Iazko abenduan Kataluniako Auzitegi Nagusiak hartutako erabakia berretsi du Espainiako Auzitegi Gorenak, eta Kataluniako presidente Quim Torraren inhabilitazioaren alde egin du. Urte eta erdiz ezingo du kargu publikorik izan, Kataluniako buruzagi politiko eta sozial presoen aldeko pankartak kentzeko Espainiako Hauteskunde Batzordearen agindua ez betetzeagatik. Gorenaren iritziz, Torrak modu «setati eta sendoan» egin zion entzungor Espainiako Hauteskunde Batzordearen aginduari. Erabakiaren arabera, Generalitateko presidentea aske da bere nortasun politikoa islatzen duten adierazpenak egiteko, baina ez hauteskunde prozesuen gardentasuna bermatzeaz arduratzen den erakunde instituzional bati entzungor egiteko. «Ez gara ari aukera politiko baten inguruko ikurrak edo pankartak jartzeaz, horiek hauteskunde garaian erabiltzeaz baizik, Hauteskunde Batzordearen aginduei entzungor eginez».
Presidentearen defentsak auzia Europara eramateko eskaria ere baztertu egin du auzitegiak Fiskaltzaren eta herri akusazioak eskatu bezala. Hala, presidente kargua utzi beharko du Torrak. Epaiak hauteskundeetarako deialdia behartuko du Katalunian. Urtarrilaren amaieran edo otsailaren hasieran izango dira bozak, azken orduko ezustekorik ez bada. Bideoanalisia: Arantxa Elizegi Egilegor, BERRIAko Mundua saileko koordinatzailea (jarraitu irakurtzen bideoaren ostean):
[YouTube]https://youtu.be/XE1pOl0-YKc[/YouTube]
Torra bere inhabilitazioari buruz mintzatu zen BERRIAk atzo argitaratu zuen elkarrizketan. Gorenak har zezakeen erabakiari buruz galdetuta, zera adierazi zuen: «Azken hilabeteetan eta urteetan gertatu denak autonomiaren mugak utzi ditu agerian. [Kataluniako] Parlamentuak ezin ditu adosten dituen ebazpenak onartu, 2.850 errepresaliatu ditugu, eta baliteke presidente inhabilitatu bat izatea adierazpen askatasuna defendatzeagatik... Horrek nazioaren jauzi kolektibo baten beharra dakar. Zirt edo zart egin behar da, haustura demokratiko bat egin eta independentzia defendatu».
Zer gerta zitekeen aurreikusiz, JxCek eta ERCk akordioa itxi dute Torra inhabilitatu osterako. Legealdiaren amaiera nola kudeatu hitzartu dute Kataluniako Generalitatea sostengatzen duten bi indar independentistek. Torrak arratsaldeko 16:30 aldera jaso du epaia, eta, beraz, dagoeneko indarrean da inhabilitazioa. Pere Aragones presidenteordeak hartuko du Torraren tokia —funtzio mugatuak izango ditu—, eta gobernuak bere egitekoekin jarraituko du, pandemiaren kudeaketa lehentasun hartuta.
Parlamentuko presidente Roger Torrentek inbestidurarako hautagaitzak aurkezteko epea zabalduko du, Kataluniako Auzitegi Gorenak Torraren kontrako epaia Generalitateari jakinarazten dionean. Hamar egun izango ditu horretarako. Azken orduko aldaketarik ezean, ez da Torraren ordezkorik izango. Hautagairik ez dutela aurkeztuko esana dute indar independentistek, eta gainerako alderdiek ez lukete gehiengorik lortuko. Bi hilabeteko epean ordezko presidenterik izendatzen ez bada, legeak automatikoki bozetara deitzea agintzen du. 54 egun beranduago egin beharko lirateke; hau da, urtarrilaren 31an ala otsailaren lehenengo egunetan izan beharko lirateke.
JxCk eta ERCk lortu dute legealdi amaieran gobernu barruko funtzioak nola banatu adostea, baina ez dago argi erantzun bateratu bat emateko gai izango diren. Bien arteko zatiketa agerikoa izan da azken hilabeteetan, eta herritar independentista askok etsipenez gogoratzen dute nola iazko urrian ez zuten erantzun bateratu bat adostu buruzagi independentisten kontrako epaiari erantzuteko. Kataluniako hainbat hedabidek iragarri dutenez, oraingoz adostu dutena da datozen egunetan Torrak ezohiko agerraldi bat egitea Kataluniako Parlamentuan. CUPek kritikatu egin du JxCren eta ERCren jarrera, eta adierazi du gobernuko bi indarrek uko egin diotela «konfrontazioan oinarritutako erantzun bat» emateari.
ANC eta Omnium Cultural eragile independentistek elkarretaratzeak egitera deitu dute, Espainiako Auzitegi Gorenaren epaia salatzeko.
Urte eta erdiko auzia
Luze doa estatuko sistema judizialak Torraren aurka abiatutako prozesua. 2019ko martxoaren 11n eman zion lehen agindua Espainiako Hauteskunde Batzordeak Kataluniako presidenteari, esanez Generalitatearen eta harekin lotura duten erakundeen eraikinetatik kentzeko, besteak beste, esteladak, xingola horiak eta bozetara aurkezten den hautagaitzaren batekin bat egiten duten pankartak. Kasu hartan, iazko apirilaren 28ko Espainiako hauteskunde kanpainari eragiten zion debekuak, eraikin publikoek «neutraltasuna» erakutsi behar dutela argudiatuta.
Ordurako, Generalitateko balkoi nagusian zintzilik zegoen Askatasuna preso politiko eta erbesteratuentzat zioen pankarta, xingola hori bat alboan zuela. Hura mezu bera zeraman beste bategatik aldatu zuten, xingola horia zuri batengatik ordezkatuz. Marra gorri bat zeraman hark, adierazpen askatasunaren alde. Gainerako eraikinetan pankarta oro kentzearen aurka ere agertu zen Torra.
Hala, hauteskunde batzordeak fiskaltzaren esku utzi zuen presidenteak desobedientzia delitu bat egin ote zuen ikertzea. Hark Kataluniako Auzitegi Nagusira eraman zuen auzia, eta epaitegiak abenduaren 19an eman zuen haren aurkako epaia: urte eta erdiko inhabilitazioa.
Kataluniako presidenteak, ordea, epaiaren aurkako helegitea aurkeztu zuen, eta ordutik Espainiako Auzitegi Gorenaren ebazpenaren zain egon da, hau da, gaurko ebazpenaren zain.
Bien bitartean, eta epaia irmoa izan gabe, Torrari diputatu kargua kentzearen alde egin zuen Hauteskunde Batzordeak, behin-behineko epai bat horretarako nahikoa zela argudiatuta. Hori baliatuz, PPk, Voxek eta Ciudadanosek diputatu kargua ez ezik presidentearena ere kentzeko eskatu zuten. Izan ere, Kataluniako Parlamentuko legediaren arabera, presidente bilakatzeko ezinbestekoa da parlamentari izatea.
Bigarren auziaren zain
Hori ez da Torraren aurkako epaiketa bakarra. Izan ere, asteazkenean Kataluniako Auzitegi Nagusiko epailearen aurretik pasatu zen, beste desobedientzia delitu bat leporatuta, oraingoan Kataluniako Auzitegi Gorenaren aginduari men ez egiteagatik. Torraren defentsaren arabera, ordea, auzi hori bestearen jarraipena da, ekintza bera egiteagatik ari baitira Torra epaitzen: Generalitatean jarritako pankarta ez kentzea, kasu honetan hauteskunde kanpainatik kanpo. Horrez gain, defentsak adierazi du Kataluniako Auzitegi Nagusiko administrazioarekiko auzien bosgarren salak ez zuela erabaki hura hartzeko eskumenik. Gauzak hala, Kataluniako presidenteak uko egin zion deklaratzeari, independentismoak jasaten duen «errepresioaren biktima» dela argudiatuta.
