Euskara ikasten duten errusiarrak

Euskara dut atzerriko lehen hizkuntza», dio Natalia Metelevak. Moskuko erdialdeko kafetegi batean dago, eta solasean ari da Alexandra Koriaginarekin. Sortzez, biak dira errusiera hiztunak, baina gai dira euskaraz hitz egiteko ere. Badira lau urte Meteleva euskara ikasten hasi zela, eta aise mintzo da. Koriaginak, berriz, zalantza gehiago ditu hitz egitean, hasi berria baita euskara ikasten.

Metelevaren euskara maila B1en antzekoa da; azaldu duenez, Lisabo musika taldearen bidez entzun zuen lehenbizikoz euskara. Metelevak Mordovian ditu sustraiak: Errusiako Federazioko errepublika bat da, eta hizkuntza eta kultura propioak ditu. Metelevak dioenez, galdu egin du Mordoviako bere sustraiekin zuen lotura, eta tamalgarria iruditzen zaio hango kulturaren egoera, hura ere galtzen ari baita. Horregatik, poza ematen dio euskararen arrakastak, jendeak euskaraz hitz egiten baitu.

Kontatu du zoritxarrez Moskun aukera gutxi duela sortzez euskal hiztunak direnekin hitz egiteko, baina oraindik baduela harremana lagun batzuekin, eta haiekin euskaraz baino ez duela egiten. Badaki gaztelaniaz hitz egiten ere, hizkuntza hori ere ikastea erabaki baitzuen, ezinbestekoa zaionez gero «Euskal Herrian barrena bidaiatzeko, euskal herritar guztiek ez baitute hitz egiten euskaraz».

Koriagina du solaskide Metelevak, eta hark oroitzapen ederra du joan zen ikasturtean Gasteizen egin zuen egonaldi trukeaz. Horregatik erabaki zuen sakontzea euskal kulturaren eta euskal ohituren ezagutzan. Adierazi duenez, Euskal Herrian ibilia da Bilbo, Donostia eta Iruñea bisitatzen, bai eta beste zenbait herri txikitan ere: Durangon, Zarautzen, Lekeition.

Filologia Hispanikoko ikaslea da Koriagina; dioenez, ezin izan zuen askorik ezagutu Euskal Herria, tamalez, bera Erasmus aldian zegoelarik pandemia garaia baitzen, baina badu itzultzeko asmoa, «maiteminduta» baitago Euskal Herriarekin. Txera bereziaz entzun ohi ditu Gasteizko egonaldian aurkitu zituen zenbait kanta: esaterako, Lau teilatu eta Itsasoa gara.

Moskuko Estatu Unibertsitateko euskara ikasleetako bi dira Meteleva eta Koriagina. Leire Azkargorta dute irakasle, eta, hark esatera, gaur egun ikasle gutxi dituzte, sei bat, oraingo pandemia dela eta. Azkargortak dioenez, aurreko urte batzuetan hamalau ikasle ere izan zituzten maila batean eta bestean. Unibertsitateko kurtso horretan, duela 11 urte hasi ziren euskara irakasten, baina lehenagotik ere irakasten zen euskara Errusian.

Ez du edozein errusiarrek erabakitzen euskara ikastea. Azkargortak dioenez, bere ikaslerik gehienek hitz egiten dute atzerriko hizkuntza ugaritan, den-denek hitz egiten dute gaztelaniaz, eta, oro har, ohituta daude beren hizkuntzaren gramatika sistemaren aldean oso bestelakoak diren hizkuntzak ikasten; horrez gainera, guztiak trebatu dira filologian, edo hizkuntzalaritzan, edota bietan.

Olga Kalita hasi berria da euskararen inguruko enigmak argitzen; nonbait, Espainiako Allí abajo telesailari zor dio euskal hizkuntza aurkitu izana, eta, hala, euskara ikastea erabaki zuen: «Euskara da gehien erakartzen nauen hizkuntza, denik eta misteriotsuena baita; ez du inolako zerikusirik lehendik dakidan beste ezerekin». Eta zera erantsi du: «Euskarak duen gramatika sistemaz ari naiz, hizkuntzak berak duen logika horretaz. Hizkuntzalari gisa, izugarri interesatzen zaizkit horrelako kontuak».

Eta hizkuntzek berez lotura bat dutenez sorburu duten kulturarekin, Moskuko Estatu Unibertsitateko euskara ikasle horiek badute bestelako euskal osagai batzuen berri ere: kuadrillak, bertsoak eta abar. Olga Kalita Euskal Herrira bidaiatzeko gogoz dago, «benetan nolakoa den ikusteko, ez filmetan bakarrik, filmak fikzio baitira betiere». Azkargortak musika ere irakatsi die, tradizionala zein modernoa. «Euskal Herriko jendeak grina handia du bere kultura sustatzeko»; hala uste du Kalitak, eta harrigarria egin zitzaion ikustea euskaraz ere badela reggaeton kantarik.

Lotura eusko-kaukasoarra

Svetlana Mamilovak Kaukason ditu sustraiak, Errusia hegoaldean, eta Errusiako hiriburuan euskara ikasten dihardutenetako bat da. Sortzez, Inguxetiako Errepublikakoa da, eta inguxera izan zuen etxeko hizkuntza. Mamilovaren ustez, «bai nire lurreko jendea eta bai Euskal Herrikoa mendialdeko jendea da, jende ausarta».

Bada teoria bat dioena Kaukasoko zenbait hizkuntza euskararekin ahaidetuta daudela, hala nola armeniera eta georgiera. Horrelako teoriek ez dute aldeztaile askorik gaur egun, baina ibili izan dira hizkuntza bion sustrai eta jatorri komunen bila, baina ez dute lortu arrakasta handirik. Mamilovak badu nolabaiteko interes bat ustezko lotura horretan, baina antzekotasun banaka batzuk baino ez ditu aurkitu: hitzen bat edo beste, egituraren bat, eta hogeinaka kontatzeko sistema.

Azkargortak azaldu duenez, «horrelako teoria bat landu da Kaukasoko hizkuntza batzuek, besteak beste, ergatiboa dutelako, aditza esaldiaren amaieran jartzen dutelako eta zenbait egituratan ere bat egiten dutelako, baina horiek ez dira arrazoi nahikoa elkarren artean ahaidetasun bat ezartzeko». Nabarmendu du, halaber, horrelako teoriek «herri horien artean haurridetasunezko lotura politak» sortzen dituztela, nahiz eta ez duten aldeko froga nahikorik.