Bitaminak, ezinbestekoak

Funtzio erregulatzailea dute bitaminek, hau da, beste mantenugaien (proteinen, karbohidratoen eta gantzen) funtzionamendu aproposa ziurtatzen dute.

Bitaminak neurri egokian lortzeko, oso garrantsitzua da dieta orekatua eta askotarikoa egitea. Dieta desorekatuak egiten badira, bitaminen beharrak ez dira lortuko, eta horrek eragin desatsegina du gorputzak bete behar dituen funtzioetan; batez ere,eragin desegokia izango du metabolismoan.

Bi multzotan banatzen dira bitaminak: uretan urtzen direnak eta koipeetan urtzen direnak.

Uretan urtzen direnak:C bitaminaeta B taldeko guztiak

C bitaminaedo azido askorbikoa

•Funtzioen artean, metabolismoko hainbat erreakzio erregulatzen du, esaterako, erradikal askeen eraginetik babesten du gorputza. Besteak beste, alzheimer eta arterioesklerosi gaixotasunetatik ere babesten du, hortz eta hortzoien garapenean parte hartzen du, baita zaurien orbaintze-prozesuan eta kolagenoaren eraketan ere, eta bihotzeko gaixotasunetatik, anemia eta ahuleziatik ere babesten du.

•Iturria: nagusiki frutak eta barazkiak dira: laranja, limoia, pomeloa, kiwia eta marrubia; besteek baino bitamina C gehiago dute.

•Beharrak: pertsona heldu batek 50-60 mg behar ditu eguneko.

B1 Bitamina edo tiamina

•Funtzioak: nerbio-bulkadetan funtsezko zeregina betetzen du,eta hazkunde egokia ziurtatzeko oinarrizkoa da; giharren ahulezia, gutxiegitasun kardiakoa eta kalte gastrointestinaletik salbuesten du.

•Beharrak: 1,2-1,8 mg egunean.

•Iturria: Zereal, barazki eta lekale ugari ditu.

B2 bitamina edo erriboflabina

•Funtzioak: karbohidrato, lipido eta proteinen bide metaboliko aproposa lortzeko beharrezkoa da; gainera, azalen eta mukosen mantenurako beharrezkoa da, hala nola amenia, ahoko ultzerak eta azaleko lehortasunari aurre egiten dio, eta begiko kornea oxigenatzeko eginkizun garrantzitsua betetzen du.

•Iturria: legamietan, esnean, arrainetan, arrautzetan, esnekietan, haragian eta barazki berdetan aurkitzen da batezere.

•Beharrak: egunero 1,1-1,4 mg bitartean hartu behar da.

B3 bitamina, niazinaedo PP bitamina

•Funtzioa: metabolismoan zeregin garrantzitsua betetzendu. Zenbait hormona esteroideen sintesian parte hartzen du, eta larruazala, nerbiosistema eta digestio aparatuaren funtzionamenduan parte hartzen du.

•Iturria: legamietan, onddoetan, frutan, lekaleetan, esnean, okelan eta gibelean.

•Beharrak 14-16 mg helduengan.

B5 bitamina edoazido pantotenikoa

•Funtzioak: prozesu metabolikoetan garrantzi handia du.

•Janari-iturriak: janari ugaritan dago, besteak beste, arrautzetan, okelan, zerealetan, esnean.

•Beharrak: 6 mg helduengan.

B6 bitamina edo piridoxina

•Funtzioak: karbohidratoen, proteinen eta koipeen sintesian parte hartzen du. Azaleko gaitzak, anemia eta nerbioetako arazoetatik salbuesten du.

•Iturria: leketan, patatetan, garian, haragian eta zerealetan aurki ditzakegu. Janai izoztuek eta kontserbatuek haren edukia jaisten dute %45.

•Beharrak: pertsona nagusi batek 1.6 g behar du.

B8 bitamina, biotina, H bitamina

•Funtzioa: makronutrienten sintesian parte hartzen dute; halaber, nerbio sistema erregulatzen du eta muskuluetako minari eta azaleko arazoei aurre egiten laguntzen du.

•Iturria: esnea eta esnekietan dago, okela eta legamietan ugaria da.

•Beharrak: egunean 200-300 mikrogramo.

B9 bitamina edo azido folikoa

•Iturria: espinaketan, frutan, azenarioetan, gibelean, okelean eta arrainetan ugaria da.

•Funtzioa: Funtsezkoa da nerbio sistemen funtzionamenduan. Odola sortzen parte hartzen du; beraz, beharrezkoa da anemiatiksalbuesteko. Zelulen zatiketan oso garrantzitsua da; beraz, haurtzaroan eta haurdunaldian ezinbestekoa da.

B12 bitamina edo kobalamina

•Funtzioak: Odol zelulak sortzeko prozesuan parte hartzen du; proteina eta azido nukleikoen metabolismoan parte hartzen du. Nerbio-sistemaren funtzionamendurako funtsezkoa da nerbio zelulen egitura gordetzen baitu.

•Iturria: okelan, arrainetan, esnean, arrautzetan eta gibelean ugaria da.

Koipeetan urtzen direnak: A, D, Eeta K bitaminak

A bitamina

•Funtzioak: ikusmena, larruazala eta mukosak behar bezala mantentzea da bere funtzioa. Immunitate sistemarako beharrezkoa da, globulu zurien eta gorrien garapenean parte hartzen baitu, eta hazkuntza hormona ere erregulatzen du.

•Iturriak: batez ere, arrainen gibelean, esnekietan eta arrautzetan dago. A bitaminaren aitzindari izan daitezkeen karotenoideak azenarioan, kalabazan, tomatean eta espinaketan daude.

•Beharrak: Egunean 800-1.000 mg behar ditugu, gabeziarik ez izateko.

D bitamina

•Iturria: esneak, arrautzek eta arrain urdinek ugari dute. Lortzeko beste bide bat, landareek duten probitamina hartuz, eguzkiko izpi ultramoreen eraginez, D bitamina bihurtzen da.

•Beharrak: egunean 5 mg.

•Funtzioa: nagusia kaltzioa eta fosforoaren heste xurgapena erraztean datza, eta hortzetan eta hezurretan kaltzioaren pilaketa eragiten du.

K bitamina

•Funtzioa: gatzapen-substantziak sorraraztea da bitamina honen egitekoa.

•Beharrak: 60-80 mg / eguneko.

•Iturria: Ezaugarri nagusia bitamina honen premien %50 hesteetako bakterio onuragarriak sortzea da. Beste erdia arrautza, gazta, gibela eta barazkiak dira.

E bitamina

•Funtzioa: bere anti-oxidatzaile funtzioagatik, zahartzearen aurka eragiten du, eta anemia eta gaitz neuro muskularretatik salbuesten du.

•Iturria: Landareetan dago batez ere: hazietan, fruitu lehorretan, garagardo-legamian, landare-olioetan, baita arrautz gorringoan ere.

•Beharrak: 15 mg eguneko, pertsona helduengan.