Euskaltzaindiak zientziaren gaineko hiztegi teknikoak osatu ditu zenbait arlotan, hezkuntzarako eta dibulgaziorako baliagarria den lexikoa bilduz. ZTHB Zientzia eta Teknika Hiztegia Biltzeko egitasmoa abiarazi zuen horretarako, eta matematikako, fisikako, astronomiako eta kimikako oinarrizko lexiko teknikoak egin dituzte haren bidez. Orain arteko dokumenturik mardulena aurkeztu dute: Lurraren Zientzien Oinarrizko Lexikoa. Interneten jarri dute, PDF batean.
Dokumentuak bi zati ditu: lehenengoan, euskarazko hitzen 1.609 sarrera bildu dituzte, ingelesezko, gaztelaniazko eta frantsesezko ordainekin eta informazio osagarriarekin. Hitz bakoitzak arloaren marka du: Geogr., Geol., Meteorol., Miner., Ozean. eta Paleont. Atal horren ondoren, ingeles-euskara, gaztelania-euskara, frantses-euskara zerrendak sartu dituzte.
Zerrenda horiek osatzeko, Euskaltzaindiaren Hiztegian onartu diren arloko hitzak bildu dituzte, baita hiztegian ez dauden eta lantaldearen ustez hara biltzea merezi luketenak ere. Hauek osatu dute aditu taldea: Luis Miguel Agirrezabala (EHU, Zientzia eta Teknologia Fakultateko Estratigrafia eta Paleontologia saila), Garbiñe Alkiza (Elhuyar Fundazioa, Hizkuntza eta Teknologia), Iñaki Antiguedad (EHU, Zientzia eta Teknologia Fakultateko Geodinamika saila), Estibaliz Apellaniz (EHU, Estratigrafia eta Paleontologia saila), Arturo Apraiz (EHU, Geodinamika saila), Arantza Aranburu (EHU, Zientzia eta Teknologia Fakultateko Mineralogia eta Petrologia saila), Arantxa Bodego (EHU, Estratigrafia eta Paleontologia saila), Gotzone Imaz (Gernikako BHI), Eguzkiñe Iturrioz (Tecnalia, Meteorologia), Amaia Lopetegi (Azkoitiko BHI), Jon Saenz (EHU, Zientzia eta Teknologia Fakultateko Fisika Aplikatua II saila), Onintze Salazar (ETB, Meteorologia) eta Maria Cruz Zuluaga (EHU, Mineralogia eta Petrologia saila).
Lehenengo, arlo bakoitzeko materiala bildu eta landu dute. Gero, arloko aditu taldeak hautagaien multzo horretatik kontzeptuak eta horiek adierazteko hitzak aukeratu dituzte. ZTHB lantaldeak adituek hautatutako kontzeptuak adierazteko hitzak areago aztertu dituzte gero, eta proposamena aurkeztu diote Euskaltzaindiari.
Hementxe dokumentuko adibide batzuk:
antizikloi iz. (Meteorol.) Azoreetako antizikloia.
sin. goi-presio; presio altuko gune
en: anticyclone; area of high pressure; high
es: alta; anticiclón; zona de alta presión
fr: aire de haute pression; anticyclone; hautes pressions
apurketa iz. (Miner.) 'Mineral batekapurtzeko duen joera bereizgarria' Apurketa-azala. Apurketa irregularra.
en: fracture
es: fractura
fr: fracture
basamortutze (Geol.) (zenbait adituk desertizazio [prozesu naturala] eta desertifikazio [gizakiak eragindakoa] bereizten dituzte)
sin. desertifikazio; desertizazio
en: desertification; desertization
es: desertificación; desertización
fr: désertification; désertisation
behe-presio iz. (Meteorol.) Atlantikoko goi-presioen eta kontinenteko behe-presioen ondorioz, aire polarreko masa iritsiko da. Behe-presioko zona.
sin. depresio; presio baxuko gune; zikloi
en: cyclone; depression; low; low pressurearea
es: baja; ciclón; depresión; zona de bajapresión
fr: cyclone; dépression; dépressionbarométrique; zone de basse pression
berotze global iz. (Meteorol.) Berotze globalari aurre egiteko neurriak.
sin. Lurraren berotze
en: global warming
es: calentamiento de la Tierra; calentamiento global
fr: réchauffement de l’atmosphère; réchauffement global
itsaskirri iz. (Meteorol.) '0,1 eta 0,5 metro bitarteko olatuak dituen itsasoaren egoera (Douglas eskala)'
en: smooth sea
es: marejadilla
fr: mer belle
itsaso bare iz. (Meteorol.) '0 metroko olatuak dituen itsasoaren egoera (Douglaseskala)'
en: calm sea
es: mar llana
fr: mer calme
itsaso handi iz. (Meteorol.) '6 eta 9 metro bitarteko olatuak dituen itsasoaren egoera (Douglas eskala)'
en: high sea
es: mar arbolada
fr: mer grosse
itsaso kizkur iz. (Meteorol.) '0,1 metro baino olatu txikiagoak dituen itsasoaren egoera (Douglas eskala)'
en: rippled sea
es: mar rizada
fr: mer ridée
itsaso zakar iz. (Meteorol.) '2,5 eta 4 metro bitarteko olatuak dituen itsasoaren egoera (Douglas eskala)'
en: rough sea
es: mar gruesa
fr: mer forte; mer houleuse
sentsazio termiko (Meteorol.)
sin. itxurazko tenperatura
en: apparent temperature; felt airtemperature
es: sensación térmica; temperatura aparente
fr: température perçue
tximista (Meteorol.)
sin. oinaztarri; oinaztu; oinaztura
en: lightning; thunderbolt
es: rayofr: foudre
uraren ziklo (Geol.)
sin. ziklo hidrologiko
en: hydrologic cycle; hydrological cycle; water cycle
es: ciclo del agua; ciclo hidrológico
fr: cycle de l’eau; cycle hydrologique
