Aseginolaza eta Leunda, Jon eta Pedro, lagunak dira; bata, donostiarra, eta bestea, berriz, Oriokoa. Jonek eta Pedrok elkarrekin ikasi zuten Biologia, Nafarroako Unibertsitatean. Biak ala biak ardozaleak dira.
«Amateur moduan hasi ginen ardoaren munduan, kontsumitzaile huts moduan, nolabait esateko», aitortu dute. Santa Zita mahastiko mahatsez egin zuten ardoa lehen aldiz, 2016an; lagun batzuei probatzeko eman, gustatu, eta aurrera egitea erabaki zuten, burokrazia lan guztiak martxan jartzearekin batera.
Duela urte batzuk, Pedro apal samar zebilen animoz, eta, deskonektatzeko-edo, baratze bat hartzea gomendatu zioten. Orduan sortu zitzaion Santa Zita erosteko aukera. Santa Zita San Martin Unxen dago, Nafarroan, Erriberri merindadean, Tafallako eskualdean.
San Martin Unx izan zen abiapuntua, baina Aseginolaza & Leunda upategian erabiltzen diren mahatsen parte handi bat Deikaztelu eta inguruko Allo, Arellano eta halako herritxoetan alokairuan dituzten mahastietatik datoz.
Pedro eta Jon obsesionatuta daude ondo edango diren ardoak egitearekin, bolumena baino gehiago bertikaltasuna bilatuz. Orientazioari garrantzi izugarria ematen diote; San Martinen, iparraldeari eta hegoaldeari, eta Deikaztelun, ekialdeari eta mendebaldeari. Badirudi iparraldeko eta ekialdeko mahastiek ardo finagoak eta konplexuagoak ematen dituztela. Nafarroa iparraldeko ekialdearen eta mendebaldearen artean ere desberdintasunak ikusten dituzte Jonek eta Pedrok; mendebaldekoek, izaera atlantikoagoa daukate, eta Pirinioetara begira daudenek (Zangoza eta ingurukoak) izaera mediterraneoagoa.
Urteotan ikasitakoak mahats bilketak aurreratzera eraman ditu, eta, besteak beste, mahats mordo osoak erabiltzera, txorten eta guzti, lehen urteetan egindako ardoetako alkohol kantitateak jaisteko. Alkohol gradu txikiagoekin lan egitean, zitriko eta lore ukituak agertzen dira eta sarritan fruta beltzak bere lekua uzten die bioleta aromei; leunagoak eta freskoagoak dira.
Badirudi txorten eta guzti ardoztatzeak egonkortasuna ematen diola prozesuari, naturalagoa dela, hobeto abiatzen dela hartzidura, eta tenperaturak ez duela hain nabarmen gora egiten. Pentsa daiteke kolore eta egitura gutxiko ardoak ekar ditzakeela horrek, baina ez da horrela gertatzen.
Beltzetan, garnatxazaleak dira, baina gero eta gehiago erabiltzen dute mazueloa ere, paraje horietan hain ohikoa ez dena. Ardo beltz ugari (Birak, Kauten, Mastsanko, Cuvee...), bi ardo zuri eta gorri bat egiten dituzte.
Momentuz Nafarroa jatorri izenetik kanpo dauden arren, ez dute baztertzen etorkizunean esparru horretan aritzea.
