«Askatasunaren oihua da 'boza free', amesten dugun garaipenarena»

Xabi Yaniz musikariak (Oñati, Gipuzkoa, 1970) Mila Modu izeneko proiektua jarri du martxan. Boza free abestia grabatu du zenbait kolaboratzailerekin batera; esaterako, Oñatiko Larraña etxean dauden etorkinetako batzuekin, horien artean Landry Gbamelerekin (Boli Kosta, 1987); urriaz geroztik dago bertan, eta asilo eskatzailea da. Bolikostarrak Boza free abestiaren bideoklipean parte hartu du; besteak beste, kantak Europaraino egin beharreko bidea du oinarri, baita bide horretan sortzen diren sentimenduak ere.

Mila Modu proiektua abiatu berri duzue. Zertan oinarritzen da?

XABI YANIZ: Mila Modu proiektua barruan ditugun kezka musikalak azaltzeko era bat da. Ez da proiektu itxia, eta helburua da kolaborazio bidez proiektua aberastea. Gainera, proiektua ez da soilik musikan oinarritzen. Lehen kolaborazioa egin dugu, Boza free abestia grabatuta. Uste dugu abestiak proiektuaren parte izan behar duela, bertan kontatzen dena galdu ez dadin.

Larraña etxeko zenbait etorkinekin batera grabatu duzue abestia. Nolakoa izan da esperientzia?

LANDRY GBAMELE: Nik abestiaren bideoklipean parte hartu dut. Esperientzia gogorra izan da, baina gustatu zait. Izan ere, itsasora joan ginen bideoklipa grabatzera, eta gogorra izan zen hura berriz ikustea. Itsasoa ikustearekin batera, oroitzapenak etorri zitzaizkidan burura; hura gurutzatzeko egin genuen bidea. Pena ere sentitu nuen, hainbat pertsona baitaude itsasoa ezin gurutzatu. Gainera, hainbat dira bertan hiltzen direnak ere.

X.Y.: Guk ez genekien nolakoa izango zen haien lehen erreakzioa itsasoa ikustean. Oroitzapenak gogoratzea gogorra izan zen haientzat,baina, egunak aurrera egin ahala, egoera hobetu egin zen.

Elkarrengandik ikasteko aukera ere izango zenuten.

X.Y.: Bai, denbora gehiago pasatu dugu hitz egiten entseatzen baino. Haien esperientziak ezagutu ditugu, bizi izan duten guztia, eta elkarrengandik ikasi dugu. Kolaborazioa egiteko proposamena egin genien, eta horrela ekin genion bideari. Musikaren bidez saiatu gara jendearengana iristen; finean, musika gauza guztietarako erabil daitekeen hizkuntza da.

L.G.: Musika garrantzitsua da. Esaterako, Marokon geundenean musika entzuten genuen amore ez emateko eta aurrera jarraitzeko.

Eta zer mezu helarazi nahi izan duzue abestiarekin?

X.Y.: Abestiaren hitzekin argazki ezberdinak irudikatu nahi izan ditugu; hain zuzen ere, Mediterraneoa gurutzatzean etorkinek bizi dituzten zenbait egoera. Musika emozio batzuen bilaketa da, eta uste dut kantu honen hitzekin emozio horiek transmititzea lortu dugula. Momentu batean gelditu eta haiek bizi dutenaz pentsatu behar da. Haientzat ere gogorra da bizitakoa; gainera, atzera baino gehiago, aurrera begiratzeko joera dute.

L.G.: Gogorra da, baina jendeak jakin behar du zer den etorkinok bizi duguna. Horretarako, abestia ondo dago, ditugun arazoez jabetzeko.

Zaila izan al da abestia eta bideoklipa grabatzea?

L.G.: Hasieran ez genuen abestia grabatu nahi. Gogorra da bertan kontatzen dena. Bideoklipa grabatzean ere oroitzapenak genituen buruan. Marokotik egindako bidea gogoratzen genuen itsasora begiratzean. Europara iritsi ahal izateko egin beharreko bidea gogorra eta zaila da. Mendietan ezkutatu beharra dago poliziek ez harrapatzeko. Gaur izango balitz bezala gogoratzen ditut momentu haiek.

Bidearen amaieran, ordea, bada itxaropenik. Orduan oihukatzen al da boza free?

X.Y.: Boza free oihu unibertsala da, garaipenarena eta askatasunarena. Niretzako kontzeptu ezezaguna zen, baina etortzen diren etorkinek ezagutzen dute. Europako kostaldera iristen direnean oihukatzen dute. Hori guztia islatu nahi izan dugu abestian. Gogorra izan arren, itxaropena ere adierazten dute kantuaren hitzek. Helmugara iristearen itxaropena da.

L.G.: Bai. Askatasunaren oihua da boza free, amesten dugun garaipenarena. Etorkin batek hesia edo itsasoa igarotzen duenean oihukatzen da. Betidanik amestu izan duguna lortzean oihukatzen dugu. Marokok kartzela bat dirudi, eta bertatik irtetea lortzen dugunean aske garela diogu.

Bide horretan, Oñatin zaudete orain. Zer moduz?

L.G.: Herriko jendeak asko lagundu digu, eta zenbait ekintzatan ere parte hartu dugu. Pozik gaude; etxe bat dugu, eta ondo jaten dugu. Bilbon egon ginen lehenago, baina hemen lasaiago gaude.