Maialen Barcena: «Oso hizkuntza zaila dela esaten dutenei eskemak apurtzen dizkiegu»

Maialen Barcena (Habana, Kuba, 1989) 2008an heldu zen Kubatik Euskal Herrira, euskara jakin barik. Iritsi eta berehala hasi zen bertako hizkuntza ikasten. Gaur egun, irakaslea da Donostiako AEKn, hastapeneko mailan. Ikasturtea amaitu den honetan, euskararen irakaskuntza prozesuaren inguruan mintzatu eta bere ikuspuntua eman du. 

Zer-nolako balantzea egingo zenuke amaitu berri den ikasturteaz?

Oso balantze positiboa egiten dut nik pertsonalki. Aurten, 30 ikasle baino gehiago izan ditut, zeharo ezberdinak. Nahi zituzten emaitzak lortu dituzte ikasleek, eta batzuek espero baino hobeak; asko poztu dira. Gustura gaudela esango nuke.

Euskaldun berria zara, baina klaseak ematen dituzu orain. Hau da, euskararen irakaskuntza prozesua barrutik ezagutzen duzu. Hobetu daiteke? Zer eskaintzen zaio euskara ikasi nahi duenari?

Bai, irakaskuntza prozesua beti hobetu daiteke, eta horretan ari gara. Gure lana hobetzeko etengabeko prestakuntza jasotzen dugu. Eta prest gaude gure dinamika hobetzeko eta garai berrietara moldatzeko. Euskaldun berria naizenez eta ikaslea izan naizenez, badakit nolabait akatsak identifikatzen, baina baita sentitzen eta enpatizatzen ere, hori bizi izan dudalako, bide hori egin dudalako. Oso tresna baliagarria da niretzat. Hori badut nire alde.

Zure esperientzian oinarrituta, zer-nolako ekarpena egin ahal diozu euskarari edo euskararen irakaskuntzari?

Ikasle askok euren motxiletan ekartzen dituzten tabuak eta beldurrak lasaitzen saiatzen naiz. Lehenengo eskola eguna izugarria izaten da niretzat. Esaten diedanean «Kaixo, ni Maialen naiz, Kubakoa naiz, baina Donostian bizi naiz», hor, segundo batzuez, isilunea nabaritzen da, eta jartzen dituzten aurpegiak asko maite ditut. Harridura aurpegi horiekin ezagutze prozesua hasten da, elkarrekiko enpatia prozesua martxan jartzen da, eta, aldi berean, lehenengo segundotik euskara ikastea posible dela sentitzen hasten dira haiek ere. Ikaragarria da. Oso hizkuntza zaila dela esaten dutenei eskemak apurtzen dizkiegu.

Zer eman dizu euskarak?

Gaur egun naizena eman dit euskarak. Identitate berri bat, eta neukana osatzeko aukera bat. 18 urterekin etorri nintzen hona [Euskal Herrira] bizitzera, eta euskara ikasten hasi nintzen. Nerabea nintzen, eta pentsa nire nerbio sistema nola zihoan garai hartan. Aldaketa bortitzak izan ziren nire bizitzan. Sorlekua, gurasoak, bikotekidea, lagunak eta unibertsitate ikasketak... dena utzi nituen Kuban, Atlantikoaren bestaldean, eta, arrazoi horiengatik guztiengatik, ez nintzen gustura sentitzen neure buruarekin, nahiz eta onartu beharra daukadan aukera berri on asko nituela hemen; mundu berri bat deskubritzeko, kultura zoragarri bat... Baina ez nintzen ondo sentitzen. Ez nekien herrimina kudeatzen. Eta hizkuntza berri bat ikasten duzunean, ez duzu baliabide nahikorik haserretzeko. Orduan, euskarari esker, nolabait, gutxiago haserretzen nintzen, eta jokabide inpultsiboak galdu nituen; hori oso onuragarria izan zen nire burua lasaitzeko, garai hartan eta adin horrekin. Oso terapeutikoa izan zen. 

Euskal Herrira iristen diren atzerritarrek zer-nolako harremana dute euskararekin?

Egia da erraztasun gehiago dutela gaztelaniatik abiatzen direnek. Ikasle batzuk Euskal Herrira etortzen dira pertsona, kultura edo hizkuntzarekin maitemindu direlako, eta horiekin lan egitea erraza izaten da beti; kasu horretan berdin dio zein hizkuntzatatik abiatzen diren. Gure benetako erronka izaten da gogoz kontra etortzen diren horien bihotzetara iristea, euskara ezagutu gabe ere, hizkuntzak gorroto dituzten horiekin lan egitea. Horiek ere iristen dira gure geletara, eta hor hasten gara gu magia egiten. Kanpoko ikasle horiek goxo sentiarazten, haien beharrak identifikatzen... Asko eta asko bakarrik egoten dira, eta nire moduko etorkinak dira. Gure euskaltegian, gure gelan, euskarak familia eta etxe berri bat eskaintzen badizkie, bada, zoragarri. Hori egiten saiatzen gara gu, ulertu gabeko gorroto hori apaltzen. Tabuak eta beldurrak kentzen saiatzen gara. Jarrera kontua izaten da.

Baikorra zara euskararen egoerarekin?

Lanean, baikorra izaten naiz ia-ia beti. Lan handia dugu oraindik, alarmismoaren eta ezkortasunaren garaian bizi gara. Nik proiektu honetan sinisten dut. Ikasturtea amaitzen ari da, eta ikasleen irribarreak dauzkat gogoan. Haiek gustura daude haien artean; gu gustura gaude geure artean... Sentsazio horri eutsiko diot nik, zerbait ongi egiten ari garen seinale delako. Argi izan behar dugu ilusioz lan egiten baldin badugu etorkizunean, egunen batean, posible izango dela euskararen inguruan nahi ditugun aldaketak egitea.