«Entzulerik gazteenak erakarri nahi ditugu»

Irrati libreen sorrerarekin jaio zen Nafarroa Behereko Irulegiko Irratia, duela 40 urte, eta Ipar Euskal Herriko euskalgintza inarrostea izan du jomuga hasieratik. Jojo Bidart da sorrera haren alde eta, ostean, irratiaren, kulturaren nahiz euskararen alde lanean ibili diren langileetako bat. Jada ez du irratian aktiboki parte hartzen, baina Irulegiko Irratiaren Elkarteko lehendakaria da. Elkarteak berak ere berrogeigarren urteurrena bete du iragan azaroan.

Irratiaren eta elkartearen 40 urteko ibilbidea omentzeko, Nafarroa Behereko 70 herritan sostengu egitasmoak egingo dituzte, hilaren 19an hasita. Gainera, irratian langile eta kolaboratzaile izandakoekin ere irratsaio bereziak egingo dituzte, eta irratia kalera aterako dute, lau hamarkadako bidean egin duten gisara: herritarrengandik gertu.

Irratiaren sorrerari buruz, Bidartek adierazi du 80ko hamarkadako gobernu sozialistak «haize berriak» ekarri zizkiola irratigintzaren alorrari; hain zuzen, sasoi hartako gobernu aldaketa hura profitatu zuten «Frantziako Estatuaren kudeaketaz haragoko irrati libreen zidorrera sartzeko». Xede argia zuten munduratu berri zen irrati «xume eta eder» hartako aitzindariek: «Iparraldeko euskarari arnasa eta bultzada ematea». Lau hamarkadaren ostean, oraindik helburu berari eusten dio Irulegiko Irratiak, baina urteek emandako eskarmentua «lagun» dute, Bidarten arabera: «Hutsetik abiatutako irratiak, egun, zazpi langile ditu, eta laguntzaile sare zinez errotu bat ehundu dugu».

Urteen poderioak iturri berrietatik edateko modua eman die. Irratiak, gaur-gaurkoz, hiru jatorritatik jasotzen ditu laguntzak: heren bat Frantziako Kultura Ministeriotik; beste bat Euskararen Erakunde Publikotik; eta azken herena herriko etxeetatik eta kolaboratzaileen ekarpenetatik. Azken horrek, Bidartek dioenez, «herritarren eta irratiaren arteko erlazioa egon badagoela» frogatzen du.

40 urteren ondoren, Irulegiko Irratiak «ahal bezain sendoen» eusten dio hastapeneko filosofiari: irrati eskaintza zabala eta parte hartzailea ematea. «Zerbait bada, herritarren komunikazio eta saretze instrumentua da», adierazi du Bidartek. Halaber, ahotan du saretze horren profesionalizazioa, baina, haren ustez, «irratiak ez ditu galdu biziki berezkoak dituen balioak, hots, hurbiltasuna eta konpromisoa».

Antxeta Irratiarekin, Gure Irratiarekin eta Xiberoko Botzarekin batera, Euskal Irratiak federazioa sortu izana ere hizpide du. Batasun hori «tokiko biziaren, euskararen eta herritarren aldeko apustua» izan zela adierazi du, eta datuak ditu eskutan: «Irulegiko Irratia gehien entzuten den katea da Nafarroa Beherean, 24.000 entzule ingururekin; Xiberoko Botza bigarrena da Zuberoan; Gure Irratia Lapurdin zentratua dago, eta bere toki propioa lortu du, eremu hori hain euskalduna izan ez arren, eta irratien arteko konkurrentzia handia izan arren».

Orobat, irrati entzuleen profila ere aztertu dute, kalitatezko eskaintza ontzeko «ezinbestekoa» baita hartzailea ezagutzea, Bidarten hitzetan. Irulegiko Irratiak, haren ustez, bi motatako entzuleak ditu: euskaraz ulertzen eta mintzatzen direnak, batetik; euskara ulertzen dutenak baina komunikatzeko zailtasunak dituztenak, bestetik. «Irratiak biei ala biei herritik eta herrirako eskaintza ematea du xede», azaldu du.

Euskarri arteko jauzia

Teknologia berrien gorakadak euskarri nahiz formatu tradizionalen itxuraldaketa ekarri du. FMa bigarren mailara pasatu da, podcasten eta, funtsean, Interneten mesedetan. Irratiak, beraz, egokitzapen prozesu bati heldu behar izan dio, gaurkotasunaren araketan. «Langileak, egungo korronteetara doitzeko, formatu egin dira», adierazi du Bidartek. Webgunea eta sareko audio eskaintza horren erakusle dira.

Etorkizunera so, kalitateari eustea eta entzulea ahal bezain hurbilen izaten segitzea dute helburu. Belaunaldi arteko zubi lanari ere erreparatzen diote: «Batez ere, entzule gazteenak erakarri nahi ditugu». Era berean, abian jarri duten teknologia berrien erabilera sendotzen jarraitzeko asmoz dabiltza; «sakelakoaren eremua konkistatu behar dugu».