«Erabat tolosar» sentitzen du bere burua Jose Ignacio Asensiok (Tolosa, Gipuzkoa, 1966), Gipuzkoako Ingurumen diputatu eta PSE-EEren Gipuzkoako idazkari nagusiak. Ekonomia ikasketak eginda, hainbat enpresa pribatutan aritu zen lanean urte luzez, Patxi Lopezek 2009an Euskotreneko zuzendari izateko deitu zion arte —2009tik 2013ra—. 2011tik 2016ra Tolosako Udalean zinegotzi izan zen, eta aldundian ari da lanean 2015etik. Irmo esan du arazo bat konpondu dutela Zubietako errauste planta eraikita.
Jose Ignacio Asensio Gipuzkoako Foru Aldundiko Ingurumen eta Obra Hidraulikoen diputatu eta Gipuzkoako PSE-EEko idazkari nagusia. Hasteko, egokia al da deskribapen hori?
Bai… Ni aspaldi hasi nintzen politikan, alderdi sozialistan: duela 30 urte gutxienez. Familiatik jaso dut kultura hori. Errepublika eta gerra garaian arazo larriak izan zituen aitonak; gure aita, berriz, klandestinitatean ibili zen, eta alderdi sozialistako zinegotzia izan zen gero. Etxean betidanik ikusi izan dut konpromiso politiko hori. Unibertsitate garaian eman nituen lehen pausoak, PSE-EEko alderdikidea nintzela, 1980ko hamarkadaren hasieran, Gesto por la Paz taldean [Bakearen Aldeko Koordinakundea].
Tolosarra, 1966an jaioa, Bazterra bigarren abizena duena, bi umeren aita… Zer gehiago da garrantzitsua edo ezinbestekoa zure azalpenean?
1969an, frankismo garaian, Tolosako Laskorain ikastolan sartu ninduten gurasoek, 3 urterekin; datu hori ere garrantzitsua da, batzuek batzuetan zalantzan jartzen dutelako sozialisten konpromisoa. Bost anai-arreba gara gu: lau anaia, eta gazteena arreba. Ikastolara joan ginen denok. Erabat tolosarra naiz, Tolosan bizi naiz, eta ez daukat bestelako asmorik.
Nolako haurtzaroa izan zenuen?
Oroitzapen politak dauzkat. Kirol asko egiten nuen garai hartan; 12-15 urterekin atletismoa egiten nuen Berazubin, eta oso polita zen egunerokoa. Garai hartako lagun asko mantendu ditut, gehienak.
Etxean jaso al zenuen euskara?
Ama euskalduna da, Irurako baserri batean jaioa eta bizi izandakoa; Gipuzkoakoa da amaren aldeko familia guztia. Umetan askotan joaten ginen Irurara. Nire aita, berriz, Asensio-Artola zen; aitona, bizkaitarra, Arrigorriagan jaioa, eta amona, Etxarri Aranatzetik [Nafarroa] etorria, baina Tolosara ezkondu ziren, eta Tolosan jaio zen nire aita. Ama euskalduna izanda ere, aita 1935ean jaio zen, gerra garaian, eta gure aitonak urteak pasatu zituen kartzelan; euskalduna izanda ere, prebentzioz-edo, amonak seme-alabei ez zien irakatsi euskara.
Politikari, zergatik? Eta politikan nola aukeratzen dira koloreak?
Ni ez naiz izan politikaria betidanik; ez naiz sartu politikan galtzamotzekin, eta ez naiz ari hori kritikatzen. Garai zailak bizi izan ditugu, eta meritu handia izan dute aurrerapausoak eman izan dituztenek. Ni betidanik identifikatuta egon izan naiz politikoki, bai ikastolan, bai unibertsitatean, bai herrian… Familia sozialista zen, eta ni neu ere bai, konbentzimenduz.
Ekonomia ikasketak egin zenituen, eta pare bat master. Norbega, Jaso, Astesa, Eguzki… hainbat enpresa igaro zenituen gero. Zer izan nahi zenuen handitan?
Oraindik ez dut erabaki… Konpromisoa hor egoten da beti, eta aukerak sortu egiten dira, nahiz eta beti ez dudan baiezkoa eman izan. Nik hasieran ez nuen izan nahi politikari profesionala, kudeatzaile publikoa edo PSE-EEko idazkari nagusia. Aukera horiek sortu egin zaizkit bidean; horregatik diot hartutako konpromisoa dela garrantzitsuena. Ni erabat markatu nau terrorismoak, gertutik ikusi dudalako nire ondoko lagunek eta alderdikideek nola sufritu duten.
2013tik 2015era Sapa Placencia enpresan aritu zinen lanean, armagintza sektorean, negozioaren garapenaren arduradun gisa. Gerran daude Errusia eta Ukraina, eta Araba, Bizkai eta Gipuzkoan barne produktu gordinaren %18 inguru da armagintza sektorekoa. Zer iritzi duzu?
Ukrainak inbasio bat sufritu du, eta inbasio bati armekin egin behar zaio aurre. Bestela, zer bidaliko diogu Ukrainari? Armak behar ditu. Espainia, AEBak, Alemania… herrialde asko ari dira armak bidaltzen Ukrainaren defentsarako. Ikusi dugu Errusiako armadak, [Vladimir] Putinen aginduz, zer egin duen. Egoera honetan, herritarrak defendatzeko, zoritxarrez, ezinbestekoa da armak erabiltzea. Ni ados nago Ukrainari laguntzeko armak bidaltzearekin. Armak ez dira egiten beste herrialde batzuk inbaditzeko bakarrik, baita defentsarako ere.
Pauso bat atzera emanda, 2011n sartu zinen udal politikagintzan, Tolosako PSE-EEren zinegotzi kargua hartuta. Desberdina da udaleko lana eta aldundikoa?
Udal zinegotzi izatea da politikan dagoen eskolarik garrantzitsuena, baina, aldundiko lanarekin alderatuta, ez da hain desberdina. Oso garrantzitsua da herritarrekiko gertutasun hori, nahiz eta une jakin batzuetan eskumenak norberarenak ez izan. Politikarien unibertsitatea da udaleko lana; gure kasuan, udal zinegotzi izandakoak dira sailburu gehienak.
Aldundia-ingurumena-hondakinak hirukoari helduta, 2017ko maiatzaren 10ean hasi zenituzten Zubietako errauste planta eraikitzeko lanak. Urtebete lehenago BERRIAri adierazi zenion ez zenuela ikusten hainbesteko kezkarik kalean. Iritzi berekoa zara bost urte geroago?
Arazo bat konpondu dugu. Agerian gelditu da batzuek ikusten zituzten arazoak ez zirela egia. Guk gardentasunez egin dugu bidea, nahiz eta oposizio gogorra izan genuen ezker abertzalearen inguruko talde batzuen aldetik: GuraSOS, Erraustegiaren Aurkako Mugimendua… Oposizio politiko hutsa zen; nik egunerokoan ez nuen ikusten kezka hori. Lehenengo legealdian, astero joaten nintzen Gipuzkoako Batzar Nagusietara azalpenak ematera. Duela urte eta erdi amaitu ziren erraustegiaren lanak, eta ordutik ia ez didate deitu ere egin. Kudeaketa aitzindaria da hondakinena.
EH Bilduk bere garaian bertan behera utzi zuen hondakinen inguruko plangintza, baina ez zuen aurkeztu beste aukerarik; hori da egin zuen hutsik handiena. Guk azpiegitura bat egin genuen, eta, horri esker, gaur egun etxeko hondakinentzat ez dugu erabiltzen zabortegirik, ekonomia zirkularra bultzatzen ari gara, deskarbonizazioaren bidean sartu gara… Duela zazpi urte kanpora bidaltzen genituen hondakinak, eta gaur egun geure kabuz egiten dugu kudeaketa guztia; lanpostu ugari sortu ditugu, dirua etxean gelditzen da, eta benetako industria sortu dugu.
Errausketaren Aurkako Mugimenduak salatu berri du Donostian errefusaren edukiontzietara botatzen diren hondakinen %97,7 «birziklagarriak» direla, baina erraustegira eramaten direla, erabaki politiko batengatik. Zer duzu esateko?
Egia da zenbait tokitan datuak hobetu daitezkeela, ez direlako homogeneoak, baina, banan-banan hartuta, toki guztietan hobetu dira birziklatze datuak. Donostian, kostaldean eta herri handietan etengabe aldatzen dira herritarrak, eta ez da erraza lanketa egitea. Helburua, hala ere, ez da hondakinak sailkatzea, horrek ez baitu ezertarako balio ondoren tratamendu hori egiteko azpiegiturarik ez badago. Lehen, Nafarroara, Frantziara, Bizkaira eta Kantabriara bidaltzen zituzten Gipuzkoako hondakinak, behin-behineko irtenbide moduan, baina horrek ez dauka zentzurik.
Urtebete falta da 2023ko udal eta foru hauteskundeetarako. Makineria guztia martxan daukazue jada?
Udazkenean hasiko gara hautagaiak aukeratzen. Hamalau hilabete falta dira hauteskundeetarako, eta erabaki asko hartu beharko ditugu oraindik. Putinen inbasioa ere hor dago, eta ikusi beharko dugu nola eragiten duen ekonomian eta eguneroko bizitzan.
Zu izango zara ahaldun nagusi izateko PSE-EEren hautagaia?
Ez dakit, baina gezurrik ez dizut esango: prest nago. Lehen aipatu dudan bezala, nik beti izan dut konpromisoa; batzuetan etxe barruan egin behar izaten da lan, eta lehen lerrora atera behar izaten da beste batzuetan. Gipuzkoan zortzi alkate dauzkagu, eta guztiei eutsi nahi diegu; eta, noski, aldundian ere bagaude.
EAJk 20 eserleku lortu zituen 2019an; EH Bilduk, 17; PSE-EEk, 9; Elkarrekin Podemosek, 4, eta PPk, 1. EAJren lehentasunezko bazkide izaten jarraitzea da PSE-EEren helburua?
PSE-EEren helburua da gipuzkoarren aniztasuna bermatzea. Ezberdinen arteko akordioak eta adostasunak behar ditugu, ezinbestekoa da hori, ikuspegi ezkertiar batetik aniztasuna lehenetsita. Adi ibili behar dugu eskuin muturreko alderdiekin, eta alderdi sozialista da horiei aurre egiteko alderdi bakarra.
Eibarren eta Irunen akordioak izan dira PSE-EEren eta EH Bilduren artean, eta Eneko Anduezak PSE-EEren idazkari nagusi kargua hartzearekin batera adierazi zuen ez ziola uko egingo EH Bildurekin akordio jakin batzuk egiteari. Zer iritzi duzu?
Erabat ados nago Eneko Anduezarekin. Gipuzkoan ia inork ez dauka gehiengo osorik, eta akordioak behar ditugu. Lehen indarra garen tokietan, gure ardura nagusia da gure programa aurrera ateratzea. Bakarrik ezin badugu, ados jarri beharra daukagu. EAJk Irunen eta Eibarren aukeratu zuen oposizioan egotea, eta zilegi da hori; horregatik, gure programa aurrera ateratzeko, beste alderdi batzuekin lortu dugu akordioa. Benetako arazoak konpontzea da gure egitekoa.
Apirilaren 10ean Korrikaren lekukoa eraman zenuen Donostian. Zure egunerokoan eta PSE-EEren barruan, zer harreman duzu euskararekin?
Gero eta handiagoa. Duela urte batzuk alderdi sozialistan desberdina zen egoera, baina gaur egun aldundian 25 bat kide izango gara, eta horietatik hogei euskaldunak gara. Aldundian euskaldunak gara PSE-EEko %80.
PSE-EEren barruan euskaraz egiten dituzue bilerak?
Denetik izaten da. Euskaraz ez dakien norbait badago, gaztelaniara pasatzen gara, noski, edo bi hizkuntzak erabiltzen ditugu. Baina denok euskaldunak garenean, euskaraz egiten ditugu bilerak.
