Dnieperko presa estrategiko bat txikitzea egotzi diote elkarri Ukrainak eta Errusiak

Ukraina hegoaldeko zentral hidroelektriko bateko presari lehergailuekin eraso egitea eta hura suntsitzea egotzi diote elkarri Kievek eta Kremlinek. Nova Kakhovkan hirian dago presa, Dnieper ibaiaren ertzean, Errusiak partzialki okupatutako Kherson eskualdean, eta, Moskuk han ezarritako alkatearen arabera, «kontrolik gabe» ari da husten. Alarma egoera ezarri dute Nova Kakhovkan.

Kokaguneagatik, garrantzi estrategikoa du presa horrek. Ukrainako agintariek sare sozialetan zabaldutako bideo eta argazkietan, ikusten da herri batzuk urpean geratzen ari direla. Volodimir Zelenski Ukrainako presidenteak premiazko bilera batera deitu du Segurtasunerako eta Defentsarako Kontseilu Nazionala, eta buruzagiak berak ondoren azaldu du erabaki dutela arriskuan dauden eremuetatik herritarrak ebakuatzea, eta edateko ura eramatea presako uraz hornitzen ziren herrietara eta hirietara. Ukrgidrenergo konpainiak kudeatzen du zentral hidroelektrikoa, eta jakinarazi du lau bat egun beharko direla emaria egonkortzeko.

Zelenskik «ekintza terrorista bat» egitea leporatu dio Moskuri, eta Kremlinek erantzun dio gertatutakoa Ukrainaren «sabotaje ekintza bat» izan dela. Europar Kontseiluko presidente Charles Michelek esan du azpiegitura zibilak suntsitzea «gerra krimen bat» dela, eta, Europako Batzordearen diplomaziako bozeramailearen ustez, «inoiz ez bezala» estutu du gerra Errusiak. NATO Ipar Atlantikoko Itunaren Erakundeko idazkari nagusi Jens Stoltenbergek, berriz, salatu du Errusiak Europako bakea «suntsitu» duela. «Nova Kakhovkako presa eraistea ekintza ankerra izan da. Eraso horrek erakusten du nolako basakeria egiten ari den Errusia Ukrainan», erantsi du, Bratislavan egiten ari diren Bukarest Bederatzi goi bileran.

TASSek jaso duenez, Errusiak Nova Kakhovkan ezarritako alkateak adierazi du han 02:00ak zirenean gertatu dela erasoa, zentraleko 28 balbuletatik 11 suntsitu dituztela, eta presa berriro eraiki beharko dutela —1950eko hamarkadakoa zen, Sobietar Batasunaren garaikoa—. Gaineratu du Moskuk 2014an anexionatutako Krimeako penintsularen ur hornidurari eragin diezaiokeela gertatutakoak. Hain zuzen, hori bera azpimarratu du Andrii Yermak Zelenskiren kabineteburuak, sare sozialetan idatzitako mezu batean. «Errusiarrak izango dira erantzuleak Krimean eta Kherson hegoaldean edateko urik gabe geratzen badira, baita herri batzuk eta biosfera hondatzen badira ere». Bada, Ukrainako presidentetzaren arabera, presa suntsitzearen ondorioz gutxienez 150 tona motor olio isuri dira Dnieper ibaian behera, eta hirurehun tona baino gehiagoko jarioa izateko arriskuaz ohartarazi du.

Hain justu, presa guztiz hondatzeak zer kalte eragingo lituzkeen aztertu zuen Suediako etxe batek joan den urrian, simulazio bat eginez, eta ondorioztatu zuen inpaktu ekologikoa oso handia izango zela, eta Kherson hirian bost bat metro igoko zela ura. Presatik 60 bat kilometrora dago, ipar-mendebaldera, eta, hain zuzen, han itsasoratzen da Dnieper ibaia, Itsaso Beltzean. Ukrainako zenbait adituk tokiko hedabideetan nabarmendu dutenez, gainera, nekazaritza lurrei ere eragingo die presaren hausturak.

Hau da Suediako enpresa batek egindako simulazioa:

Leku estrategiko batean dago presa. Dnieper ibaiak herrialdea zeharkatzen du iparraldetik hegoaldera, eta eremu horretan, hain justu, Errusiak ekialdeko ibarra du kontrolpean, eta Ukrainak, mendebaldekoa. Iazko otsailean Errusiak Ukrainako inbasioa hasi zuenetik, borrokak ohikoak izan dira han, eta, horrenbestez, jende askok alde egin du. Ukrainako agintariek gaur ohartarazi dutenez, 16.000 bat lagun segituan ebakuatu beharko lituzkete. Zehazki, Euskal Herrian 14:00ak zirenerako, Ukrainako Estatuko Larrialdietako Zerbitzuko langileek 1.300 pertsona inguru ebakuatuak zituzten uholdeak izan diren eremuetatik. Nova Kakhovkako alkateak Errusiako Lehen Kanala telebista publikoari jakinarazi dionez, bederatziehun bat zibil ebakuatu dituzte presatik gertu dauden hiru herritatik —ez ditu zehaztu zein herri diren—, eta «baliabide guztiak» ezarri dituzte zibilentzat.Horren guztiaren harira, Nikopol hiriko agintariek jakinarazi dute orduko 15 zentimetro ari dela jaisten ura. Presatik 80 bat kilometro iparraldera dago, Dnieperren mendebaldeko ibarrean.

Inbasioa hasi zenetik, Kieveko buruzagiek behin baino gehiagotan ohartarazi dute Moskuko indarrek presa txikitu zezaketela. Errusiak du instalazioaren kontrola, eta Zelenskik iazko urrian esan zion nazioarteari eskatu ziezaiola Kremlini ez zezala halakorik egin, ohartarazita horrek «ondorio katastrofikoak» eragingo lituzkeela inguruan. Ukrainako presidenteak azpimarratu zuen, orduan, Errusiak lehergaiak jarri zituela presan.

Zaporizhian, «berehalako arriskurik» ez

Aintzat hartu behar da Zaporizhiako zentral nuklearra, Europako handiena, Dnieper ibaiaren ibarrean dagoela, txikitutako zentral hidroelektrikotik 50 bat kilometro iparraldera. Hura kudeatzen duenak, Energoatom Ukrainako enpresa publikoak, ohartarazi du gertatutakoak «ondorio negatiboak» eduki ditzakeela instalazioarentzat, baina egoera «kontrolpean» dagoela. Zentralaren hozte urmaelaren ur mailari eragin diezaioke gertatu denak —horrek hozten ditu erreaktoreak—, baina Energoatomek esan du beteta jarraitzen duela. Zentral hidroelektrikoaren ura beharrezkoa da Zaporizhiak energia jaso dezan turbinen kondentsadoreentzat eta segurtasun sistementzat. Inbasioaren ia hasieratik Errusiaren menpe dago instalazioa, nahiz eta langileak ukrainarrak diren. IAEA Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziak nabarmendu du, txio batean, «berehalako arriskurik» ez duela zentral nuklearraren segurtasunak, baina ohartarazi urmaelaren ur maila bost zentimetro jaisten ari zela orduro.

Adierazi du han lanean ari diren agentziako teknikariak gertutik ari direla aztertzen zer gertatzen ari den. Azken hilabeteetan, eskatzen ari dira zentralaren inguruan segurtasun eremu bat sortzeko. Instalazioaren bueltan bonbardaketak gertatu ohi dira, eta Errusiak eta Ukrainak elkarri egozten dizkiote.

Bestalde, Zelenskiren aholkulari Mikhailo Podoliakek adierazi du Errusiak presa txikitu duela,hartara «gaindiezinak izan daitezkeen oztopoak» jartzeko Ukrainako indarrak «ematen ari diren aurrerapausoei». Nolanahi ere, Ukrainako buruzagitza militarrak nabarmendu du aurreikusiak zituztela «gertatutakoaren moduko ekintzak», eta gaurkoak ez lituzkeela «aurrerapausoak» eragotzi beharko. Kieveko buruzagiek esan dute, azken egunetan, prest daudela urte hasieratik iragartzen ari diren kontraerasorako. Errusiak atzo iragarri zuen Kieven «erasoaldi handi bat» zapuztu zuela. Ukrainak, baina, ukatu egiten du, eta propaganda zabaltzea egozten dio Kremlini.

>Ikusi gehiago: Errusiak adierazi du Ukrainaren «erasoaldi handi bat» zapuztu duela

CIAk bazuen Nord Stream lehertzeko Ukrainaren plan baten berri

Nord Stream 1 eta 2 gasbideak joan den irailean leherrarazi baino hiru hilabete lehenago, Ukrainako armadak hobi horiei eraso egiteko zuen plan baten berri bazekien CIA Ameriketako Estatu Batuetako Inteligentzia Agentzia Zentralak, The Washington Post egunkariak gaur kaleratutako albistearen arabera.

Iazko ekainean, Washingtonek «gertuko aliatu baten» bitartez jakin zuen Ukrainako operazio berezietako indarretako sei pertsonak osatutako talde batek Errusia eta Alemaniaren arteko gasbideei kalte egiteko asmoa zuela, «zuzenean» Ukrainako indar armatuen komandantearen menpe zeuden urpekari talde txiki bat erabilita.

Planari buruzko xehetasunak Europako informazio zerbitzu batek jaso zituen, eta CIAri jakinarazi zion gero, The Washington Post-ek jasotakoaren arabera. Orain arte kaleratutako «froga espezifikoena» da hura, Ukrainako Gobernua Itsaso Baltikoan gertatutakoarekin lotu dezakeena; bai Kremlinek bai Mendebaldeak Europako energia azpiegituraren aurkako «sabotaje ekintza arriskutsutzat» jo zuten.