Azal eta mami bihurtutako orea: horixe da ogia. Supazter epel eta abegi goxo bihurtutako okindegia: horixe da Orea. Felipe Eizagirre arraunlari eta filosofia irakasle ohiak ireki zuen joan den maiatzean Oiartzunen (Gipuzkoa). Ametsa eta apustua. Lehengai ekologikoen, euskararen eta euskal kulturaren aldeko keinuz eta argudioz betetako azal kurruskariak eta mami mamitsuak, Badok-en doinuz emanak: horratx Orearen filosogia.
Kontzejupe plazako arkupeetan txoko bat. Ogien zerrenda arbelean, eta kultur ekitaldiena paretan. Ogi usaina airean. Hontz koloretsuak irudietan. Bezero bat sartu da: «Famatuak egin zarete herrian. Ireki zenutenean, pentsatu genuen ez zela oso toki egokia, baina denak ari dira zuei buruz hizketan». Eskuz margotutako errekarriekin dituzte eutsiak etiketak: haziduna, oloduna, integrala, intxaur eta mahaspasaduna, kurkumaduna, eta moldeko txuria (Arane baserriko esnearekin). Gereziondo egurrez egindako oinarrian, ur pitxer handi bat. Ondoan, bertako sortzaileen txokoa: Josu Galdos Kazabonen Basoaren dantzak altxa du haizea, eta Joseba Sarrionandiaren eta Idoia Beratarbideren Luma kantaria poema liburuak dituzte salgai. «Labetik atera berriak». Okindegi batean, nola bestela. Felipe Eizagirre okina ogi hazidun integrala ari da oratzen. Araitz Olaiz laguntzailea bezeroei ari da harrera egiten.
Zarauzko (Gipuzkoa) arraunlari izandakoa da Eizagirre, eta zutabegile ere aritu zen BERRIAn. Filosofian lizentziatua, eta irakasle aritua ere bai. Okina, nolatan? Ore, irin eta labe artean, lanari utzi gabe, 2008ko urrira egin du salto: «Nafarroa Behereko Oragarre herrian, morroi egon nintzen hiru bat astez, etxalde batean. Ardiak eta behiak zituzten. Eta bertako etxekoandreak, Maitek, ogia egiten zuen etxean. ‘Egin daiteke ogia etxean!’, pentsatu nuen». Eta hasi zen berean ogiak egiten: «Harri koskorren gisakoak, hasieran». Segi eta segi, lortu arte. «Eta oparitzea ere gustuko nik. Bat egin beharrean, bi egin, eta oparitu. Gauza ederra da ogia oparitzeko. Tokirik ere ez diozu bilatu behar. Jan, eta kito».
Eta hasi zitzaion jendea ogia erosten, eta hasi zitzaion buruan okindegiaren ideia sortzen. «Irakaskuntzan sartu nintzen, eta zazpi edo zortzi urtez aritu nintzen. Ama gaixotu zen, minbiziarekin. Eta izaten dute hori heriotzek: ‘Zertan ari naiz ni hemen?’, galdetzea geure buruari. Pandemia garaia ere bazen. Oposizioak atzeratu zituzten. Ez dut inoiz sentitu irakaskuntza nire lekua zenik. Eta ideia hau beti bultzaka. Baina beti izaten da halako apustuetarako garai txarra: pandemia, haurrak... Baina ez da garai txarra, beldurra izaten da. Maiatzaren 24an inauguratu genuen hau».
Araitz Olaiz laguntzailea hilabete bat lehenago ezagutu zuen. Irakaskuntzan zebilen hura ere, eszedentzia hartuta. «Orduan ez nekien niretzako adina ere aterako nuen, baina laguntzeko eskatu nion. Abenturara biok», azaldu du Eizagirrek. Eta bezeroen joan-etorria ikusita, abentura ongi doala dirudi. Gustura hartu dute Oiartzunen Oreako ogia. Lehengai ekologikoak erabiltzen dituzte, eta ama orea da erabiltzen duten hartzigarri bakarra: «Guk sortutako ama orea da. Duela urte batzuk sortua, eta egunero elikatzen duguna. Iraupenari, digestioari, nutrizioari eta zaporeari dagokionez, beste ogi mota bat da. Zaporea garatuagoa du, glutena degradatua, digestiorako askoz egokiagoa da, eta urdailari lanaren erdia ematen dio».
‘Badok’-en hari musikala
Ogia da ardatz bat Orean; beste bat, euskara. «Euskal prentsa eskaintzen dugu, eta eragin nahi dugu horretan herriko paisaian. Saiatzen gara okintzako hiztegia ere bezeroei irakasten: hartzidura, orantza, ama orea, oloa... Transmisio bat egiten, jendeak kontzeptu berezi horiek barneratu ditzan». Beste ardatzaren pista: Joseba Irazoki eta lagunak. Disko horren doinuak entzuten dira okindegian. Eta Irazokiren gitarra lagun esplikatu du Izagirrek nola duen Gorka Erostarbe Badok musika atariaren arduraduna lagun mina —Erostarberi lapurtutakoa da, hain zuzen ere, filosogia kontzeptua—. «Gurean beti Badok entzuten da. Badaukagu hor altxor bat, eta adierazi nahi dugu erabiltzeko dagoela, eta erabiltzen dugula. Mundu bat dagoelako euskal musikan, eta berritasun asko. Aste barruan askotariko musika entzuten dugu, eta larunbatak eskaintzen dizkiogu musikari edo talde jakin bati. Normalean, aste barruan gehien entzun duguna izaten da. Larunbat honetan, adibidez, J Martina. Eta sarrerako arbelean jartzen dugu haren izena». Araitz Olaizek berretsi du arrakasta: «Jendeak galdetu egiten du: ‘Eta artista hau nor da? Eta non entzun dezaket?’».
Xehetasun guztiak dituzte zainduak. Bezeroren bat harrituta gelditu da, baina okindegiaren izena ere ez dator orea hitzetik. Eizagirrek azaldu du: «Amona zena Zaragozako [Espainia] Terrer herrixkatik iritsi zen Zarautzera, neskame. Orea zuen abizena. Aritu nintzen begira, eta abizena ez da euskal jatorrikoa. Gaur egun, gurearen tankerako okindegi askok erabiltzen dute izenean orea, ama orea, oretuz... Gurearen berezitasuna da amona zenaren abizena zela, eta Eizagirre adina naizela Orea. Garbi neukan horrek izan behar zuela izena».
Eta irudia? Zergatik hontza? «Hontza beti izan da filosofiaren sinbolo bat; jakituriarena. Irudi bat behar genuen, eta, gautxoria ere badenez, eta okintza ere bai, irudi hori aukeratu genuen. Logo gisa jarri genuen, jendeak oparitu ere egin dizkigu... Ontzat eman dugu hontza». Kazetariak ere bai intxaur eta mahaspasadun ogia.
