Gazteek antolatu Iparra-Hegoa

Lizeo zaharrean zirela oraino, Bernat Etxepareren eraikin berria diruztatzeko sagarrondoen kanpainarekin hasi zen istorioa. 2018an joan ziren lehentze Segurako Iparra-Hegoa ospakizunera Etxepareko ikasleak, eta aurten hirugarren aldia izanen dute. Urtetik urtera sekulako tirria piztu du esperientziak ikasleen artean; hainbesteraino, non erabaki baitute beste ekitaldi baten antolatzea: Iparra-Hegoa egun bat, Larresoron, otsailaren 15ean, Etxepareko ikasle ohi multzo batek hezitzaileekin antolaturik.

Urte guzian animazio eta dinamizazio lan handia daramate Pello Aranzabal eta Oier Oa Etxepareko hezitzaileek. Horiek dute akuilatu Iparra-Hegoarekiko harremana. Pello Aranzabalek esplikatu du ideia nondik etorri zen, delako sagarrondoen kanpaina denboran Hernanin, Tolosan, Donostian eta Seguran berean sagartze saltzen ibili baitziren ikasleekin. «Ateratzen ginen ikasleekin lizeotik. Ez ginen lizeoaren testuinguruan, eta biziki ongi pasatzen zen. Ikusten genuen sortzen zela konfiantzazko harreman bat; eta, bestalde, batzuek hainbat gauza deskubritzen zituzten irteera horietan». Euskal Herriko beste leku, bizigune eta errealitateak, hots. Seguran ongi saldu ziren sagarrondoak. Iparra-Hegoa bestaren indarra ikusi zuen Aranzabalek, eta lizeo berriaren pagatzeko kanpaina bukatzearekin, ikasleekiko ateraldiak ere gelditu ziren. «Pentsatu nuen: 'Hau pena da!'. Ikusi nuen Segurako besta hori oso formatu egokia zela ikasleekin joateko: herria guztiz euskalduna; besta eredua, bultzatu behar duguna: auzolanean oinarritua, parte hartzailea, parekidea».

Lehen urtean ikasleen gibeletik behar izan zuen ibili hezitzaileak gogo pitzarazteko. 34 joan ziren, eta dena hor piztu zen. Liluraturik bezala itzuli ziren Seguratik ikasleak, eta lizeoan gutiziak sortu zituzten. Iaz bezala aurten ere Segurarako izanen da Xaxi Hobiaga terminaleko ikaslea. Gogoan du lehen urte hartan nola itzuli ziren besteak: «Anitz aipatu zuten biziki ongi izan zela harremanean hezitzaileekin eta ikasleen artean. Ez zen gehiago terminalak/lehenak eta bigarrenak; zen: 'Segurako taldea'. Herria bikaina zela, han lo egitea eta abar». Ainhoa Iribarne lehen belaunaldi hartan zen. Egun terminalean da, eta baieztatu du lizeo barneko sailkapenak hautsi zituela: «Terminalak ez genituen ezagutzen, eta Seguraren ondoren, kanpoko tenoretan terminalekin egoten ginen».

Hobiagak ez zuen baitezpada usaia handirik Hego Euskal Herrira joateko; are gutiago, ikastetxetik kanpoko besta giroko testuinguruan. Argi du herri bakar baten eta beraren izatea sentitu duela han. «Ulertzen duzu han zarelarik besta hori zerendako sortua izan zen. Denak euskaraz ari ziren. Biziki maitatu dut giro hori, Iparraldean ez baita berdina». Janaria hartu dute gogoan ikasleek. Harat heldu, eta nahi bezainbat eta janari ona; errezibitzailea eskuzabala, gazte jin berriari dena ematen, konfiantza osoan. «Zinez, besoak irekiak zituzten» kontatu du Iribarnek, «herriko edozein xokotarat abian zinen eta ongi etorria zinen. Ematen dute badutena». Lizeoko gazte hutsak Segurako lehen belaunaldiko Iparra-Hegoaren sortzaileekin elkartzeak izan zuen pindarra buruan du Aranzabalek: «Egiatan, sortu zen magia bat, giro bat; elkar ulertze bat belaunaldien artean, hemengoen eta hangoen artean. Haiek ziren loriatuak zuekin; zuek ere haiekin». Eskas bakarra, adin bereko gazteen ezagutzea, izatekoz. Bizkitartean, hango herritarren ezagutzeko parada berezia zaie. Hobiaga: «Gu ostegun eta ostiralarekin joaten gara hara. Herriko jendeak dira gehiago egun horietan. Beraz, bada Etxepareko multzo lodi bat, eta hangoekin harremanetan sartzen gara, musika lagun».

Oier Oak hezitzailearen begitik ere badio guziz atsegina dela Segurako herria bera. Autorik ibiltzen ez erdigunean, eta, oroz gain, jendearen onginahia bestearenganako: «Gu biziki babestuak sentitzen gara jakinda herriko ez dakit zenbat jendek auzolanean parte hartzen duela, harremanetan direla eta edozein arazo balego inguratuak garela, jende guziak lagunduko gintuzkeela». Testuinguru horrek sortu du, gainera, ikasleen eta hezitzaileen arteko konfiantza handi bat. Aranzabal: «Partitzen gara hemendik, eta kristoren konfiantza egiten dizuet ikasleei. Oso argi dugu zertara goazen, eta sentitzen naiz kasik ardurarik gabe. Dena pasatzen da kexatu gabe, ongi». Hobiagak punpean hartu du hitza esplikatzeko konfiantzazko harreman horrek berak ematen diela ardura bat, ongi bete nahi bat ikasleei ere: «Harreman hori ez baitugu galdu nahi, badakigu bai profitatu behar dugula, baina mugak ez ditugula gainditu behar. Bestela, gure harremana hausten bada domaia izanen baita bestan berean, baita gero lizeoko ere».

Ikuskizuna trukean

Gauzak argi utzi zituzten, haatik, hezitzaileek: ez zirela bakarrik besta egitera joaten hara eta zerbait behar zela eman trukean hartzen zitzaionari. Ardura bat ere ezarri nahi zitzaien Etxepareko ikasleei. Aranzabal: «Hala erran genien: 'Proiektu militante bat da; parte hartu nahi baduzue, lan egin beharko da, sosa jarri beharko da'». Bidaia gastuen estaltzeko gisan, besteak beste. «Ez gindoazen kontsumitzera zerbait», segitu du Oak, «bagindoazen zerbait ekartzera. Hori izan da printzipio bat hastapenetik argi izan dena».

«Zerbait» hori, hain zuzen, Etxepareko ikasleek soinu, dantza, antzerki, bertso sailetan dituzten jeinuen akuilatzetik egin da. Ikuskizun bat apailatzen baitute aldikal Segurarako. «Ikusten genituenean, harrituak ginen beti», dio Oak: «Gai dira ikusgarri baten egiteko, eta, gainera, sekulakoa egin dute. Geu ere harrituak ginen zer maila zen. Ikasleek berek ikusi dute: 'Irakasle batek gidatu gabe, guk autokudeatuz, hau sortu dugu!'». Zerbait beren gain izateko betekizuna izateak gauzak ongi egiteko nahikaria sortu die; eta bide horretan talde lanaz ikasteko parada. Iribarne: «Gure arteko komunikazioa, nola antolatu, nola denen artean zerbait sortu eta bakoitzak bere ardurak hartu… Anitz gauza ekarri digu». Aranzabalek azpimarratu du, gainera, arte maila baino anitzez gehiago, ederrena izan zela ikasleek transmititu zuten suhartasuna: «Atera ziren, eta sua piztu zen egiazki. Eta ez zen dantzak teknikoki perfektuak zirela, baina jendea utzi zuten liluraturik».

Iparra-Hegoa bestaz gain, besterik ikusi dute han ibili ikasleek. Goierriko kooperatiba gotorrak ezagutu dituzte, eta haien ibilmoldeak. Lazkaoko artxibategi zaharra bisitatu, eta dokumentu zaharrak eskuetan izan. Lurraldeaz gauzen beste gisan ikasteko ateraldia ere bazaie Etxeparekoei.

Egun bat Larresoron

Lizeotarren artean Segurarat joateko tirria nola hazi den ikusirik, denentzat leku eskasez gelditu dira, eta behar izan da hautatu. Gaur egun, Etxepare lizeoko lehen eta terminaleko ikasleei aukera ematea. Bigarrenei, ondoko urtetik goiti, beraz. Ikasle ohiak, berriz, beren baitarik joan daitezke. Baina, olde horri bazka emateko gisan edo, ikasle ohiei proposatu diete beste zerbaiten antolatzea. Horrela dute erabaki Larresoron Iparra-Hegoa eguna antolatzea, otsailaren 15eko.

Aitzineko urteen emaitza da Larresorokoa, eta Aranzabal hezitzailea kontent da, lortu baita, ikasleak izateaz gain, herri dinamikan parte hartzeko gogoa duten gazteak biltzea: «Guk zer nahi dugu? Nahi ditugu ikasle konprometitu batzuk; ez soilik ikastera datozen ikasle batzuk. Gero euskalgintzara, herri mugimendura, mugimendu ekologistara, kulturalera, politikora pasatuko diren gazte anitz hemendik pasatzen dira. Segurarekin egiten dute kontaktu bat herri mugimenduarekin, auzolanarekin». Xaxi Hobiagak sentitu du mintzairari eta oro har herriari buruzko kontzientzian, pindar bat gehiago piztu zaiola: «Laguntzen du ez ahanzten nondik etortzen zaren. Holako proiektuek euskara anitz sustatzen dute. Beste halako proiektu batzuk eraman nahi ditut euskara laguntzeko eta herritarra sentitzeko. Lizeotik kanpoko beste formatu horrek egiten du maite duzula eta badakizula zerendako egiten duzun gauza bat».

Egun osoko egitaraua apailatu dute Larresoroko egunarentzat ikasle ohiek eta hezitzaileek. Inportantea zen Iparra-Hegoak keinu bat egin zezan Aranzabalen ustez, eta, gainera, Segurarako aurtengo bidaia lagunduko du egunak. «Iparra-Hegoak ere eskaini behar zien ikasle horiei zerbait antolatzea. Bestalde, helburu ekonomiko bat badugu, diru pixka bat bildu nahi baitugu aurtengo ateraldia baldintza onetan egiteko». Seguratik jitekoa da jendea otsailaren 15ean, baita Leaburu herritik ere, Larresoro harekin birazkatua baita.

Segurarat joanen diren Etxepareko berrogei bat ikaslek beren aldetik ikuskizun berria muntatu dute. Iribarnek parte hartzen du, eta iazkoari konparatuz osagai bat gehitu diotela kontatu du: «Joan den urtean, joan ziren bertsolari batzuk, baina azkenean ez zuten parte hartu, eta hor pentsatu dugu behar geniela eman leku. Beraz, izanen da antzerkia, dantza, bertsoa eta musika». Oa hezitzaileak uste du ikasleen arte adierazpiderako gaitasun horiek erakutsi behar direla gehiago oraino. «Egia da diziplina ezberdinetan badela kalitate bat, eta Ipar Euskal Herriko soziologian hori ez da ezagutzen. Inportantea litzateke lizeoaren sen on hori ikusaraztea Nafarroaren Egunean, EHZn... eta jendeak erratea: 'O, horiek lizeoko ikasleak dira?'».