Zenbat buelta ematen dituen bizitzak. Horren adibide, Fernando Alberdi (Azpeitia, 1976). Duela hamar urte esan izan baliote gaur egun izozkigile gisa ariko zela, ez zukeen sinetsiko. Zer esanik ez esan izan baliote munduko ehun izozkigile onenen Gelato Festival World Ranking zerrendan bere lekutxoa egingo zuela eta izozkigintzako Olinpiar Jokoetan, Gelato Festival World Mastersean, Espainiako finala jokatzera iritsiko zela. Baina halaxe da. Hilaren bukaeran jokatuko du final hori, eta bi onenen artean amaituko balu, 2022an Italian jokatuko duten mundu mailako final handirako sailkatuko litzateke azpeitiarra.
Mundu mailako final handira sailkatzeko aukerarik baduzu?
Aukerak baditut, hor nagoelako, baina errealista ere banaiz; ikusi dut zein diren nire lehiakideak, eta badakit oso zaila izango dela. Lehiakideetako batzuk ezagutzen ditut, eta sekulako maila dute. Adibidez, Cadizko [Espainia] izozkigile batek ehun urtetik gorako tradizioa du atzetik. Ni, berriz, neu naiz, neu bakarrik; neuk egiten ditut izozkiak, neuk saltzen ditut, eta neuk garbitzen dut denda. Nolabait azaltzeko, sukaldari arrunt bat Arzaken kontra lehiatzea bezala izango litzateke. Dena dela, itxaropena badut, orain arte ere, asko espero gabe, oso emaitza onak eskuratu ditudalako.
Pena izango duzu, berez Madrilen jokatuko zenuten finala online izango delako…
Pena handia daukat, bai. Egoera normal batean, 11 finalistok Madrilen elkartuko ginatekeen eta zuzenean jokatuko genukeen finala. Orain, ordea, online izango da. Osagai guztiak eta izozkiak nola egin pausoz pauso erakusten duten argazkiak eta bideoak bidali dizkiet Italiara, eta, nire azalpenak jarraituz, maisu italiar batek prestatuko du nire izozkia epaimahaikoentzat. Hilaren 28an dastatuko dituzte izozkiak, eta hilaren 29an jakingo dugu emaitza. Izugarria izango litzateke final handira sailkatzea, sinestezina.
Online izatea aldeko edo kontrako izango duzu?
Kontrako, dudarik gabe. Lehiaketa horietan saltzen jakiteak ere asko balio izaten du. Epaileek galderak egiten dizkizute, eta horiek azkar eta ondo erantzutea garrantzitsua izaten da. Teknikoki badakit ez naizela onena, baina saltzeko gaitasuna badut, eta oraingoan ez dut aukera hori izango.
Lehiaketetan, punta-puntan zabiltza, baina izozkigintzan, berandu hasi zinen.
Bai, duela zortzi edo bederatzi urte hasi nintzen.
Zertan jarduten zenuen aurretik?
16 urte nituela, Azpeitiko taberna batean hasi nintzen lanean, eta, harrezkero, izozkigintzan hasi arte, beti aritu izan naiz ostalaritzan; hasieran, Azpeitian; eta gerora, Getarian, bikotekidearen familiaren jatetxean. Eta, aldi berean, garraiolari ere ibili nintzen; kamioi txiki bat erosi nuen, eta errekadista ibiltzen nintzen Euskal Herrian barrena; batik bat, Azpeitia eta Donostia artean. Bi lanak uztartzen nituen.
Noiz erabaki zenuen izozkigintzan hastea?
Aurreko krisialdiaren ondorioz, eta, batez ere, Azpeitiko Corrugados itxi zutenean, garraio lanak asko murriztu zirelako; hor hasi ginen buruari bueltaka. Ikusi genuen Getarian bazeudela izozkiak saltzen zituzten dendak, baina ez zegoela izozki dendarik. Kale Nagusian lokal txiki bat bageneukan, eta harako negozio ona izan zitekeela iruditu zitzaigun. Aukera bat izan zitekeen besteren baten izozkiak saltzen hastea, baina, ez, gauzak ondo egitea erabaki genuen: lehenbizi, ikastea; eta gero, denda zabaltzea.
Nola prestatu zinen?
Carlos Arribas zarauztarra izan da nire irakaslea. Haren eskolan ikastaro bat egin nuen aurrena, eta Alacanteko [Herrialde Katalanak] Unibertsitatean beste ikastaro bat egin nuen gero. Izozkigintzan izen handiko maisua da Arribas, bai Espainia mailan, baita nazioartean ere, berritzailea izan delako. Lehengo izozkigileek Italiatik ekarritako errezetak jarraitu baino ez zituzten egiten, baina Arribas eta haren belaunaldiko beste zenbait ikertzaileak izan dira, gauzak nola eta zergatik egiten diren aztertu eta ulertu dute, esperimentatu egin dute, berritu. Haiena da orain arteko belaunaldirik onena, eta onenengandik ikasteko zortea eduki dut nik. Arribasek asko lagundu dit, eta haren ikasle izateak ate asko zabaldu dizkit.
Ordura arte, sekula pentsatu zenuen izozkigile izatea?
Gezurra esango nuke izozkigile bokazioa nuela esango banu. Ostalaritza bai, beti gustatu izan zait, gogoko dut jendearekin hartu-emanean jardute hori, baina negozio ona izan zitekeelako ireki nuen izozki denda, gasolindegi bat ireki nezakeen bezalaxe. Ofizioa ikasi ahala, ordea, gustua hartzen joan naiz, eta orain esan dezaket atsegin dudala mundu hau. Gainera, ikusi dut ondo molda naitekeela, egindako lanari esker neure lekutxoa egiten ari naizela, eta gauza ederra da hori, motibagarria. Sektoreko profesionalen artean dagoen giro hori ere gustukoa dut. Ikastaroetan eta lehiaketetan leku askotako jende ugari ezagutzeko aukera izan dut, lagun onak egin ditut, eta harreman horiek bete egiten naute.
Getarian zabaldu zenuen denda: Dona Doni. Zer dela-eta jarri zenion izen hori?
Roberto Donadoni futbolari ohi italiarraren omenez. Gauza jakina da izozkigintzak lotura handia daukala Italiarekin, eta nahi genuen dendaren izenak ukitu italiarra izatea, baina gu euskaldunak izanda. Familiako Whatsapp taldean galdetu nuen inork proposamenik bazuen, eta anaiak berehala erantzun zidan “Dona Doni”. Etxean oso futbolzaleak gara, eta dendaren izenean ere antzeman da hori.
Erraza egin al zaizu izozkigintza sektorean zure lekua egitea?
Ez, erraza ez, baina berriz esango dut zenbat lagundu didan Carlos Arribasek eta zenbat ate zabaldu dizkidan haren ikasle izateak. Gainera, uste dut momentu onenean hartu nuela izozkigintzan hasteko erabakia. Harrezkero, boom bat egon da sektorean, izozki denda asko ireki dituzte, nahiz eta orain pixka bat baretu den kontua. Getarian, aldiz, ez dugu aparteko zailtasunik izan, izozkiak saltzen dituzten denda gehiago badiren arren, izozki denda bakarra gurea delako. Egia da negozioari eusteko gogor lan egin behar izan dudala, baina negozio guztietako kontua da hori.
Hala ere, gauza bat da izozki denda bat zabaltzea, eta bestea izozkigintzako Olinpiar Jokoetan parte hartzea. Nolatan hasi zinen lehiaketetan?
2017. urte bukaera-edo izango zen. Lagun mina dudan izozkigile asturiar batek komentatu zidan txapelketa bat zegoela [Cattabriga eta Anhcea Zapore Nazional Onena], kanporaketetako bat Galizian zela, eta parte hartzeko asmoa zuela. Lagun horrekin Galizian pare bat egun pasatzeko aitzakia bikaina irudituta, neuk ere izena ematea erabaki nuen. Joan, eta penintsula iparraldeko kanporaketa irabazi nuen. Sekulako ustekabea izan zen; imajinatu egoera: izozkigile italiarren ondorengoak nituen parez pare, eta han nengoen ni, azpeitiar hasiberri bat, mangoa piperrarekin nahastuta egindako izozki batekin eta garaikurra eskuetan nuela. Madrilgo finalera sailkatu nintzen Galizian, eta hirugarren egin nuen han, 2018ko otsailean.
Ustekabeko garaipena izan zela diozu, baina etxeko lanak ondo eginda joan zinen. Ordurako sortu zenuen mangoa Ezpeletako piperrautsarekin nahastuta egindako izozkia, ezta?
Hala da, bai. Behin lehiaketan izena emanda, gutxienez lan txukuna egin beharra neukala pentsatu nuen, eta ahalik eta ondoen prestatzen saiatu nintzen. Carlos Arribas maisuari, Joseba Argiñano eta Enrique Fleischmann sukaldariei eta gozogintzan adituak diren Lekeitioko Loizate anaiei eskatu nien aholkua, eta esan liteke guztion elkarlanaren emaitza izan zela orduan aurkeztu nuen zaporea: mangoa Ezpeletako [Lapurdi] piperrautsarekin. Harrezkero, zapore horrekin lehiatu izan naiz beti, eta oso emaitza onak lortu izan ditut.
Nola otu zitzaizun mangoa Ezpeletako piperrautsarekin nahasteko ideia?
Koktelgintzan ohiko da mangoari pikantea botatzea, eta Asian eta Hego Ameriketan ere ohiko nahasketa bat da. Surfaren aitzakiarekin dezente bidaiatu dut, eta ordutik nekien hori. Hortik hartu nuen ideia, eta, etxeko ukitua emate aldera, Ezpeletako piperrautsa erabiltzea pentsatu nuen.
Izozki horrek zer du horren gustagarria izateko?
Esneki bat izan gabe, oso krematsua dela. Sorbete bat izatean, fresko-freskoa izatea espero dute guztiek, baina, freskoa izateaz gain, krematsua ere bada helatu hori. Mangoak berak ematen dio testura hori, eta horrek harritzen ditu epaileak. Horrez gain, pikante puntuak biribildu egiten du errezeta.
Sekula ez duzu pentsatu denda gehiago zabaltzea?
Sortu izan zaizkit aukerak, baina ez dut nahi; nahiago dut neure txikian jarraitzea eta daukadana ondo zaintzea. Duela bizpahiru urte, jendeak eskatuta, karrotxo bat erosi nuen, eta ibili izan ginen hara eta hona, baina denbora dezente eta aparteko lan asko eskatzen du, oso produktu galkorra edo hondakorra delako izozkia.
Denda gehiago ez, baina produktu berriak bai. Iaz Getariako Arratoiaren itxurako bonboiak egiten hasi zinen. Nolatan?
Eramangarria izan zitekeen produktu bat izan nahi nuen dendan, eta, izozkigintzan txokolatearekin lan asko egiten dugunez, bonboiak egiten hastea erabaki nuen. Gainera, Getariak lotura handia du txokolatearekin; garai batean, Getariako eta Pasaiako portuetatik pasatzen zen Venezuelatik Europara zetorren txokolate guztia, eta getariarrek txokolate fabrika garrantzitsuak zituzten Venezuelan. Iaz bonboi handi samarrak merkaturatu genituen, eta aurki, hamar bat egun barru, txikiagoak kaleratuko ditugu. Arrakasta handia dute, baina lana ere bai, eskuz egiten baititugu.
Ikerketari denbora asko eskaintzen al diozu?
Ez naiz obsesionatzen den horietakoa. Saiatzen naiz, jakina; nire esperimentuak egiten ditut, eta zapore berriak sortzen ditut, baina nahiago izaten dut denbora librean familiarekin egotea edo surfa egitera joatea. Gainera, betikoan jarraitzea ere ez da txarra; ni, hemen, saltzeko bainago.
Iazko uztailean dezenteko kolpea eman zizuen COVID-19ak, zure izozki dendako eta Politena tabernako bezeroen artean egin baitzuten lehenbiziko baheketa masiboa. Egun gogorrak izango ziren haiek…
Pertsonalki, beldurrik handiena, alaba txikiarengatik izan nuen, baina horren seinalatuta ikustea ez zen gozoa izan, ez. Ez da atsegina telebistako albistegiak eta egunkariak zure izenarekin irekitzen dituztela ikustea, are gehiago jakinda zer-nolako neurriak hartu genituen hori guztia ekiditeko. Akaso neuk esatea ez da egokiena, baina udalak eredutzat jartzen gintuen gainontzeko ostalariei gauzak nola egin behar zituzten azaltzeko garaian. Dena dela, zorionez, bi negozioetako lau langilek bakarrik eman genuen positibo, eta ez zen bezerorik kutsatu.
Izozki denda bat termometro ona izango da udari tenperatura hartzeko. Aurtengoa nolakoa aurreikusten duzu?
Uzten badigute, mugimendu handiko uda izango da, jendea irteteko eta ondo pasatzeko gogoz baitago, beharra ere badugu eta.
