Jakina da artoa dela taloa egiteko osagai nagusia. Hala ere, artoaren erabilera tradizionalaz harago, produktu horrek berrikuntzarako aukera ugari eskaintzen ditu. Horixe erakutsi dute, hain zuzen ere, Ekotaloko Julen Altzelaik, Zeraingo (Gipuzkoa) Mendarte baserriko Iñaki Intxaustik eta Osoa sukalde egitasmoko Ane Otegi sukaldariak, Plazako artaburuak izeneko proiektuan. Arto bulgur berrian jarri nahi izan dute arreta oraingoan. «Artoak baduelako oraindik zeresan handia, eta ez bakarrik taloan. Produktu berri hori xehatze eta txikitze prozesu jakin baten ondorioa da, eta Goierrin ekoizten da, besteak beste», zehaztu dute Ekotaloko kideek.
Artoarekin zerikusia duen erakustaldi berezi bat prestatu zuten hirurek herenegun, Ordiziako (Gipuzkoa) azokan. Intxaustik ekoitzitako artobeltzarekin eta Altzelaik egindako arto bulgurrarekin errezeta berezi bat prestatu zuen Otegik. Arto bulgurrarekin prestatutako plater bat kozinatu zuen, risottoaren modukoa. Horretarako, Beñat Telleriaren gazta urdina eta Intxaustiren barazkiak ere erabili zituen Otegik. Osagai guztiekin pakete bat egin eta salgai izango dutela aurreratu zuten hirurek.
Bulgurrak, aukera asko
Ameriketatik iritsi zenetik, artoa mugarri izan da Euskal Herriko elikaduran; ordutik, taloa bihurtu da ikur. «Gaur egun ez da horrenbeste kontsumitzen, baina onura paregabeak ditu; glutenik gabeko laborea energetikoa da oso, zuntz ugarikoa, eta gantz saturaturik gabekoa. Hain da moldakorra, ezen errezeta gazi eta gozoetan erabil baitezakegu», zehaztu du Ekotaloko kideak.
Egosi ondoren lehortutako eta txikitutako garia da bulgurra. Oso erabilia da Magrebeko eta Ekialde Hurbileko sukaldaritzan. Bulgurra egiteko, hainbat gari mota erabiltzen dituzte. Modu tradizionalean prestatu nahi izanez gero, kazola sakon batean sartu behar dira gari aleak; egosi bitartean, koilararekin mugitu behar izaten dira ale horiek.
Egosi ondoren lehortutako eta txikitutako garia da bulgurra. Oso erabilia da Magrebeko eta Ekialde Hurbileko sukaldaritzan. Bulgurra egiteko, hainbat gari mota erabiltzen dituzte.
Egosketa prozesua luzea da. Su bizian eduki behar izaten dira hasieran, eta poliki-poliki apaldu behar izaten da suaren potentzia. Gari aleak egosita daudenean, eguzkitan uzten dira lehortzen, lau egunez. Lehortze lanak egin ondoren, gari aleak birrindu behar dira; irregularrak izango dira horiek. Behin aleak zatituta, berriro egin behar da lehortze prozesua, zatitxo txikitan hobeto sikatzen baitira aleak. Egun batzuk eguzkitan pasatu eta gero, hiru bulgur mota lortzen dira: lodia, fina eta oso fina.
Bulgurra «oso osagai aldakorra» da, eta errezeta askotan erabil daiteke: bulgur eta barazki entsalada egin daiteke, bulgur bolatxoak eta barazkiak, piperren edo tomateen betegarri moduan ere aprobetxatu daiteke...
