Juan Ignacio Bidarte Guggenheimeko zuzendariak 2018an iragarri zuen museoa zabaltzeko lekuen bila ari zirela Gernika-Lumo (Bizkaia) inguruan. Urte batzuk lehenago, Busturia-Sukarrieta (Bizkaia) ingurura hedatzeko aukera aztertu zuten, baina atzera bota zuten gero egitasmoa. Museoaren 2018-2020 urteetarako plan estrategikoan ageri zen asmoa, eta atzo jakinarazi zuten behin betiko erabakia: Guggenheimi bi kimu egiteko asmoa dute Udaibain (Bizkaia): bat Gernikan, Dalia lantegi zaharraren orubean. Bestea Muruetako ontziolan. Lotuta egongo lirateke bi guneok, «bide berde» baten bitartez, atzo museoaren Fundazioaren Patronatuan esan zutenez.
«Museo eredu berri bat izango da, ekoizpen artistikoa, ekologia, teknologia, lotura soziala eta ikerketa uztartuko ditu, bisitariari esperientzia berri bat eskainiko dio, eta Bilboko Guggenheim Museoaren osagarria izango litzateke». Natura eta artea lotuko lituzke museook, adierazi dutenez. Izan ere, ez litzateke oinarrituriko eraikin berezietan, baizik eta «paisaia ikoniko» batean. Horretarako, nazioarteko lehiaketa bat antolatzeko asmoa dute, munduko artista, paisaiagile, arkitekto eta ekologo taldeek ideiak plazara ditzaten.
Izan ere, Urdaibai biosferaren erreserba izendatu zuten 1984. urtean. Horrez gain, Hegaztien Babeserako Zona Berezien egitasmoan dago, 1994tik. Museoko arduradunek esan dute Urdaibaiko egoitzek eskualdeko jarduera ekonomikoa suspertzea espero dutela, «Urdaibaiko ingurumena errespetatuta».
Bide berde horretan, arte instalazioak eta bestelako artelanak jarriko lituzkete, bi eraikinak lotzen. Denera 3.000 metro koadro erakusketarako leku irabazteko asmoa dute, kanpoaldea galeria bihurtuta. Oinez joan beharko lukete bisitariek, baina garraiobide elektriko batzuk jartzea ere pentsatu dute, hala nola bizikletak edo autobusak.
Egoitza berriak Europako Batasuneko Next Generation funtsekin ordaintzea espero dute. Eusko Jaurlaritzak sartuta du egitasmoa EBko diru laguntzak jasotzeko egitasmoen zerrendan. Zabalkuntzaren aurrekontua 120 milioi eurokoa da, eta horretako 81 EBtik letorke, gainerakoa hemengo erakundeetatik eta inbertsore pribatuetatik.
Bost urte iraungo lukete lanek. Urtean 140.000 bisitari jasotzea espero dutela esan dute.
«Bide luzea du egiteko»
Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako bozeramaile eta Kultura sailburuaren hitzetan, proiektuak «bide luzea egin du orain arte, eta oraindik ere bide luzea du egiteko». Gobernu Kontseiluaren osteko agerraldian azaldu duenez, «proiektua zertan dagoen eta 2008ko planarekin dituen desberdintasunak» azaldu zizkieten atzoko bileran Guggenheim museoko patronatuko kideei, baina, onartu duenez, «lehenengo eta behin jakin behar da ea aukera izango duen Europako funtsak jasotzeko, eta falta da ere proiektua puntuz puntu zehaztea». Funtsik jaso ezean, ez du baztertu egitasmoak beste finantza bide bat izan dezakeenik, baina ezta baieztatu ere: «Kasuan-kasuan, datozen hilabeteetan ikusi beharko da proiektuetako zeintzuek egingo duten aurrera eta zeintzuek ez. Ogasun sailak ikusi beharko du nola txertatzen diren funtsak».
Bestalde, Guggenheimen zabalkundea aukeratzat jo dute batzuek Picassoren Gernika (1937) udalerrira lekualdatzeko —besteak beste, Gernikako alkate Jose Maria Gorroñok proposatu du—. Argi adierazi du Zupiriak: «Jaurlaritzak uste du eztabaida itxita dagoela; Gernika dagoen tokian dago».
