Iragan urtarrilaren 14an, Bidaxuneko (Nafarroa Beherea) ahate haztegiko ahate saldoaren parte batean H5N8 birusaren aztarnak atzeman zituzten, hots, hegazti gripearenak, baina ahateek ez zuten sintomarik garatu. Baina, epizootia berriz agertu zenetik, Europako Batzordeak kaltetutako zonatzat jo zituen Frantzia, eta, beraz, Ipar Euskal Herria. Geroztik, hegaztien esportazioa debekatua izan da. Frantziako Laborantza Ministerioak adierazi du Bidaxuneko ahate arrazen atxikitzeko protokoloak oztopatzen zuela «kalterik gabeko» herrialde gisa sailkatua izatea, eta, beraz, Bidaxuneko ahateen hiltzea agindu du, lekuko arrazak babestuak zirela argudiatuta. 1.600 ahate hil dituzte, goizean.
Izan ere, Bidaxuneko ahate haztegia lekuko bi ahate arraza berezi dituen bakarra da, Kriaxera eta Rouen-Landais ahateak hazten baitituzte. Bi arrazen bizirautearen segurtatzeko, hainbat eragileren artean pentsatutako protokolo bat izenpetu zuten joan den martxoaren 9an: Frantziako Gobernuak, Pirinio Atlantikoetako Kontseiluak, Arrazen Kontserbatorioak, Laborantza Ganberak eta laborantza sindikatuek bat egiten dute. ELBk ere parte hartu du hitzarmenean, eta protokoloa onartu, betiere, berrikuspen klausula bat agertzen zelako. Klausula horren bitartez, «egoeraren araberako erabakiak hartzea» espero zuen ELBk.
Protokoloari esker, bi arrazen mantentzea segurtatu dute birusaz urrun txitatuak izan diren 1.900 arroltze baztertuz. Hori egin, eta protokoloa bazter utzi dute, eta 1.600 ahate sano hil dituzte goizean. ELBren erranetan, Bidaxuneko ahate haztegiko ahateek gripearen arrastorik ez dute gehiago, baina ANSES Janariaren, Ingurumenaren eta Lanaren Osasun Segurtasunaren Agentziak salatu du etxaldearen egoera «arriskutsua» dela «haztegi horren animaliak errezibitzen dituzten laborarientzat». Erraterako, Bidaxuneko etxaldeak arraza berezietako txitak saltzen dizkie ahate hazkuntzan ari diren inguruko laborariei.
«Bataila bat galdua; borroka, ez»
ELBk ahateen hilketa ez zuen onartu nahi, baina, Panpi Sainte Marie sindikatuko bozeramaileak azaldu duenez, Frantziako Laborantza Ministerioak mehatxatu egin du Bidaxuneko ahate haztegiaren jabe den Lataillade familia. Goizean, familiak ez balu onartu ahateak hilak izan daitezen, «ez lukete gehiago laguntzarik eskuratuko Frantziako Estatuaren partetik».
Gaur egun, Kriaxera eta Rouen-Landais arrazak salbatuak dira, eta, ahate sano guztiak hilak izan diren arren, Lataillade familiak bere etxaldea mantenduko du. ELBrentzat «konpromiso inposatua» izan da, baina «laborantza iraunkorra sostengatzen eta laborantza industrialen jokabideen salatzen jarraituko» dute.
