Larrialdi bati hitzak jarriz

Kezkatuta daude Pantailak Euskaraz mugimenduko ekintzaile euskaltzaleak. Larrituta daude, eta euskarak pantailetan bizi duen egoerari buruzko datu bat eman dute: 1990ean, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako hamar haurretik zazpik marrazki bizidunak euskaraz ikusten zituzten, ETB1en; gaur egun, berriz, gazteen %0,4k ikusten dituzte edukiak euskaraz streaming plataformetan. Egoerari buelta emateko lanean ari da Pantailak Euskaraz. AEK-k antolatutako Zilegi eskolaren barnean, hitzaldia eman zuen herenegun Astigarragan (Gipuzkoa) Iñigo Arandia Tinko euskara elkarteko eta Pantailak Euskaraz-eko kideak. Halako beste bi hitzaldi izango dira datozen egunetan: hilaren 24an, Hernaniko (Gipuzkoa) Kulturarteko Plaza Feministan, eta hilaren 30ean, Urnietako (Gipuzkoa) Saroben. AEKn eman behar da izena. Edonor joan daiteke.

Hitzaldiotan, Pantailak Euskaraz mugimendua nondik nora sortu den azaltzen dute. Euskarak pantailetan bizi duen egoeraren diagnostikoa egiten dute. Eta hainbat baliabide eskaintzen dituzte, barreiatuta dauden euskarazko edukiak kontsumitu ahal izateko.

Guraso batzuen bulkada

Arandiak azaldu zuenez, bi herri mugimendu izan ziren akuilu Pantailak Euskaraz sortzeko: 2020ko abenduan, Donostialdeko guraso euskaltzale batzuek Disney Plus Euskaraz taldea sortu zuten, plataforma horri eskatzeko jar zitzala edukiak euskaraz—5.000 sinadura jaso zituzten—. Handik hilabete gutxira, Bizkaiko guraso euskaltzale batzuek Netflix Euskaraz taldea sortu zuten, eta haiek beste 10.000 sinadura jaso zituzten, eskaera Netflixi egiteko. Bi taldeek bat egin zuten, eta aurkezpen bilkura publiko batera deitu zituzten euskalgintzako eta ikus-entzunezkoetako hainbat eragile. 2021eko apirilaren 17an egin zuten agerraldi hura, Durangon (Bizkaia). Eragile ugarik bat egin zuten Netflix Euskaraz-en eskaerekin. Horrela hasi zen Pantailak Euskaraz eraikitzen.

Hainbat bileraren ostean, Pantailak Euskaraz mugimendua sortu zuten. Disney Plus Euskaraz eta Netflix Euskaraz taldeekin batera, Tinko euskara elkartea, Bieuse Bikoiztaile Euskaldunen Elkartea eta Game Erauntsia bideojokoak euskaraz jartzeko eskatzen duen taldea batu ziren egitasmora. Zinemak Euskaraz herritar taldeak ere bat egin zuen.

Arandiak azaldu zuenez, streaming plataformek iraultza eragin dute ikus-entzunezkoen kontsumoan. Herritarrek egunean ordu ugari pasatzen dituzte pantailen aurrean. «Netflixeko zuzendari batek esan duenez, harpidedun bakoitzak egunean bi ordu pasatzen ditu Netflixeko edukiak ikusten». Kontua da gazteek eduki horiek nagusiki gaztelaniaz ikusten dituztela Hego Euskal Herrian, eta frantsesez Iparraldean.

«Pantailetan ordu pilo bat pasatzen ditugu, baina pantailetan ez dago euskararik», ohartarazi zuen Arandiak. Zinema komertzialean ere egoera «larria» dela ihardetsi zuen Pantailak Euskaraz-eko ordezkariak: «2018an, adibidez, Hego Euskal Herrian 655 film estreinatu ziren aretoetan. Horietatik hamabost izan ziren euskaraz. Euskarazkoen artean, haurrentzat ziren dozena bat». Antzeko datuak izan dira hurrengo urteetan ere. Horrenbestez,euskaraz estreinatutako filmak ez dira iristen %2ra. «Zinema areto batera joaten garenean, barneratuta dugu filmak erdaraz izango direla».

Arandiak azaldu zuen pantailetako egoera horrek eragina izan dezakeela euskararen erabileran. «Ikerketa bat egin beharko litzateke». Kontua da euskararen ezagutzak gorantz egin badu ere erabilerak beherantz egin duela azkeneko urteetan. «Eremu euskaldunetan, jaitsiera nabarmena izan da, sei puntukoa».

Iazko azaroan, Pantailaldia antolatu zuen Pantailak Euskaraz-ek, eta herritarrak edukiak euskaraz ikustera bultzatu. Orduko hartan eskainitako eduki zerrendak eman zizkieten herenegun hitzaldira joan zirenei.

Astigarragako AEK-ko irakasle Marta Mendizabal «pozik» zen, hitzaldia amaituta. Hiru mailatako ikasleak joan ziren, baita herritar batzuk ere. «Hitzaldia oso bisuala izan da, eta horrek asko laguntzen du. Ikasle batzuk argazkiak ateratzen aritu dira; beste batzuk, apunteak hartzen». Irakasleak dio euskalduntzea dela helburua. «Euskara ezin duzu paper batean bakarrik ikasi. Ez baduzu hitz egiten, entzuten eta aplikatzen... zaila da. Hitzaldi hauek oso aberasgarriak dira».