«Ikertzaile gazteek egiten dute zientzia nagusiki»

Hiru egunez, ikerlari gazteen topagune eta haien ikerketa gaiak aurkezteko oholtza izan da Ikergazte kongresua, Donostiako Kursaalean. Aski ongi ezagutzen du Jon Egañak (Algorta, Bizkaia, 1991), bost aldietan parte hartu baitu. Lehenbizikoan, master bukaerako lana aurkezten; honetan, antolakuntzan, batzorde dinamizatzaileko kide baita. Kongresuaz aritu da: «Ikergazten euskarazko zientzia serioa egiten dugu, eta ikerlari hasiberrientzako aukera ezin hobea da».

Ikerlari gazteentzat huts ezineko topaketa da hau?

Baietz esango nuke. Master amaierako lana hemen aurkeztu nuen, nire lehenengo kongresua izan zen, eta iruditzen zait oso aukera polita dela; alde batetik, euskaraz egiteko, normalean ingelesez eta batzuetan gaztelaniaz egiten direlako; eta aukera oso polita da ere bai lehenengo kongresu moduan gazteak estreinatzeko. Aurkezpen motzak izanda, oso ondo dator hasierako urduritasuna eta lotsa kentzeko.

Plaza hau gomendatzen duzu?

Bai. Master amaierako lana egiten ari den ikasle bat animatu dut aurten. Aurkezpen bat egin du, eta oso pozik dago. Hemengo giroa ez da zientzia esparru jakin batekoa. Oso zabala izateak laguntzen du.

Berrehun ikerlari gazte bildu dira aurten. Badago interesa, beraz?

Bai, eta 170 komunikazio baino gehiago bidali dira, inoiz baino gehiago. Geroz eta jende gehiago animatzen da. Kongresu honek eraberritze tasa handia dauka; batetik eta bestetik, jende berria dator.

Jendea ezagutzeko ere balio du. Zer garrantzi du horrek?

Handia. Hona etorri, esparru oso ezberdinetako doktoregaiekin elkartu, eta ikusten duzu denak gaudela egoera berean, arazo berak ditugula; eta horrek lagundu egiten du. Konturatu naiz Ikergazten ezagutu dudala nire azpiko solairuan lan egiten zuen jendea, eta ez nekiela zertan aritzen zen. Sareak sor daitezke: denok Euskal Herri mailan ari gara ikertzen, eta kolaborazio eta harreman berriak egiteko aukera ezin hobea da. Gainera, euskaraz.

Horrelakoetatik kanpo, ikerlari gazteek baduzue lekurik?

Ikertzaile gazteak dira gaur egun zientzia egiten dutenak, nagusiki. Ni irakasle moduan aritzen naiz, eta dagoeneko ez dut hainbeste denbora laborategian aritzeko. Nire ikasleak laborategian egoten dira esperimentuak egiten.

Nola daude ikerlari gazteak?

Egoera hobetzen ari da, baina doktoretza tesia egitea ez da erraza. Gainera, oso txarto ohituta gaude: lan egiten dugu astebururen batean; etxean, zortzi ordu horietatik kanpo... Ikerketa egiteko, askotan beharrezkoa da. Prekaritatea badago.

Ikerlarien osasun mentalaz aritu ziren herenegun Ikergazte kongresuan. Nola eragiten die?

Denok ditugu antzeko sintomak tesiaren momenturen batean. Tesia frustrazioa gainditzeko bidea da: beti gabiltza arazo batetik atera eta beste batean sartzen. Arazoa izan daiteke zientifikoa —esperimentuak ez dira lehenengoan ateratzen—, beka eskatu behar izatea... Bestelako kongresuetan ez da osasun mentalaren gaia lantzen, eta uste dut komeni dela gazteei azaltzea zelako arazoak egon daitezkeen.

Tesia bukatuta, zer aukera dituzte gazteek ikertzen jarraitzeko?

Doktoretza ostekoa ez baduzu kanpoan egiten, ematen du ez duzula zientziarik egiten. Hemen geratzeko, kontratu urriak daude, aukera are eta urriagoak, eta unibertsitatean ikerketa egiten jarraitzeko irakasle sartu behar duzu.

Euskaraz egindako nazioarteko ikerketa aipagai duzue. Zer esan nahi duzue horrekin?

Euskaldunak gara, gure artean euskaraz egiten dugu, eta gure ikerketa nazioartekoa da. Zientzia mundu mailakoa denez, ingelesa erabiltzen dugu gure emaitzak mundura zabaltzeko. Nazioarteko ikerlariak ere etortzen dira Ikergaztera.

Zer erronka ditu euskarak zientziaren alorrean?

Erronka handiak. Unibertsitatean euskaraz ikasteko aukera zabala da, baina oraindik ez da guztiz euskaraz irakasten. Ikerlarion artean euskaraz aritzen gara, baina, argitaratzekoan, UEU da euskaraz arduratzen diren bakarrenetarikoa.