Gehiegikeriak orekatuz, neguan entsalada epelak

Atzo amaitu ziren jaiak. Ziur oraindik etxe askotan turroi, errege pastel eta bestelako jakiak izango ditugula sobran… Horiek pixkanaka amaitu ondoren, gorputzak nolabaiteko «garbiketa» bat eskatzen digu: barazkiak, entsaladak… jateko gogoa handitu egiten da. Negu gorrian gaudenez, askorentzat entsalada hotzak ez dira erakargarriak. Hori dela eta, entsalada epel batzuen aukera aurkeztuko dugu hemen aste baterako. Eta dieta orekatua izan dadin, hauekin konbinatzeko bazkari-afari aukerak sartuko dira. Gogoan izan kantitatea ere zaindu beharko dugula. Ez dugu platera bete-beteta jarri behar.

Azalore, piper, arto eta antxoen entsalada epela

•Osagaiak (4 pertsonarentzat): Azalore bat, 1-2 patata, letxuga hosto batzuk, lata bat antxoatxoak oliotan, perrexila, arto poto txikiaren erdia, piper gorri zatitxoak, tipulina, olioa, gatza eta ozpina.

•Nola egin: Ozpin-olioa prestatu —hobe aurreko egunetik edo 2-3 egun lehenago— olioa, gatza, ozpina, piper gorri zatitxoak eta artoarekin. Patata eta azalorea garbitu, zatitan egin eta 10-15 minutuz egosi. Ondoren, iragazi eta entsalada ontzi batean ipini. Jarraian, erantsi tomatea eta tipulina zatituta, letxuga hosto batzuk eta antxoak. Gozatu azalorea oraindik epel dagoela, zabaldu perrexila, eta prest.

•Noiz jan: Egun hauetan bazkarian plater bakarra egin daiteke, eta afaltzeko zopa eta tortillaren bat prestatu. Gogoratu otordu bakoitzaren amaieran azkenburukoa egin behar dela; egokiena fruta edo esnekia —egunean 2-4 fruta ale eta 2-3 esneki hartu behar direla kontuan izanda—.

Orburu eta muxilen entsalada epela

•Osagaiak: 1-3 orburu pertsonako, muxilak 300 g inguru —nahi bada, ganba zuritu edo/eta gulak ere gehitu daitezke—, bi ale baratxuri, perrexila, letxuga askotarikoak, irina koilaratxo bat, olioa, gatza, ozpina eta limoia.

•Nola egin: Orburuak freskoak badira, limoi apur batekin busti eta egosi. Egositako ura jaso. Potekoak badira egosiak daude. Baratxuria eta perrexila zatitu. Zartagin batean olioa ipini, baratxuria bota eta apur bat berotutakoan muxilak erantsi. Irekitzen direnean, irina eta ur baso bat orburu saldari gehitu saltsa egiteko. Orburuak laurdenetan zatitu, saltsa horretan ipini —ganba eta gulekin egiten bada, aurretik zartaginean pasatu eta horiek ere saltsara gehitu—, eta gainetik perrexila zabaldu. Ipini letxuga hosto ezberdinak azpil batean, gatz eta ozpin apur batekin. Azkenik, gainetik zabaldu prestatua dugun orburu eta muxila saltsa.

•Noiz jan: Eguerdian, lekale plater bat —dilistak, garbantzuak, babarrunak, soja, baba beltza…—; eta afaltzeko, entsalada honekin, dieta osatua dago.

Ahate, granada eta pinazien entsalada epela

•Osagaiak: Entsaladarako barazki nahasien poltsa bat; tomate txikiak, 5-6 lagunentzat; ahate-konfit poto bat —izterrak mamitsuenak, hegoak ere izan daitezke…—; granada bat aletuta; pinazi zurituak koilarakada bat edo bi; tipulin laurdena edo erdia; olioa, gatza eta ozpina —Modenako ozpina egokiena—.

•Nola egin: Ahatea pototik atera, ahal den koipe gehiena kendu eta mamitu. Mamiak jaso.

Barazkien nahastea azpil zabal batean zabaldu. Gainean jarritomate txikiak erditik eginda, granada aleak eta pinaziak.

Azkenik, zartaginean olio koilarakada batean tipula txiki-txiki eginda bigundu, eta hor epeldu eta buelta batzuk eman ahate mamiari. Nahasketa hori entsaladari gehitu, mahaira ateratzeko unean. Azkenik, olioarekin, gatzarekin eta ozpinarekin ondu.

•Noiz jan: Bazkaritan, plater bakarra izan daiteke, eta, afaltzeko, arrautza —barazki-arrain tortilla— egosia tomatearekin…

Endibia, intxaur eta perretxikoen entsalada epela

•Osagaiak: Endibia bat edo erdia pertsonako, tipulin zati bat, 200-300 g perretxiko, 2-3 intxaurpertsonako, gazta freskoa 30-50 g inguru pertsonako, olioa, gatza eta ozpina.

•Nola egin: Endibiak garbitu, lehortu eta zatitu. Perretxikoak ere trapu lehor batekin garbitu. Zartaginean olioa jarri, tipulina zatitu, eta perretxikoak egin. Zartagin horretan bertan, olio apur bat gehiago gehitu, eta zatitutako intxaurrak sueztitu. Hortxe nahastu gazta eta ozpina. Endibien gainean perretxikoak ipini, eta gainetik zartaginekoa zabaldu. Gatz eta olio apur bat gehiago behar badu, erantsi.

•Noiz jan: Eguerdian, arrain paella bat presta dezakegu —kantitate txikitan—; afaltzeko, entsalada honekin, dieta erabat osatu.

Brokoli, pistatxo eta aranpasen entsalada epela

•Osagaiak (4 pertsonarentzat): Brokoli bat; zainzuri poto bat; pistatxoak eta aranpasak 50 g inguru bakoitzetik; tipulina zati bat; olioa, gatza eta ozpina.

•Nola egin: Brokolia zatitu, garbitu eta egosi. Aranpasak zati txikitan egin, pistatxoak zuritu eta biak zartagin batean sueztituolioarekin. Apur bat gorritzean, zartagina sutik kendu eta pixka bat hoztutakoan ozpina bota eta nahastu. Azpil batean ipini brokolia, zainzuriak, tipulin zatiak eta gatza. Azken unean, ozpin-olioa erantsi zartaginean ditugun pistatxo eta aranpasei, eta prest.

•Noiz jan: Bazkaritan, lekale plater bat; afaltzeko, entsalada hau.

Pasta, ahabi eta sardinen entsalada epela

•Osagaiak: Gustuko dugun pasta —barakuiluak, espagetiak, begiztak…— 50-70 g pertsonako; letxuga hosto askotarikoak; potoko 2-3 sardina pertsonako —freskoekin ere egin daiteke—; ahabiak —10-20 pertsonako—; perrexila; olioa, ozpina eta gatza.

•Nola egin: Pasta egosi, iragazi,eta oliba olio apur batekin ondu. Azpil batean, letxuga hostoak ipini; gainean, pasta egosia, ahabiak eta sardinak. Ondu, eta azkenik perrexil apur bat eman.

•Noiz jan: Bazkaritan, plater bakarra izan daiteke; afaltzeko,zopa eta arrautza.

Azenario, hur eta mahaspasen entsalada epela

Osagaiak (4 pertsonarentzat): 4 azenario, letxuga askotarikoen zatiak, mahaspasak 100 g, hurrak 50 g, olioa, gatza eta ozpina.

Nola egin: Azenarioak zuritu eta tira oso finetan zatitu. Letxuga eta azenarioa ontzi batean kokatu. Zartaginean ia oliorik gabe, urrak eta mahaspasak gorritu eta horiekin ozpin-olio bat osatu olioarekin, gatzarekin eta ozpinarekin. Letxuga eta azenarioen gainean zabaldu.

Noiz jan: Eguerdian, barazkiak —zerbak edo ziazerbak bexamela edo patata purearekin, porru patatak, kuia edo kuiatxo krema…— eta haragia —solomoa, haragi egosia tomate edo piperrekin, xerra…— jan ditzakegu. Afaltzeko, entsalada aukera orekatua da.