Diabolo Kiwi taldearen Uretan gluglu kantua entzun belarriak freskatzeko, edo diabolo kiwi edaria eskatu ostalerrari zintzurra freskatzeko. Ostatu baten terrazan jarri, eta inguruko mahaietan edari berde argiak ikus daitezke. Berde argia ez da ikusten den kolore bakarra: gorria, horia, ubela, arrosa, berde iluna... ortzadarraren koloreak ikus daitezke tabernetako mahaietan, ziropei esker. Mihia koloretsua uzten du maiz. Uretan, garagardotan, ur gasdunean, limonadatan eta abarretan diluitzen da... Denarekin hartzen ahal den osagai bat da.
Funtsean, ziropa, fruitu edo landare zuku kontzentratua da, azukrearekin nahasia, eta kolore eta zapore anitzetakoa izan daiteke. Ziropa gehienak fruitu gustukoak dira: arrega, zitroina, mertxika, laranja... Baina landare edo lore gustukoak ere izan daitezke: bioleta, mitxoleta, menda... Bezero batzuei «ezezaguna» edo «bitxia» bazaie ere, ziropa duten freskagarriak prestatzea da ostatuetako zerbitzarien egunerokoa.
«Edari ziropadunak eskatzen dira gehien, dudarik gabe. Anitz-anitz saltzen ditugu egunerokoan: ez dugu egun bat pasatzen ziropa zerbitzatu gabe. Bezeroen artean maitatuena da», erran du Sandrine Dulongek, Baiona Ttipiko Les Pyreenes ostatuko jabe eta zerbitzariak. Ehunka proposamenen artean ziropak du ospe handien, haur, gazte eta adinekoen artean. «Ez nintzateke gai errateko zenbat zerbitzatzen ditugun egunean. Manaketak egiten ditudalarik, grenadina botilen bi kutxa handi manatu behar ditut, bai baitakit biziki fite salduko direla», azaldu du ostalariak.
«Edari ziropadunak eskatzen dira gehien, dudarik gabe. Anitz-anitz saltzen ditugu egunerokoan: ez dugu egun bat pasatzen ziropa zerbitzatu gabe. Bezeroen artean maitatuena da»
SANDRINE DULONG ZBaiona Ttipiko Les Pyreenes ostatuko zerbitzaria
Freskagarri horren ospea bi arrazoi nagusiri lotzen die Baionako zerbitzariak: alkoholik gabe kontsumitzen ahal den edari bat da, eta «prezio apalekoa» da. Les Pyreeenes ostatua Baionako fakultatearen parean da, eta usu ikaslez betea da: «Fakultatetik hurbil izateak gazteak erakartzen ditu; egun osoan gazteak ditugu. Gazteek, egunean zehar, alkoholik gabeko edariak edaten dituzte usaian. Horrez gain, ziropak prezio oso apaletan dira gehienetan. Ditugun proposamenen artean merkeena da».
Mugaz gaindi
Beñat Elizondo Urruñako Pausu auzoko (Lapurdi) Xaia ostatuaren jabea da. Elizondok uste du aspaldiko ohitura dela ziropak edatea: «Badu 25 urte hemen lan egiten dudala, eta ziropak beti basoetan izan dira. Zergatik anitz eskatuak eta edanak dira ziropak? Nire ustez, ohitura kontua da. Haurra ginelarik, burasoek ziropak eskatzen zizkiguten, eta handitzerakoan atxiki dugun ohitza da». Ipar Euskal Herrian «anitz zabaldua» den usantza bada ere, behin Gipuzkoa edo Nafarroako muga pasatu eta ohitura «desagertzen» dela uste du Elizondok. Desberdintasun hori argiki ikusten du Xaiako jabeak, ostatua Lapurdi eta Gipuzkoako mugan baita, eta Nafarroatik ez urrun. «Tabernatik ez urrun, pilota plaza bat bada. Partidak bukatu eta gero, kirolariak ostatura heldu dira, eta, Iparraldekoak baldin badira, gehienetan, ziropak eskatzen dizkidate; Hegoaldekoak badira, ordea, zukuak edo muztioak izanen dira manaketak».
Les Pyreenes tabernako zerbitzaria ere ohartu da desberdintasunaz. «Irrigarria» egiten zaio ziropak ezagutzen ez dituen jendeak nola so egiten dien kolorezko basoei: «Anitzetan heldu zaizkit galdeginez zer demontre diren fluoreszenteak diren baso horiek; irriarazten nau. Askotan, dastatzea proposatzen diet, eta gehienetan ez zaie gustuko: sobera azukratua dela iruditzen zaie, edota gustua azkarregia dela».
Halere, biak ohartu dira geroz eta gehiagok eskatzen dituztela edari koloretsu horiek. Elizondok esplikatu du sentitzen duela geroz eta «jakin-min» handiagoa badela edariaren inguruan, eta, bezeroen jakin-minarekin, Gipuzkoako taberna batzuetan ziropak proposatzen hasi direla ikusi du: «Ikusten dut ziropak ari direla pitta-pitta taberna batzuetan sartzen. Bezeroen artean ere gehiagok eskatzen digute. Ez dira asko, baina lehen baino gehiagok eskatzen digute».
«Ikusten dut ziropak ari direla pitta-pitta taberna batzuetan sartzen. Bezeroen artean ere gehiagok eskatzen digute. Ez dira asko, baina lehen baino gehiagok eskatzen digute»
BEÑAT ELIZONDOUrruñako Pausu auzoko Xaia ostatuko ostalaria
Irungo (Gipuzkoa) Mugarri tabernako terrazan trago bat edaten ari dira Ane Garcia eta Nerea Mitxelena. Ziropari buruzko iritzi desberdinak dute. Bata, Hondarribikoa da (Gipuzkoa), eta bestea, Berakoa (Nafarroa); biak daude Lapurdirekin mugan. «Nik ez dut ulertzen nola jendeak hori edan dezakeen. Nazkagarria iruditzen zait. Oso arraroa da!», erran du, ironiaz, Garciak. Mitxelenak ez du ber maneran pentsatzen: zapore azukratua gustatzen zaio, eta Hego Euskal Herrian proposatzen diren edarien «desberdinak» direla erran du; hautu gehiago ematen dutela pentsatzen du. «Gustatzen zait Iparraldeko taberna batera joatea eta dozenaka zaporeren artean aukera izatea. Zapore berriak saiatzen ditut. Hemen, Hegoaldean, aukera guti ditugu; taberna batera joan, eta muztio bat edo kaña bat aukeratu behar dut...», esplikatu du Mitxelenak. Baina, halere, ohartu da Irungo zenbait tabernatan ziropak proposatzen hasi zirela, eta espero du ohitura hori gehiago «zabalduko» dela.
Nahasteak
Likidoaren erraztasuna azpimarratu du Dulongek. «Osagai anitzik ez da behar, eta oso onak diren edariak egiten ahal dira. Ziropak eta ura, edo limonada, edo ur gasduna, edo garagardoa baizik ez da behar». Les Pyrenees ostatuko zerbitzariak esplikatu du gehien manatuak diren nahasketak zein diren; errezetak dozenaka badira ere, egunero prestatzen dituenak aipatu ditu. «Oinarrizkoena» edo «klasikoena» urarekin egiten dena da. Ez du izen berezirik; ziroparen gustua «urarekin» eskatu behar da: «Granadina urarekin» eskatzen dute bezeroek, adibidez. Famatuenetan bigarrena «diaboloa» litzateke, hau da, ziropa limonadarekin. Nahasteari diabolo ezizena ematen zaio, «diabolo zitroin» edo «diabolo kiwi», adibidez. Ur gasdunarekin ere prestatzen da, baina horrek ez du izen berezirik: «Menda ur gasdunarekin».
Ondotik, alkoholarekin egiten direnak aipatu ditu Dulongek. Gehien egiten direnak garagardoarekin egindakoak direla uste du. Ezagunenak Monako eta Tango dira. Monakoren prestaketa: granadina ziropa pixka bat basoaren behealdean jarri, basoaren herena limonadaz bete, eta dena osatu garagardoarekin. Tango edariak, Monakok ez bezala, ez du limonadarik: ziroparen eta garagardoaren nahasketa baizik ez da. Garagardoarekin ere «kañak» egiten dira, edozein ziroparekin garagardoa nahastuta, alegia: «Kaña mertxika edo kaña zitroina, adibidez». Biera horia hobesten da nahasketa horrentzat. Zerbitzariak bukatu du erranez beste «ehunka» errezeta bazirela koktel «landuagoak» prestatzeko.
«Horiek dira aspaldian zerbitzatzen ditudanak, baina azken aldietan nahaste berriak galdetzen dizkidate; kiwi ziropa eta bioleta lorearen ziropa ere bai. Ura limonadarekin manatzen dute, baina orain baita garagardoarekin ere. Ez nuen sekula entzuna. Bezeroek dituzte nahasketa berriak asmatzen!». Dulongek adierazi duenez, moda horiek heldu badira ere, gehien edaten diren ziropak granadina, mertxika eta menda dira.
