Amiantoaren biktimek beren elkartea sortu dute Nafarroan ere

Amiantoa mehatxu ikusezina da. «Harekin lan egin izan dugunok buru gain dugun zigorra da».Jesus Uzkudunek urte asko darama borrokan amiantoaren arazoa ikusarazteko. Egun, Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako biktimen elkarteko (Asviamie) ordezkari da, eta atzo Iruñean izan zen, Nafarroan sortu berri den Adavan elkartearen aurkezpenean. Bultzatzaile gehienak Altsasuko Sunsundegui, Lesakako Arcelor Mittaleta Tafallako Luzuriaga enpresetako langile ohiak dira, eta aurrerantzean Nafarroako biktimei eta sendiei laguntzen saiatuko dira. Adavanek aldarrikatzen du gaixoak aitortuak izatea eta berehala kalte-ordainak jasotzea. Horregatik, Madrilgo gobernuari eskatu dio berehala sortzeko kalte-ordainen funts bat.

Izan ere, Espainiako Kongresuak berak, PPren abstentzioarekin, mozio bidez funts hori sortzeko agindua eman zion Mariano Rajoyren gobernuari, baina hark oraindik «blokeatua» du. «Konpentsazio funts hori sortzea gakoa da», azpimarratu zuen atzo Uzkudunek. Dena den, ez du uste 2018ko Espainiako aurrekontuetan neurri hori aurrera aterako denik, iruditzen baitzaio «bigarren mailako auzia» dela oraindik. Madrilek urrats hori egin ezean, funtsa sortzera deitu ditu Eusko Legebiltzarra eta Nafarroako Parlamentua.

Iaz, 2.876 lagun izena emanda

Hain zuzen ere, Nafarroan presio hori egiten saiatuko da Adavan elkartea, eta gizarteari arazoaren tamaina ezagutaraztea izango du helburu nagusi. Adibidez, iazko datuen arabera, Nafarroan 2.876 lagun zeuden izena emanda amiantoa erabili duten langileen zerrendan, eta, horregatik, urtero azterketa mediko bereziak egiten zaizkie —X izpiak, eskanerrak eta abar— gaixotasunak atzemateko asmoz. Haatik, Adavanek argi du langile gehiago izan beharko luketela. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 8.500 lagun inguru daude izena emanda, baina Uzkudunek dio ez duela atseden hartuko «25.000 izan arte».

Elkarteak nahi du kaltetutakoak aitortzea, gaurdaino gaixotutako langile ohi askok «erromesaldi luzea» egin behar baitute epaitegietan. Berriki, adibidez, Gizarte Segurantzak ofizioz aitortza eman dio Artaxoako Juan Manuel Esparza Solari, Luzuriagako langile ohiari. Mesotelioma minbizia atzeman zioten, baina hil egin zen aitortza izaterako.

Mehatxu ikusezina gertutik ezagutu dute elkarteko kideek. Josune Bengoetxeari senarra hil zitzaion duela bost urte, ustez bat-bateko bihotzekoak jota, baina, gerora jabetu izan denez, ordurako jada agertzen hasiak zituen amiantoak eragindako sintoma batzuk. Julen Ilintxetak Altsasuko Sunsundegin lan egin izan du urte luzez, Pedro anaiarekin batera. Duela bi urte zendu zen hura, amiantoari lotutako gaixotasun batek eraginda.

Alabaina, Nafarroan ez dago amiantoaren eraginez hildakorik erregistratuta. «Badakizue zergatik? Adibidez, hil berri den artaxoarra erretiratu batzelako, eta horiek ez dituzte kontuan hartzen», kritikatu du Uzkudunek. Haren hitzetan, «isilpeko hitzarmen bat dago» arazoa ezkutuan izateko, eta maiz familiek eurek eskatu behar izaten dute autopsia heriotzaren zergatia zehazteko.

Horregatik, Adavan elkarteak uste du euren lana giltzarri izan daitekeela «alfonbrak altxatzeko».Berriki, Europako Batzordeak azaldu du lanari lotutako heriotzen %53 minbiziaren eraginez direla, eta zergati nagusia amiantoa dela. Estatukide batzuek aurre egiteko neurriak hartu dituzte, baina biktimen elkarteek uste dute Espainian eta Hego Euskal Herrian gutxi egiten dela. «Gaixotasun profesionalen erregistroan,amiantoari lotutako oso eritasun gutxi sartu dira. Batetik, enpresek, mutualitateek eta prebentzio zerbitzuek oztopoak jartzeko jarrera dute; bestetik, administrazioek gaixo horiek jarraitzeko ezarritako programek gabezia handiak dituzte», azaldu du Josune Bengoetxeak.

Horregatik, besteak beste, eskatu dute amiantotik eratorritako gaixotasunen erregistro bat egin dadila foru erkidegoan. Era berean, galdegin dute eraikin publiko eta pribatuetan azterketak egin daitezela amiantorik ote dagoen antzemateko, eta, hala balitz, modu kontrolatuan kentzeko.