Whatsappek txapela galdu?

Sakelako telefonoen munduko aplikazio handienetarikoa bere erabilera arauak aldatzekotan da. Sare sozialen artean erraldoienetarikoa da Whatsapp, eta otsailaren 8an zituen aldaketa horiek plantan ezartzekoak. Whatsapp baliatzen segitu nahi duten erabiltzaile guziek onartu beharko dute beren datu gehiago Facebooki ematea. Izan ere, azken horrek erosi zuen Whatsapp duela ia-ia zazpi urte. Dena den, Europako Batasuneko herrialdeei eta Erresuma Batuari ez die eragingo aldaketak, legediak ez baitu onartzen mota horretako informazioaren erabilera.

Izengoitia, telefono zenbakia, IP helbideak eta erabiltzaileek baliatzen dituzten tresnen gaineko informazioa da Whatsappek Facebooki helaraziko dion informazioa.

Alta, erabilera baldintzen aldaketa berri horiek maiatzaren 15era gibelatzera behartua izan da Whatsapp, presioaren presioz. Izan ere, joan den ortziralean aplikazioak zabaldu zuen komunikatuan azaldu zuen «jende askoren nahasmendu handia» egon zela, eta «desinformazio» horrek eragindako «behar gabeko asaldurek» bultzatu dutela epea hiru hilabetez gibelatzera; hortaz, «ez zaio nehori bere Whatsapp kontua bertan behera ezarriko otsailaren 8an». Erabilera baldintza berriak onartuko ez dituenari gertatuko litzaiokeena, hots.

Klik baten boterea

«Ez da berria hau», erran du Ganix Mitxelena Donostiako USBinformatikako teknikariak; «2016an jadanik eguneraketa bat egon zen, eta hasi ziren kontu maltzur horrekin. Hau azken errematea da. Azkenean, dena da diru afera bat: Whatsapp enpresa bat da, ez gobernuz kanpoko erakunde bat, eta, enpresa guziek bezala, dirua du helburu». Azpimarratu du aplikazioak ematen duen zerbitzua «sekulakoa» dela, eta horretarako behar den azpiegitura «alimalea»; beraz, horrek, langileekin batean, soldatak ere eskatzen dituela. Horien kausitzeko, Facebookek saltzen duen publizitatea du diru iturri. «Ni ez nau batere larritzen, ulertzen baitut egiten dutena eta bai baitakit niri ez didatela ezer salduko Facebooketik igortzen didatenaren bidez. Hori bai, ez dut nahi muturra sar dezaten nire elkarrizketetan. Nik lasaitasunerako deia egiten dut: lehen-lehenik, ez baitigu honek eragiten; eta, bigarrenik, ulertu behar delako normala dela horrelako zerbait egitea, ezin baita dena urririk izan. Ororen buru, edo ordainpeko zerbitzua hartzen dugu gure daturik baliatzen utzi gabe, baina nor da horretarako prest? Edo urririk segitzen dugu erabiltzen, gure datuak baliatzen uztearen truk».

Oier Saizar zibersegurtasunean aditua den informatikariak ere negozioaren logika ikusten du: «Portaerak ikertu eta profilak sortzeko baliatzen ditu Facebookek Whatsappen datuak. Azkenean, publizitatea saltzeko sistema bat da. Konspiranoian sartu gabe, datu horiek guztiak inon gordeta daudenez, lapurtu ahal dira. Edo AEBek eska litzakete segurtasun nazionalaren izenean».

Sare sozialen aroan, zenbaitetan badirudi gero eta gutiago axola duela jendearen bizi pribatuko informazioa publiko egiteak, edo pribatutasuna partekatzeak. Pribatua eta publikoa denaren arteko muga sotila baita. Afera da Whatsappek erabilera baldintzen aldaketa iragarri duenetik orain arte 2.000 milioi erabiltzaile zituen aplikazioak erabiltzaileen galera etengabea pairatu duela. Hala, batzuen negarrak bertze batzuen poza eragiten du: 72 orenez 25 milioi erabiltzaile berri bildu ditu Telegramek, eta orotara 500 milioi kideen heina gainditu. Signalek, berriz, hamar milioi erabiltzaile zituen, eta egun bakar batzuetan 50 milioira iritsi da. Harrigarriro, Telegramek bildu dituen berrietatik %27 europarrak dira.

Telegram eta Signal

Baina pribatutasun politika hain dute ezberdin aplikazio horiek?

Mitxelena eta Saizarrek bat egiten dute Signal dela hiruretatik pribatutasuna gehien babesten duen aplikazioa. Aipatutako hiru aplikazioek muturretik muturreko zifratzea erabiltzen dutenez, ezin bide dituzte elkarrizketak ikusi. Baina metadatuak dira kontua, hots, elkarrizketa horren inguruko informazioa: nork, nori, noiz, non, zer tresnatatik... Whatsappek eta Telegramek kode itxia dutenez, ez dago jakiterik informazio horrekin zuzen zer duten egiten.

Signalen kasuan, berriz, kode hori irekia denez, edonork ikus ditzake zein diren, deus gorde gabe: «Kode irekiari esker, zerbait itsusia gertatuko balitz, erraz harrapatu ahalko litzateke; adibidez, aplikazioa bera egin behar ez lukeen zerbait egiten hasiko balitz», azaldu du Saizarrek.

Are gehiago, aldaketak ere proposa ditzake, Wikipediaren kasuan bezala, konparazione. Azken hori bezala, Signal ere diru emaitzen bidez dabil. Saizarrek gogoetarako deia egin du: «Kasu honetan eragiten ez badigu ere, Facebookek, Microsoftek eta Googlek gugan duten botereaz hausnartzeko garai ona da. Jarraitu nahi dugu gure datu guztiak haiei ematen haien zerbitzuen truke? Asko baliatu dira, uste baitugu gure datuek ez dutela inongo baliorik, baina ez da egia». Gomendio argi batekin akitu du: «Aktibistek utz ditzatela Telegram eta Whatsapp!».

Mitxelena Telegram zalea da, Signal oraindik «ezagutzeko paradarik» ez baitu ukan: dokumentuak lainoan automatikoki gordetzen baititu pisua kenduz, ordenagailuko zerbitzua «hobea» baita eta pribatutasun politikan, zenbakia, izena eta kontaktuak baizik ezin baititu ikusi.