«Afiliatu kopuru bat sektore oso bateko itunak blokeatzeko gai izatea zilegi da?»

Bulego batetik bestera aurrera eta atzera ibiltzen da Iñaki Garcinuño (Bilbo, 1971). Deustutik Bilboko Kale Nagusira. Garcinuño komunikazio grafikoko enpresaren kudeatzailea da, eta Cebek Bizkaiko enpresarien konfederazioko presidentea. Beraz, batetik bestera ibiltzen da. Patronaleko ardura iazko maiatzean hartu zuen, eta, urte «gogorra» izan dela aitortu duen arren, gustura dago. «Sasoi zailean sartu naiz ardura postu honetan, baina albisteak alaiagoak diren garaiak iritsiko direlakoan nago». Baikorra da alde horretatik, baina egoera aldapan gora dauka.

Industriak euskal ekonomian duen pisua txikitzen ari da. 2007an, BPGaren %24,7 zen, eta %20,4ra jaitsi da. Jaurlaritzak %25era itzuli nahi du, baina urrun ikusten da datu hori oraindik.

Bai, hori da Jaurlaritzaren asmoa. Helburu ona da, baina ez da erraza izango. Ikusi beharko da nolako baldintzak dauden horretara iristeko. Aztertu beharreko puntu bat da, eta aurrekontuetan irudikatu beharko da.

Zuek zer eskatzen duzue?

Industriaren pisu horri eutsi ahal izateko, zailtasun batzuk ditugu oraintxe. Hor dauzkagu lan kostua, energia gastuen igoera eta azken urteetako kredituaren bilakaera. Horrek guztiak eragina dauka, eta baldintza horiek egokiak ez badira, sufritzea tokatzen zaigu.

Kreditua arintzeko eskatu duzu, berriro ere.

Bai, hala da. Hoberako joera bat izan dela sumatzen dugu. Ikusi dugu bankuak mugitzen hasi direla, egoera onena izan ez arren. Hau da, berriz ere kreditua eskaintzen hasi dira, eta hori ezinbestekoa da gure jardueran. Horrez gain, ikusi beharko da ea zer gertatzen den Europako Banku Zentralak abiatu duen planarekin, eta espero izandako emaitzak lortuko ote dituzten. Izan ere, kreditua ematea beharrezkoa da jarduera ekonomikoa berriz ere mugiarazteko. Baina ezin dira iraganeko akats berak egin.

Hain zuzen, krisia piztu aurretik enpresek pisu handiagoa ematen zieten kredituei inbertsioa egiteko garaian, eta enpresek gutxi arriskatzen zuten. Hori izan daiteke hutsetako bat?

Bai. Hemendik aurrera egin beharreko inbertsioetan ikusi beharko da zenbat jarri behar den enpresa bakoitzaren kapitaletik, eta zenbat kredituetatik. Baina argi dago: enpresa eta familietan asko jarri izan da kredituetan, eta ondasun gutxi.

Horretarako, egoera ekonomikoak ere lagundu behar du. Azkenaldian hirugarren atzeraldiari buruz hitz egiten ari dira...

Oraingoz, nik ez dut ikusten arrisku hori. Bi eragile ezinbestekoak izango dira horretarako: batetik, EBZ, ea zer motatako mugimenduak egiten dituen euren erosketekin; bestetik, ikusi beharko da, era berean, Frantziak zer egiten duen Alemaniaren aurrean, gastu eta inbertsio publiko gehiago eskatzen ari direlako. Nik uste badutela aukera euren ekonomia mugitzeko, eta guk hor ikusi ahal izango genuke Alemaniara esportatzeko aukera. Orduan hori guztia mugitzen bada, eta azken orduko aldaketarik ez badago nazioartean, iruditzen zait gauzak hobeto ikusiko ditugula azken hiru hilabetean. BPGa apur bat jaitsi dela egia da, baina ez dut uste atzeraldi batean sartzeko adinakoa denik.

Datorren urteko aurreikuspenen arabera, ekonomia haztea espero da, baina lanposturik sortu gabe. Zuk esana da, ordea, 5.000-10.000 lanpostu berri sortzeko aukera egon daitekeela.

Asko kostatzen zait hori esatea. Ez daukagu datu zehatzik hori esateko, baina nik uste dut baietz, 5.000 eta 10.000 artean sortuko direla. Baina ez da batere erraza izango, aurten ere hala gertatuko zela esaten baitzen.

Konfederazio barruan nola ikusten duzu giroa?

Gauzak aurrerantz doaz apurka, baina sektore guztietan ez da ikusten hori. Aeronautika edo automobilgintzan, esaterako, datu onak biltzen ari dira. Baina merkataritzan eta metalean ez da halakorik gertatu. Beraz, sektore guztiak modu ezberdinean jasaten dute krisia.

Egoera orokorrak hobera egingo duela espero duzu. Soldatak igoko dira?

Oraingoz, ez dugu aukera hori ikusten. Uste dut ez dela momentu aproposa ikuspegi baikor hori soldatetara eramateko. Ikusiko dugu datorren urtean zer gertatzen den,ea beste zerbaiti buruz hitz egiteko aukera daukagun.

Jakitun zaude jarrera horrekin sindikatuekin dituzun harremanak ez direla hobetuko?

Bai, baina, egia esanda, gure arteko arazoak ez dira soldatei buruzkoak. Desadostasunerako puntu bat gehiago izan daiteke, baina guk iaz soldataren igoera txiki bat proposatu genuen. Eta, hori horrela izanda ere, ez genuen lortu hitzarmenak sinatzea.

Lan gatazkak ugaritzea espero duzu?

Ez. Iruditzen zait sindikatuen goi organoek antolatu dituztela orain arteko gatazka gehienak. Gainera, aurten greba gutxiago egin dira, eta gure enpresetan ez dugu gatazken igoerarik sumatzen. Ohituta gaude langileekin hitz egitera. Haiekin hitz egiten dugu zein den enpresaren egoera, zer behar ditugun, zein malgutasun, soldatak igotzeko aukera... Oro har, enpresa guztietan diote gauzak lasai daudela.

Lanuzte gutxiago egon arren, greba kopurua handia da oraindik: 125 greba 100.000 enpresako.

Bai, baina hori betidanik izan da hemen. Espainian egiten diren greba guztietatik %33 hemen egiten dira, sindikatuen mapak horretara eramaten gaituelako. Hemen lau sindikatu daude; kanpoan, berriz, bi. Hemen ezin dira eragile denak mahai beraren bueltan eseri. Kasu honetan, elkarrizketa mahaian dokumentu zabal bat jarri da, ELAk hala eskatu zuelako. Eta, hala ere, ez dira bertan egongo. Lan harremanak beti izan dira zailagoak hemen, kanpoan baino. Baina hemen okerrago bizi al gara? Ez. Langabezia txikiagoa da, eta soldatak handiagoak. Eta, hala ere, gatazka handia daukagu.

Ez zaizu iruditzen bata bestearen ondorio ere izan daitekeela? Alegia, baldintza on horiek gatazka horiei esker lortu direla?

Baldintza horiek galtzen badira, agian bai, jendea mobilizatzen da. Baina gatazka antolatu aurretik, pentsatu beharko genuke nola gauden gu eta nola dauden besteak. Hori ikusita, beharbada gatazka horiek ez daukate zentzurik.

Horrek guztiak zerikusi zuzena du negoziazio kolektiboaren blokeoan. Noiz arte iraungo du?

Lan erreforma indarrean jarri zenetik urtebete igaro da, eta hasieratik esan genuen hortik gauza batzuk bakarrik nahi genituela. Nahiz eta han sakonean soldatak jaisteko borondatea egon, guk hasiera-hasieratik esan genuen ez genuela halakorik nahi. Esan behar da enpresarien %93k baino gehiagok ez dutela soldatarik ukitu. Guk esan genuen lan malgutasuna zela garrantzitsuena, eta guretzat zaila izan da hori hitzarmenetan sartzea. Hasieratik esan digute lan erreformari uko egin behar geniola edo, bestela, ez zela ezer sinatuko. Hori guztia, mahai gainean soldatak igotzeko proposamenak egonda. Orain, mahaiak ez dira mugitzen; gehienak itxita daude, eta lau edo bost bakarrik daude irekita. Denok dakigu zer nahi duen bakoitzak. ELA eta LABek eskatzen digute ezetz esateko erreformari, eta guk ez dugu hori esango. Beharbada ez dugu beteko erreforma guztia, baina guk ez diogu legea betetzeari utziko. Legea aldatzen denean aldatuko da jokoa.

Esan beharreko guztiak esanda daudela iruditzen zaizu orduan?

Bai, esanda dago. Ezagutzen dugu elkar, eta alde denek esan dute zer pentsatzen duten. Horrek ez du esan nahi mahai sozial batean esertzen bagara zerbait lortu ezin daitekeenik. Espero dugu zerbait sinatzea, akordioren bat lortzea. Hitz egite hutsa garrantzitsua izango da.

ELA eta LAB gabeko elkarrizketa soziala. Horrek ez al du herren utziko akordioa?

Zerbait lortzen badugu, garrantzitsua izango da. Baina egia da ez daukala indar bera lau edo biren artean sinatutako akordio batek. Baina ez badute egon nahi, ez dira egongo.

Zer esango zenieke ELAri eta LABi?

Garrantzitsuena mahaian esertzea dela. Argazkirik egon ez arren, edo publizitaterik egin gabe ere, eseri eta hitz egitea dela garrantzitsuena. Gauzak eztabaidatzeko, behintzat. Gero gure artean elkartzen garenean, beste modu batean ikusiko litzateke akordioa. Hemen Etxaide eta Muñoz eserita egon dira, eta gure artean hitz egiten hasten bagara, ikusten dugu agian ez dela horren zaila zerbait lortzea. Baina ez badugu elkar ikusten, eta ez bagara esertzen, orduan ezinezkoa da.

Noiz bildu zinen azkenekoz Etxaide eta Muñozekin?

Kargura heldu nintzenean hasi ginen prestatzen bilera horiek, eta uda honen hasieran egon nintzen haiekin. Bakoitzak bere jarrerak defendatu zituen. Hitz egiten hasten bagara, agian posible izango da zerbait lortzea.

Sindikatuak hauteskunde garaian daude, eta zuei ordezkaritza bermatu gabe daukazuela leporatu izan dizuete.

ELAk behin eta berriz galdetzen digu ea ordezkaritzarik badugun. Bada, Bizkaidendak elkartearekin sinatu zuen sektoreko hitzarmenean %60ko ordezkaritza onartu zion, eta epaileak duela bi aste ebatzi du ez duela %10 ere. Ezinezkoa da maila horrekin negozioa egitea. Niri gustatuko litzaidake jakitea ea hauteskundeak nahikoak ote diren ordezkaritzahori izateko. Gustatuko litzaidake jakitea, era beran, zenbat pertsona dauden afiliatuta sindikatuetan. Zilegi da horiek guztiak sektore oso bateko itunak blokeatzeko gai izatea? Merkataritzan, esaterako, bederatzi enpresatan bakarrik egin dituzte hauteskunde sindikalak, eta horiek kontrolatzen dute sektore zabal bat. Baina orain haiekin eseri bagara, haiek eman digute ordezkaritza hori, egote hutsagatik bakarrik. Edozein modutan, 7.000 enpresa ditugu gure atzean. Cebek erreferentzia da gure lurraldean, bai ekonomikoki, bai sozialki. Enpresa guztiek horixe garela ikusten dute.

Esan duzu sindikatuek ea zenbaterainoko ordezkaritza duten mahai bat blokeatzeko. Baina ez zaizu iruditzen argudio horrek bi aldeetarako balio dezakeela?

Bai, baina kasu honetan haiek hauteskundeak dituzte, eta guk ez. Horrela dira gauzak. Gure ordezkaritza enpresen kopuruetan ikusten da. Nik hori esango nuke gure alde. Haiek elkarrizketa blokeatzeko aukera badaukate. Afiliatu kopuru bat dute, hauteskundeak egiten diren enpresetan aukeratuak. Horrek sektore guztia blokeatu dezake? Guk inoiz ez dugu esaten haiek ez dutela ordezkaritzarik. Arazoa, ordea, bestelakoa da: mahaian egon nahi dugu, eta edozein gairi buruz eztabaidatu.

Negoziazio kolektiboko mahai guztiak blokeatuta, protagonismoa epaitegiak hartzen ari dira orain.

Ez da bide egokia. Baina legea ez zen oso argia izan lana erregulatzeko espedienteak nola egin behar diren zehazteko garaian. Eta ondorioak orain ikusten ari gara, prozesu judizialak epaitegietara eramaten ari diren garai hauetan. Zerbait gaizki badago, prozesua atzera botatzen da, eta erregulazio txostena bertan behera geratu. Hori legearen errua da.

Erregulazio txostenak ondo zehaztu beharko lirateke orduan.

Bai, hala da. Baina legeak ez du esaten nola egin behar den, eta epaileek interpretatzen dute txarto eginda daudela. Legeak hamar puntu aipatu, eta zuk ez baduzu dena betetzen, ados nago atzera botatzearekin. Baina legeak ez badu esaten hamar puntu direla, eta epailea bere usteetan oinarritzen bada, hor hasten da arazoa.

Epaileen jarduna kritikatzen ari zara?

Nik uste dut prisma sozial konkretu bat dutela. Haiek esan dute ahal izanez gero erreformaren aurka joko dutela. Eta oso arraroa da hori epaile baten ahoan entzutea.

Orekarik ez dela egon diozu?

Kasu horretan ez. Eta hori ikusi dugu. Guretzat onuragarriak izan diren epaileak egon diren arren, ez dut uste orekarik egon denik.

Beraz, lan erreformaren erreforma eskatzen duzu?

Zenbait gauza azaltzeko bakarrik, eta kasu horiek epaitegietatik ateratzeko. Baina ez dut ezer espero; orain agendatik kanpo geratu da gai hori, hauteskunde garaia ere bertan dagoelako.

Lan erreforma hankamotz sortu zela esan nahi duzu orduan?

Kasu horretan bai. Guk ez dugu lan erreforma modu zehatzean aplikatu, eta hor agertzen diren gauza batzuk ez ditugu eskatu ere egin. Kaleratzeak zenbat balio duen, esaterako, guretzat ez da bandera bat izan. Ez dugu asko aplikatu, batzuetan ez dugulako nahiko botererik izan horiek martxan jartzeko. Hitzarmen batzuk ultraaktibitatean geratu direnean, esaterako, ez dugu botererik. Baina aukera izan dugunean ez dugu hala nahi izan. Soldatak jaistea, esaterako. Gure lehiakortasuna ez da hori.