Jose Luis. Zume. Zumeta. Hirurak omendu dituzte gaur eguerdian Usurbilen: senidea, laguna eta artista. Zumetak berak 1973an jaioterriko frontisaren atzekaldean egindako mural erraldoiaren babesean, Mikel Laboa plazan. Zumeta hil zen egunean, 2020ko apirilaren 23an, herritarrek muralaren oinetan utzi zituzten "loreak eta koloreak", Usoa Zumeta alaba eta artistak gogorarazi duen moduan.
Usoa Zumetak aita hil eta gero Jesus Mari Lazkano artistak idatzitako hitzak irakurri dizkie bertaratutako dozenaka laguni, Zumeta artistaz: «Artista baten handitasuna haren eskuzabaltasunaren arabera neurtzen da. Gizarteari bere lorpenak, bere aurkikuntzak eskaintzeko gaitasunagatik. Baina ez bere aurkikuntzak bakarrik partekatzeagatik, baita bere deabruak, bere ahultasunak ere. Ateak irekitzeagatik eta bere mundua erakusteagatik. Errealitatearen konplexutasuna erakusteagatik. Gauzak emoziotik, pasiotik, umiltasunetik ikustera gonbidatzeagatik. Guztia modu naturalean sortuko balitz bezala. Horrelakoa da Zumeta».
Lazkanok, idatzi berean, zioen herri baten kalitatea haren artisten neurriaren arabera ere neurtzen dela. «Zumeta ezinbestekoa da», nabarmendu zuen Lazkanok. «Gure artean egongo ez balitz, asmatu egin beharko genuke. Baina elkarrekin partekatzeko zortea dugu». Pintura «entzuteko» gaitasuna goraipatu zuen: «Zumetarentzat koadroak aukera guztiak ezkutatzen ditu. Bide onetik gidatzen uztea baino ez da behar. Haren tresnak soilak dira: kolorea, jarrera eta haren begien dirdira. Eta haren begirada bizia, asmatzeko kolore berrien bila. Horrelakoa da Zumeta».
Jose Luis, baina, Usoaren aita zen. Faltan du egunero aitak lana bukatzen zuenean haren estudiora sartu eta egunean egindako lana ikustea, batzuetan aitarekin berarekin, askotan bakarrik. «Hori eman zigun aitak: edertasunez inguratuta bizitzeko aukera», gogoratu du Usoa Zumetak. 40 urte lehenago sortutako ametsa gauzatzea lortu zuen: estudio bat jaioterrian bertan. Herrira itzultzea. Artista eta Jose Luis. Estudioan lan egin eta gero, tabernan lagunekin topatzea. Asteazkenetan musean aritzea.
Omenaldian izan dira Koldobika Jauregi artista, Ruper Ordorika, Joseba Tapia eta Juan Carlos Perez musikariak, eta beste hainbat. Lagun eta ezagun asko. Horietako batzuek omenaldian parte hartu dute. Mikel Telleriak Zumeta hil eta gero sortutako abestia kantatu du. Zumetak BERRIAri eskainitako elkarrizketa batean esandakoa irakurri eta gero sortu zitzaion kanta egiteko premia. Elkarrizketa hartan, Zumetak zioen berarentzat pintatzea ezinbestekoa zela: «Ez badut pintatzen, ez naiz ongi aurkitzen. Oreka bilatzeko da, eta bizitzeko gogoa».
Bernardo Atxagak Hans Menscher ipuina irakurri du, Obabakoak liburuan ageri dena, baina berez Zumetaren Papiroak erakusketarako sortua, Ipuina Zumeta pintore lagunarentzat izenarekin, 1985ean. Atxagak gogoan izan du duela 30 urte lagunartean biltzen zirela Zumeta, Mikel Laboa, Marisol Bastida, Gabriel Ramos Uranga, Karmelo Ortiz de Elgea, Vicente Ameztoi...«Lagunarte zabal hartan ikasi eta hezi ginen». Josu Zabalak esan du haientzat ohore bat izan dela omenaldian parte hartzea. Garik eta biek Hertzainak taldearen bi kanta abestu dituzte: Ta zer ez da berdin eta 564.
Usurbili oso lotutako artista izan da Zumeta, eta, Agurtzane Solaberrieta alkatearen iritziz, «Usurbil ezin da ulertu Zumetarik gabe: binomio banaezinak dira». Haren apaltasuna nabarmendu du, herrian eta herritik kanpo utzitako arrastoa. «Gure herriari arnasa emateraino. Zumetaren mundu artistikoa osagai ezinbestekoa da gure iruditerian».
Jose Luis Zumetak, hil aurretik, etxekoei esana zien zer epitafio nahi zuen: «Aukeran, tabernan nahiago». Aurreskuarekin omenaldia bukatu, talde txikietan lagunekin eta ezagunekin elkartu, eta, Zumetak nahi bezala, tabernen bueltan jarraitu du artistari egindako omenaldiak.
