OCDEk beste urrats bat eman du nazioartean gutxieneko sozietate zerga bat ezartzeko saioak. Mundu osoko 136 estatuk oniritzia eman diote enpresa handiek gutxienez beren irabazien %15eko zerga ordaintzeko akordioari. Uztailean lehen adostasun bat lortu zuten 130 estatuei beste sei gehitu zaizkie orain —haien artean EBko hiru kide: Irlanda, Hungaria eta Estonia—, eta Pakistanek atzera egin du. Sinatzaileek munduko BPGaren %90 ordezkatzen dute, eta haien artean daude G20ko eta OCDEko kide guztiak. Espero dutenez, horren bitartez enpresa erraldoiek urtean 125.000 milioi euro gehiago ordainduko dizkiete kutxa publikoei.
Uztaileko oinarrizko itunaren xehetasun teknikoak negoziatzen aritu dira azken hilabeteetan, eta atzo OCDEren bitartekaritzarekin egindako bilera telematikoan lortu zuten adostasuna.
Bi zutabe ditu itunak. Lehenengoaren arabera, 20.000 milioi eurotik gorako salmentak eta %10etik gorako errentagarritasuna duten multinazionalek,%10 horretatik gora irabazten duten diruaren %25 banatu beharko dute lan egiten duten beste lurraldeetan. OCDEk kalkulatu duenez, horren bitartez 130.000 milioi euroren mozkinak modu bidezkoago batean banatuko dira. Itunak ez die eragingo bankuei eta araututako beste finantza erakundeei, ezta hidrokarburo eta meatzaritza enpresei ere.
Lehen zutabe horretatik etekin gutxi aterako dutela salatu dute garabidean dauden herrialde askok, eta horregatik ez dute bat egin Nigeriak, Kenyak eta Sri Lankak.
Bigarren zutabea
Bigarren zutabea deitutakoak, berriz, finkatzen du 750 milioi eurotik gora fakturatzen duten enpresen sozietate zergaren gutxieneko tasa %15ekoa izango dela akordioarekin bat egin duten eremuetan. Aurreko testuak «gutxienez %15eko tasa» aipatzen zuen, baina erreferentzia hori kendu diote, besteak beste, Irlandaren presioaren ondorioz.
Hilaren 30ean eta 31ean G20ko buruzagiek emango diote azken oniritzia, Erromako goi bileran. Hor erabaki behar dute nola egingo duten akordioa 2023tik aurrera ezar dadin.
Hainbat urte daramatza OCDEk sozietate zergaren gutxieneko kopuru baten atzetik, ohartuta enpresa handienek gero eta zerga gutxiago ordaintzen zutela, dela inbertsioak erakartzeko tasak jaisteko lasterketa zegoelako munduan, dela enpresa horiek erraztasun handiak dituztelako dirua paradisu fiskaletara desbideratzeko, baita irabaziak gutxitzeko legezko trikimailuak egiteko. Uste denez, inbertsio gisa saldutakoaren %40, funtsean, zergak txikitzeko egindako diru mugimenduak dira.
Helburua lortzeko oztopo ziren AEBak, haren multinazional boteretsuak —batez ere teknologikoak— iaioak baitira zerga ihesean. Baina Joe Bidenek jokoa aldatu du, bere inbertsio planak finantzatzeko dirua behar duelako. Trukean, exijitu du Frantziak, Espainiak eta beste batzuek enpresa teknologikoei jarritako Google tasak kentzeko. Edonola ere, Bidenek lanak izango ditu ituna Kongresutik pasarazteko, eta bi urteko luzapen bat lortu du bere enpresa teknologikoentzat.
EB osoa
Uztaileko itunari kontrako botoa eman ziotenen artean zeuden Irlandako Errepublika, Hungaria eta Estonia. Garrantzi handikoak hiruak, Europako Batasuneko kide direlako eta haren erabateko partaidetza funtsezkoa delako halako itun batek benetan funtziona dezan. Eta bereziki inportantea zen Irlandaren erresistentzia amaitzea, zerga txikikoen ikur bat zelako. %12,5eko sozietate zerga bat giltzarria izan da bere arrakasta ekonomikorako. Tasa horrekin eta beste erraztasunekin, AEBetako multinazionalen EBrako sarbidea bilakatu da Irlanda. Han dute egoitza Google, Facebook, Apple, Amazon eta beste hainbat erraldoiren Europako adarrek. Haien lanpostuak eta zergak dira Irlandako altxorraren sustengurik handiena.
Azkenean, baina, ospe txarra ez hartzeko beldurrak eta korrontearekin bat egin beharrak aldarazi dute Dublingo gobernu kontserbadorearen jarrera, eta %15eko tasa onartu du, bi baldintzekin: «gutxienez» %15eko tasa izango zela zioen aipamena kentzea, eta bere enpresa txikiek eta ertainek %12,5ekoa pagatzen jarraitzea.
Irlandaren ondoren, Estoniak ere bere oztopoak kendu zituen ostegunean, eta atzo gauza bera egin zuen Hungariak (%9ko tasa du), hamar urteko trantsizio epe bat lortu ondoren.
