Musika, dantza, bertsoak, rapa... eta oihu bat; behin eta berriz errepikatua: «Azterketak euskaraz!». Seaskako ikasle, irakasle eta gurasoek protesta egin dute Bordelen (Okzitania), brebetako eta baxoko azterketak beren hizkuntzan egiteko eskubidea aldarrikatzeko. Errektoretzaren bulegoetatik abiatu, eta giza eskubideen plazaraino joan dira, harrabots handia eginez. «Bordelen bildu gara Anne Bisagni-Faure errektoreari eta Pap Ndiaye ministroari errateko hizkuntza eskubideak giza eskubideak direla», adierazi du Peio Jorajuria Seaskako lehendakariak. «Eskubide horiek errespetatuak izan arte borrokatzeko prest gara».
EEPko ordezkariak eta Ipar Euskal Herriko parlamentariak irailean bildu ziren Frantziako Hezkuntza Ministerioko ordezkariekin, Parisen. Brebetako zientzietako proba euskaraz egiteko aukera aipatu zuten, eta ministerioko ordezkariek erran zieten «arrazoizko epeetan» erantzunen zutela. Baina, ordutik, isilik diraute. Baxoaren gaia ez zuten aipatu ere egin. «Zer demokrazia da gure haurrei gure hizkuntzan mintzatzea eta idaztea debekatzen diena?», galdetu du Jorajuriak. «Zer sinesgarritasun dute Frantziako agintariek mundu zabalean lezioak emateko, beren meneko lurretan haurren eskubideak gisa horretan zangopilatzen dituztelarik?».
2017ra arte brebeta osoki euskaraz pasatzen zuten Seaskako ikasleek, eta baxoan bi ikasgaitako azterketa euskaraz egiteko aukera zuten: Historia-Geografia eta Matematikak. Gaur egun, brebetako zientzietako proba frantsesez egitera behartuak dira, eta baxoko azterketetan ez dago deus euskaraz. Azken urteetan, desobedientziara jo izan dute kolegioetako ikasleek, eta, aurten ere, 260 ikaslek brebeta osorik euskaraz eginen dute, Jorajuriak erran duenez. Baxoko azterketara 135 ikasle aurkeztuko dira, baina probak duen garrantziagatik, ez dute aurreikusi desobedientzia ekintzarik egitea.
Jorajuriak Frantziako Hezkuntza ministroari dei egin dio Bordeletik: «Gogoetarako epea aspaldi bururatu zen. Azterketen egunak finkatuak direlarik, ezinbestekoa da erabakiak hartzea eta azterketak euskaraz izatea». Mezu bera errepikatu dute ikasleek ere: «Azterketak euskaraz nahi ditugu. Eta ez hurrengo urtean: orain! Zuen botere ustel horrek gure geroa baldintzatzen du», salatu dute. «Ez dugu amore emango. Ez dugu borroka utziko nahi duguna lortu arte. Euskal Herrian azterketak euskaraz egitea debekatzen badiguzue, zuen demokrazia zerri askara botako dugu. Ez gara geldituko justizia egin arte eta azterketak euskaraz izan arte!»
Askotariko babesa
Hogei bat autobusetan joan dira Seaskako kideak Bordelera, baina Akitania Berria eskualdeko hiriburuan bizi diren euskal jatorriko zenbait herritar ere joan dira babesa erakustera. Horien artean, Pierre Hurmic Bordeleko auzapeza bera. Donapaleun (Nafarroa Beherea) sortua dela erran du, eta, euskaraz mintzo ez bada ere, haren aitortzearen aldekoa dela. Azterketak euskaraz ikasteko eskubidea giza eskubideekin lotu du, eta babesa agertu die ikasleei. «Espero dut errektoretzak zuen eskaera onartuko duela. Atxiki ezazue».
Paul Bilbao Kontseiluko idazkari nagusia eta Agurne Gaubeka Erauskin Hizkuntz Eskubideen Behatokiko zuzendariak ere parte hartu dute mobilizazioan. «Hemen gaude XXI. mendean ikasleei ez zaielako modurik ematen azterketak berezko hizkuntzan egiteko», esplikatu du Bilbaok. «Ikaskuntza prozesua euskaraz egin ostean, jakintzak ezin dituzte ikasi duten hizkuntzan egiaztatu. Erabat antidemokratikoa iruditzen zaigu».
Azkenik, Mathieu Berge Akitania Berria eskualdeko hautetsiakerran du ikasleen «aldarrikapen zilegiak» babesten dituela. Brebeta osoki euskaraz egitea beharrezkotzat jo du, eta baxoari dagokionez Seaskak, EEPk eta Bordeleko errektoretzak izenpetutako hitzarmena errespetatzeko eskatu du, «gutxienez». Ahozko Handian ikasgai batzuk euskaraz egiteko aukera aipatzen da hartan. «Bada adostasun sozial bat. Tentsio hauek ez diote inori on egiten».
