotzeak balioko ote duen prezioak kontrolatzeko. Izan ere, maileguak garestitzea eraginkorragoa da arazoa eskaria denean, eta oraingoan eskaintza izan da sorburua; energia garestia, alegia. Hala onartu du Lagardek: «Guk ezin dugu energiaren prezioa jaitsi. Beste batzuen lana da hori».
Prebisioetan akatsak egin izan izana onartu du Lagardek, baina argudiatu du erakunde guztiek egin dituztela, eta zaila dela aurreikuspenak egitea pandemia bat eta gerra bat gertatu direnean.
Euriborra, %1,9an
Interes tasa ofizialak igo ahala igotzen ari dira herritarrek eta enpresek ordaindutakoak ere, eta horien artean Euriborra. Urtebeterakoa %1,249ra heldu zen abuztuan eta %1,9tik gora dabil egunotan. Ehunka euro garestituko ditu orain eguneratu behar diren hipotekak.
