Txikia, baina oso sendoa

Eesti Rahvusringhääling (ERR ) Estoniako irrati eta telebista batzen dituen enpresa publikoa 2007. urtean urtean sortu zuten, aurretik bereizirik zeuden Estoniar irratia (ER) eta telebista (ETV) batuz. Estoniak, lehenbizi, independentzia aldarrikatu zuen, 1918. urtean, eta irrati nazionala sortu, 1925ean. Telebistak sobietar garaian egin zuen lehendabiziko emanaldia, 1953an, Tallinna Televisioon izenarekin. 1970. urtetik aurrera, sei telebista kate ari ziren errusieraz Estonian, Moskutik edo Leningradotik igorriak. Baina, ordu hartan, Finlandiako telebista zen gehien ikusia. Finlandiarrak estoniarren ahaideak dira, eta hizkuntza oso antzekoa dute. Ezkutuan ikusten zen finlandiarren katea —perestroika garaian ez hain ezkutuan—, eta, oraindik ere, garai haiek nostalgia handiarekin gogoratzen dituzte herritarrek.

Arvo Raud ETVko komunikazio arduradunak Gonsori kalean dagoen egoitza historikoan egiten du lan, Tallinnen, Estoniako hiriburuan. Eraikuntza berri bat eraiki berri du ERRk hirian, eta etxe-aldaketa erdian dabilela mintzatu da Raud irrati-telebista publikoaz: «Ez gara aberatsak. ERR-k 614 langile ditu, hiru telebista kate, bost irrati, eta 31 milioi euroko aurrekontua 2017. urterako. ERR ez da telebista komertziala; gobernuak ordaintzen du aurrekontuaren %85. Beste %15a kate pribatuek ordaintzen dute, telebistan agertu daiteken publizitate guztiaren eskubidea izateagatik. ERR-k ez du ez iragarkirik, ez eta teledendarik edo antzekorik. Ezin du dirurik eman beste inolako jarduerarik babesteko edo laguntzeko».

Antolakuntza eredua Suediak edo Finlandiak dutenaren hantzekoa da. ERR kontseilu batek kudeatzen du. Parlamentuko talde bakoitzak pertsona bat izendatzen du kontseilurako —berdin du hauteskundeetan lortutako boto kopurua: talde bat boto bat—. Beste lau kide parlamentuko kultura batzordeak aukeratzen ditu, eta ezin dira politikariak izan. «Komunikabideetako profesionalak izan behar dute», dio Arvok. Kontseiluak zuzendari bat hautatzen du, eta bera da telebistako programazioaren arduraduna. Kontseiluaren lan nagusia ERRen helburuak betetzen direla zaintzea da. Helburu horien barne daude Estoniako kultura eta hizkuntza babestea eta garatzea, estoniar nazioaren askatasuna bermatzea eta estoniar demokrazia sustatzea.

Estoniak 1.300.000 biztanle ditu; %65ek estoniera dute ama hizkuntza, eta, %35ek, errusiera. Telebista kateak 2015era arte estonieraz egiten zuen soilik —ETV da kate nagusia—. ETV2 haurrei eta kulturari zuzendua dago, marrazki bizidunei arreta berezia eskainiz; estoniarrak beti izan dira maisuak marrazki bizidunak egiten.

Estoniera hizkuntza ofizial bakarra izanik, independentziaz geroztik errusiar komunitateak Errusiako Federazioko telebistak erabili ditu: sobietar garaian estoniarrek Finlandiako telebista erabiltzen zuten informatzeko. Krimeakokrisiaren ondoren, Estoniako Gobernuak errusieraz hirugarren kate bat ireki zuen, 2015. urtean: ETV+ «Errusiar Federazioko propagandari aurre egiteko asmotan», esan du Raudek. Zerbait bitxia ere gertatu da: 294.000 ikusle izan ditu kate berriak, eta horietatik gehienak —217.000— estoniar etnikoak dira, eta 77.000 errusiarrak. Kate horren aurka ahotsak zabaldu dira errusiar komunitatean. «Zertarako xahutu dirua inork ikusiko eta beharrezko ez den kate berri batean? Zergatik ez erabili diru hori gazteek estonieraz ikasteko programetan?». Galdera horiek entzuten dira. «Luzera begira, integratzea edo bazterrean gelditzea besterik ez zaigu gelditzen», dio Andrei Tuchek, errusiar jatorrizko ERRko kolaboratzaileak. «Baina, telebistan, beste iritzi batekoak dira. Hizkuntza nagusia estoniera izango da beti, baina haien ahotsa errusieraz eta ingelesez ere entzungo da munduan.

Raudek «zintzotasuna» jo du ERRren ezaugarri nagusitzat: «Estoniarren arabera, Poliziaren (%80) eta defentsako armadaren (%79) atzetik, nazioko erakunde fidagarriena eta gehien errespetatua gara (%65)».