«Hunki nauen karrika da Pontrique»

Baionako Pontrique karrika estu eta laburrak barne zabala eraiki dio Lucien Etxezaharretari (Hazparne, Lapurdi, 1946). Ehun metro eskasek unibertso anitz erakutsi izan dizkiote, taula gain bateko pertsonaiaz beterik. Gidoia eta dekoratua errotik aldatu dira orain, berak garai hartakoa txalotzen du.

Pontrique karrika osoa edo 15. zenbakia duzu hautatu?

15. zenbakia, baina Baiona Ttipiko karrika berezia da, arrunt. Hunki nauen karrika da, horko jendea ezagutu baitut.

Zerk du berezi egiten?

Baiona Ttipian badira halako animazioak; ostatuak eta bertze, Cordeliers eta Pannecau karriketan, adibidez. Alta, Pontriquen ez da. Ehun metro eskas dituen karrika da, Baiona Ttipian da, baina ez da ezaguna.

Noiztik dizkiozu bere espaloiak higatzen?

Ttipitik, amarekin noizbehinka joaten ginen, bere familia han bizi baitzen.

Familia karrika duzu, beraz.

Bai. Amatxiren ahizpa hor bizi zen, kadirak konpontzen zituen 17. zenbakian. Oso auzo zikin eta pobrea zen, Ttantta Jeanne, konparazione, 20-30 metro karratutan bizi zen, bertze lau lagunekin! Jende txiro asko egoten zen hor, bizi baldintza gogorretan; ez zuten dutxarik ere, ura bai, elektrika ere bai, baina izugarri baldintza txarretan. Usu, hazpandarrak ziren. Duela 40-50 urtekoaz naiz mintzo.

Giro beroa izanen zen.

Oroitzen naiz arratsalde guziez emazteak biltzen zirela tea edo kafearen edateko, eta karrika haurrez betea zela eta oihu franko aditzen zela. Pertsonaia asko bazen.

Aurkeztuko dituzu batzuk?

Ribert pintore zaharra zen, zeinak dendetako erakusleihoak pintatzen baitzituen. Garaje batean bizi zen, arazoak zituen. Izan ere, Rose andereak ez zion etxerik utzi nahi, zeina ere bertze pertsonaia bat baitzen: dena kontrolatzen zuen. Hazpandarra zen Rose anderea ere. Nire egoitzaren peko aldean bizi zen.

Zu ere han bizi izan zara?

25 urtez, Ttantta Jeannen etxe horretan. Maiatz elkartea han sortu genuen. Karrika arrunt aldatu da.

Zertan da kanbiatu?

Dendaz betea zen; ez dakit hortik bizitzen lortzen zutenetz, baina epizeria ttipi franko bazen. Alta, orain, denak desagertu dira. Izugarri karrika bizia zen, mugimendu asko bazen; familiaz beterik. Katu kalea ere bazen: teilatuetan bizi ziren, usoekin batean. Haietako batek hartu ninduen: gau oroz ene beha egoten baitzen, eta biharamun goizean arrapartitzen.

Nolakoa da Pontriqueren oraingo beztimenda?

Karrika arrunt pobre eta merkea zena, etxe gehienak saldu, berriztu, eta, orain, garestia bilakatua da; nik arrunt guti ordaintzen nuen. Bizitzeko baldintza hobeak dira orain; alde horretatik, hainbat hobe. Ez da ikusten abererik gehiago. Dena bukatu da, Baiona zaharraren bizia galdu da.

Pontrique euskaraz ari zen oihuka?

Bai, Baiona euskalduna zen hor;ene familia, adibidez. Han bizi ziren gehienak ere hala ziren.

Zer bizipenek harrapatu zintuen han bizi zinela?

Oroitzen naiz 1967ko lurrikara hartaz, zeinak Areta [Biarno] desegin baitzuen, agorrilaren 13 batez. Ondoko ostatu batean nintzen, eta dena mugitu zen. Pontrique karrikako mutur bat erori zen horren ondorioz, Pannecau karrikaren puntako etxe hura debekatu zuten.

25, urte anitz dira.

1980-1990eko hamarkadetan oso garai bereziak bizi izan genituen. Abertzaleak jin ziren, eta ostatuak ireki zituzten. GALen garai hartaz ere oroit naiz; Monbarreko gertakariaren lekuko izan nintzen nire 5. etxetik: tiroak entzun nituen, eta jende metaketak ikusi. Jende anitz ikusten nuen hortik, gertakari anitz, manifa franko egiten zen orduan. Protesten tokia zen Pontrique karrika. Piarres Xarriton hurbil bizi zen, Tonneliers karrikan, Herria astekaria ere ez zen urrun, Enbata aldizkaria, Mende Berri, Zabal liburu denda Pannecaun, AEK Pontriquen berean... Euskal mundu horren zentroa zen.

Besta bai, borroka ere bai izan zen garai bateko leloa.

Baionako bestetan jendea Pannecau karrikan metatzen bazen ere, hemendik aditzen zen marruma.

Ez zara gehiago Pontriquen bizi,baina berak zure baitan jarraitzen du.

Sute batengatik lekuak hustu behar izan nituen. Lehengo Baiona irudikatzeko karrika zen Pontrique; maitasuna nion, ene bizitzaren parte aberatsa zen, zeina pixkanaka- pixkanaka galdu baita, pertsonaiahoriek oro zendu baitira. Hetsi berri dute Lestrade okindegia: garai hartako azken lekukoa zen. Berak zuen asmatu Big Mak hanburgerra, tokiko mozkinekilakoa.